خروج بازارکتاب از رکود فصلی

گروه فرهنگ هنر: سنجش میزان «سرمایه اجتماعی» در بازار کتاب ایران می‌تواند یک موضوع مهم برای مطالعه و پژوهش کارشناسان حوزه کتاب و اندیشه باشد. به بیان دیگر، ‌سنجش میزان اعتماد مخاطبان کتاب در ایران به نویسندگان کتاب‌ها یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند در موفقیت یا شکست فروش یک کتاب اثرگذار باشد. بدیهی است که در کشور ما میزان تیراژ کم کتاب‌ها و فروش پایین آنها، باعث شده است تا ناشران سعی کنند برای اینکه گلیم خود را از آب بیرون بکشند، دست به هر نوع تلاشی بزنند تا مشتریانشان را راضی به خرید کتاب‌ها کنند. در این میان مشتریان هم که به سختی کتاب می‌خرند، از یکسو برای اینکه هزینه ریالی کتاب را بپردازند و از سوی دیگر وقت و زمان عمرشان را به خواندنش اختصاص بدهند، سعی می‌کنند محتاطانه‌تر خرید کنند. مشتریان کتاب‌ها به‌ویژه در یک دهه گذشته بیش از هرچیز سعی کرده‌اند تا کتاب‌های ترجمه را در سبد خرید خود قرار بدهند. گویا آنها به نویسندگان غیرایرانی بیشتر از نویسندگان ایرانی اعتماد دارند. این اعتماد یعنی کتاب خریداری شده از نظر خریدار هم به قیمت پشت جلدش می‌ارزد هم به زمانی که برای خواندنش باید اختصاص داد. این موضوع هم به نوبه خود، سمت و سوی انتشار کتاب در میان ناشران را تغییر داده است. از همین رو ناشران هم از انتشار کتاب‌های خارجی بیشتر استقبال می‌کنند. لیست کتاب‌های پرفروش در اولین هفته بهمن‌ماه با معرفی تعداد قابل قبولی آثار جدید پرمخاطب تا حدودی از رخوت زمستانی فاصله گرفته است. کتاب‌های «دیدار به قیامت» نوشته پی‌یر لومتر با ترجمه مرتضی کلانتریان، «گاردن پارتی» کاترین منسفیلد با ترجمه نرگس انتخابی، «تارک دنیا مورد نیاز است» اثر میک جکسون که ۱۰داستان کوتاه را شامل می‌شود و داستانی بلند و سرشار از طنز و مطایبه به قلم چارلز بوکوفسکی با نام «ساندویچ ژامبون» که همچون دیگر آثار این نویسنده به روابط انسانی خالی از عشق و عاطفه، مهرورزی و انسانیت و جایگزین شدن روابط مکانیکی، سودجویی و بالا رفتن از مراتب اجتماعی به هر قیمتی می‌پردازد، تازه‌واردهای لیست پرفروش‌ها هستند که رنگ و لعاب جدیدی به پیشخوان‌ و ویترین‌های کتابفروشی‌ها داده‌اند.نخستین شماره از مجموعه «زندگی سینما‌گران ایرانی» با نام «غریبه بزرگ: زندگی و آثار بهرام بیضایی» از محمد عبدی و «اسطوره مهر، زندگی و سینمای سوسن تسلیمی» به کوشش بیتا ملکوتی هم آثار سینمایی تازه‌وارد به لیست پرفروش‌ها‌ در اولین هفته بهمن‌ماه هستند. کتاب «محمدعلی سپانلو» از مجموعه تاریخ شفاهی ادبیات معاصر ایران که روایت کاملی از زندگی شاعر تهران را به مخاطب ارائه می‌کند، در کنار سه‌ رمان عامه‌پسند «خانه امن» آزیتا خیری، «بی‌وفا»ی منیر مهریزی مقدم و «قرار نبود» نوشته هما پوراصفهانی هم ادبیات ایران را در لیست پرفروش‌ها نمایندگی می‌کنند. مجموعه شعر جدید واهه آرمن با نام «اسب‌ها در خواب شاعران را سواری می‌دهند» نیز کتاب شعر پرفروش روزهای ابتدایی بهمن‌ماه معرفی می‌شود.

همچنین رمان‌های «جنگل بزرگ» از ویلیام فاکنر با ترجمه احمد اخوت که در سال ۱۹۵۵ توسط انتشارات رندوم‌هاوس منتشر شده و شامل چهار داستان با محوریت شکار و طبیعت بوده اما حالا مترجم؛ دو داستان این مجموعه را که قبلا در ایران ترجمه و منتشر شده‌اند؛ کنار گذاشته و سه داستان با همان موضوع و فضا به آنها اضافه کرده است، اثری داستانی که فیودور داستایوفسکی تحت فشار سانسور حکومت وقت و با زبانی استعاری نوشته، یا همان «ناشناس» با ترجمه حمیدرضا آتش‌برآب، «پوست انداختن» کارلوس فوئنتس با ترجمه عبدالله کوثری، «مادراپور» روبر مرل و «انسان‌ها، هیچ جا خانه نمی‌شود» مت هیگ هم دیگر آثار داستانی خارجی تازه‌وارد به فهرست دو، سه هفته اخیر کتاب‌های پرفروش هستند.علاوه‌بر این‌ کتاب‌ «سرزمین مرد سرخپوست، قانون مرد سفیدپوست» که توسط هنگامه قاضیانی ترجمه‌ شده و ضمن معرفی فرهنگ و هویت سرخ‌پوستان، روابط قانونی حاکم بر سرخ‌پوستان و سفیدپوستان را که منشعب از قوانین دول اروپایی است را بررسی می‌کند هم حال و هوای اجتماعی- سیاسی نیز به فهرست پرفروش‌ها داده است. البته کتاب‌هایی مثل «هنر شفاف اندیشیدن» از رالف دوبلی به همراه دو‌ رمان «ملت عشق» الیف شافاک، «جزء از کل» استیو تولز با ترجمه پیمان خاکسار و «بی‌شعوری» نوشته خاویر کرمنت هم مدتی طولانی است که در لیست پرفروش‌ها جا خوش کرده‌اند و ظاهرا هنوز خیال تکان خوردن ندارند.ناشرانی چون مرکز، ثالث، هرمس و چشمه بیشترین آثار را در فهرست این‌ هفته پرفروش‌‌ترین کتاب‌های کتابفروشی‌های تهران داشته‌اند.این گزارش، آثار پرفروش‌ برخی کتابفروشی‌های معروف تهران از ۳ بهمن‌ماه تا ۸ بهمن‌ماه را بررسی کرده است.

کتابفروشی نشر چشمه: استقبال مراجعان این فروشگاه از ۶ تک‌نگاری پیمان هوشمندزاده درباره دیدن و زیستن یا همان «لذتی که حرفش بود» و «بیا با جغدها درباره دیابت تحقیق کنیم» دیوید سداریس با ترجمه پیمان خاکسار همچنان ادامه دارد و این دو اثر را در صدر فهرست پرفروش‌های این فروشگاه قرار داده است. ترجمه عادل فردوسی‌پور از «هنر شفاف اندیشیدن» رالف دوبلی و «استراحت جنگجو» نوشته کریستین روشفور که کتابی قدیمی از نشر معین به حساب می‌آید نیز در رتبه‌‌های بعدی قرار دارند. همچنین مجموعه شعر «اسب‌ها در خواب شاعران سواری می‌دهند» سروده واهه آرمن دیگر کتاب پرفروش کتابفروشی نشر چشمه در حوزه ادبیات و شعر معرفی شد.

کتابفروشی رود: به گفته متصدی این کتابفروشی، اولین هفته بهمن‌ماه با استقبال مراجعان کتابفروشی رود از آثار داستانی خارجی همراه بوده است. بر همین اساس داستان‌ها و رمان‌های «دیدار به قیامت» پی‌یر لومتر، «جنگل بزرگ» نوشته ویلیام فاکنر با ترجمه احمد اخوت، «گاردن پارتی» کاترین منسفیلد، «ساندویچ ژامبون» چارلز بوکوفسکی در کنار ترجمه حمیدرضا آتش برآب از رمان «ناشناس» به قلم فئودور داستایوفسکی در جایگاه اول تا پنجم لیست پرفروش‌های کتابفروشی رود ایستاده‌اند و ظاهرا آثار مکتوب در دیگر حوزه‌ها در رده‌های بعدی مخاطب قرار دارند. البته داستان‌های «وهم جدایی» و «شکسپیر و شرکا» هم برای چندمین هفته متوالی در این کتابفروشی پرفروش بوده‌اند.

کتابفروشی نشر ثالث: همچون چند هفته گذشته گفت‌وگوی حسن قباد و ابراهیم گلستان با نام «از روزگار رفته (چهره به چهره با ابراهیم گلستان)» در جایگاه ابتدایی لیست پرفروش‌های کتابفروشی ثالث ایستاده و کتاب «محمدعلی سپانلو» از مجموعه تاریخ شفاهی ادبیات معاصر ایران رده دوم لیست فروش را به خود اختصاص داده است. البته فروش دو بیوگرافی سینمایی «غریبه بزرگ: زندگی و آثار بهرام بیضایی» از محمد عبدی و «اسطوره مهر، زندگی و سینمای سوسن تسلیمی» به کوشش بیتا ملکوتی هم درخور توجه بوده و این دو کتاب در فهرست پرفروش‌ها‌ی اولین هفته بهمن رتبه‌های خوبی دارند. همچنین کتاب‌ «سرزمین مرد سرخپوست، قانون مرد سفیدپوست» که در پاسخ به دو سوال اساسی «جایگاه سرخپوست در ایالات متحده آمریکا چیست؟» و «چگونه ملت سرخ‌پوست در سرزمین مادری خویش در موقعیت کنونی قرار گرفته‌اند؟» به رشته تحریر درآمده؛ هم از دیگر کتاب‌های محبوب این فروشگاه بود که در روزهای میانی زمستان مورد توجه مخاطبان قرار گرفت.

کتابفروشی دارالفنون: در این فروشگاه لیست پرفروش‌ها تغییر چندانی نسبت به هفته‌های گذشته نداشته است و آثاری همچون «بی‌شعوری» خاویر کرمنت، «ملت عشق» از الیف شافاک و با ترجمه ارسلان فصیحی و «از روزگار رفته (چهره به چهره با ابراهیم گلستان)» هنوز هم رتبه ابتدایی فروش را در اختیار دارند. البته داستان «انسان‌ها، هیچ جا خانه نمی‌شود» مت هیگ با ترجمه گیتا گرکانی هم در پله چهارم فروش‌ دارالفنون در هفته اول بهمن‌ماه، ایستاده است. همچنین داستان ایرانی «قرار نبود» هما پوراصفهانی هم در لیست پرفروش‌های این فروشگاه دیده می‌شود و دوباره رتبه خوبی در جذب مخاطب را به خود اختصاص داده‌ است.

کتابفروشی مهرگان: اولین اثر ترجمه شده از استیو تولز استرالیایی در ایران، تحت عنوان «جزء از کل» این هفته هم‌ جزو پرفروش‌ترین‌های کتابفروشی مهرگان بود. «پاییز فصل آخر سال است» نسیم مرعشی که در کنار رمان «دختر لوتی» به‌عنوان اثر برگزیده در هشتمین جایزه جلال شناخته شد، هم‌ جزو پرفروش‌ترین کتاب‌های این فروشگاه بود و جایگاه دوم لیست پرفروش‌ها را از آن خود کرد. داستان عامه‌پسند «بی‌وفا» از منیر مهریزی‌مقدم نیز رتبه سوم فروش هفته اول بهمن‌ماه این فروشگاه را از آن خود کرد. آثاری روان‌شناسانه مثل «نیروی تفکر مثبت» نوشته جوزف مورفی و «کودک، خانواده، انسان» نوشته ادل فیبر و ایلین مزلیش نیز اینجا در جایگاه چهارم و پنجم ایستاده و در میان پرفروش‌ها دیده می‌شود.

شهرکتاب ابن‌سینا: ترجمه ارسلان فصیحی از رمان «ملت عشق» الیف شافاک که یکی از پرفروش‎ترین کتاب‌های داستانی امسال لقب گرفته در اولین هفته بهمن‌ماه هم در شهرکتاب ابن‌سینا جزو پرفروش‌ترین‌ها بود. سه اثر داستانی خارجی با نام‌های «تارک دنیا مورد نیاز است» نوشته میک جکسون، «پوست انداختن» از کارلوس فوئنتس با ترجمه عبدالله کوثری و «مادراپور» روبر مرل هم به عنوان دیگر داستان‌‌های پرمخاطب این فروشگاه معرفی شدند. علاوه‌بر این‌ اثر روان‌شناسانه «هنر شفاف اندیشیدن» نوشته رالف دوبلی که در ۹۹ فصل مجزا به یکی از معضلات همه‌گیر در حیطه زندگی فردی و اجتماعی اشخاص مربوط است و راهکارهایی برای برون‌‌رفت از آن ارائه می‌دهد؛ هم جایگاه خوبی را در پرفروش‌های فرهنگ داشته و یکی از پنج کتاب پرفروش این کتابفروشی شناخته شد.