گروه صنعت و معدن: توسعه اشتغال پایدار در بخش صنعت، معدن و تجارت را می‌توان یکی از اهداف کلی بخش صنعت، معدن و تجارت براساس افق ۱۴۰۴ دانست؛ به‌طوری‌که براساس برنامه راهبردی این وزارتخانه رسیدن به اشتغال سه میلیون و ۸۰۰ هزار نفری برای سال ۱۳۹۶ در نظر گرفته شده، رقمی که در سال ۱۳۹۹ باید به ۴ میلیون نفر برسد و تا سال ۱۴۰۴ نیز پیش‌بینی شده که میزان اشتغال این بخش به ۴‌میلیون و ۵۰۰ هزار نفر خواهد رسید.

از سوی دیگر در برنامه راهبردی این وزارتخانه صنایع تولید وسایل نقلیه موتوری، شیمیایی و فلزات اساسی، پیشران‌های اصلی رشد اشتغال صنعتی شناخته شده‌اند که این امر به معنی آن است که این بخش‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری بیشتری برای رشد تولید در نتیجه ایجاد اشتغال هستند. براساس آمار‌های اعلام شده بخش صنعت، معدن و تجارت بیش از یک سوم سهم اشتغال کل کشور را به خود اختصاص داده است از این رو، با برنامه‌ریزی صحیح و تمرکز بر صنایع اشتغال‌زا می‌توان علاوه‌بر حفظ وضع موجود و افزایش اشتغال بخش، نسبت به کاهش نرخ بیکاری کشور نیز کمک کرد. همچنین بر اساس شاخص سهم اشتغال بخش بر مبنای اطلاعات کارگاه‌های ۱۰ نفر کارکن و بیشتر مرکز آمار ایران، رشته فعالیت‌های صنایع مواد غذایی و آشامیدنی، تولید محصولات کانی غیرفلزی، وسایل نقلیه زمینی، ریلی و دریایی (خودرو و...)، تولید فلزات اساسی، صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی و تولید منسوجات به ترتیب بیشترین نقش را در اشتغال بخش، داشته‌اند.

از سوی دیگر در این برنامه به‌منظور توسعه رقابت‌پذیری بخش صنعت، معدن و تجارت در سطح ملی و جهانی و در جهت تحقق اهداف سند چشم‌انداز کشور در افق سال ۱۴۰۴ بر اصول توسعه پایدار، تولید صادرات محور، افزایش ارزش افزوده بخش، رشد و اشتغال پایدار تاکید شده است.

در این راستا ۱۲ رشته فعالیت‌های صنعتی که بیشترین نقش را در شاخص‌های منتخب از جمله سهم ارزش افزوده، اشتغال‌زایی، صادرات، سهم از بازار، مزیت نسبی و زنجیره تامین نیز دارد، مشخص شده که در این خصوص می‌توان به صنایع تولید فرآورده‌های نفتی، مواد و محصولات شیمیایی، محصولات کانی غیر فلزی، وسایل نقلیه زمینی، ریلی و دریایی، معدن و استخراج معدنی، فلزات اساسی، صنایع پیشرفته، محصولات لاستیکی و پلاستیکی، مواد غذایی و آشامیدنی، ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی و تولیدی، نساجی و پوشاک و ماشین‌آلات مولد و انتقال برق اشاره کرد.

علاوه‌بر برنامه راهبردی در بودجه سال جاری ۴ هزار میلیارد تومان منابع برای کمک به برنامه‌های اشتغال‌زا در نظر گرفته شده تا به این طریق فرصت‌های شغلی بیشتری در عرصه فعالیت تولیدی (اعم از صنعت و معدن) ایجاد شود، رقمی که تزریق آن می‌تواند به خروج از رکود بخش تولید منجر شود.

وضعیت اشتغال سال‌جاری

پیش‌بینی‌های صورت گرفته برای وضعیت اشتغال در ۱۰ سال آینده در حالی است که براساس آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت از میان ۳۲ گروه فعالیت صنعتی، برای طرح‌های با پیشرفت صفر تا ۲۰ درصد، پیش‌بینی اشتغال برای ۲ میلیون و ۱۳۵ هزار و ۱۶۰ نفر صورت گرفته است. برای طرح‌های با پیشرفت فیزیکی ۲۰ تا ۴۰ درصد نیز پیش‌بینی ایجاد اشتغال برای ۲۵۷ هزار و ۲۰۶ نفر است. از سوی دیگر، برای طرح‌های دارای پیشرفت فیزیکی ۴۰ تا ۶۰ درصدی نیز ۱۸۹ هزار و ۳۴۱ فرصت شغلی پیش‌بینی شده که این میزان اشتغال برای طرح‌های با پیشرفت فیزیکی ۶۰ تا ۸۰ درصدی به میزان ۱۲۸ هزار و ۳۵۱ نفر است.

همچنین برای طرح‌هایی که از پیشرفت فیزیکی ۸۰ تا ۱۰۰ درصدی برخوردارند نیز ایجاد فرصت شغلی برای بیش از ۱۴۰ هزار و ۴۹۱ نفر پیش‌بینی شده است. براساس آمار اعلام شده از سوی وزارتخانه، در مدت زمان مورد بررسی بالاترین میزان اشتغال در طرح‌های با پیشرفت فیزیکی ۸۰ تا ۱۰۰ درصد، به گروه‌های صنعتی «سایر محصولات کانی غیرفلزی»، «محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها»، «ساخت فلزات اساسی»، «ساخت مواد و محصولات شیمیایی»و «ساخت منسوجات» اختصاص یافته است. گروه «سایر محصولات کانی غیرفلزی» بالاترین سهم را از لحاظ ایجاد فرصت شغلی برای سال جاری در اختیار دارد. در این گروه در طرح‌های با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۲۰ درصد برای ۳۲۶ هزار و ۶۴۸ نفر، در طرح‌های با پیشرفت فیزیکی ۲۰ تا ۴۰ درصد برای ۴۲هزار و ۴۷۹نفر، در طرح‌های با پیشرفت فیزیکی ۴۰تا ۶۰ درصد برای ۲۵ هزار و ۲۶۳نفر، در طرح‌های با پیشرفت فیزیکی ۶۰ تا ۸۰ درصد برای ۲۱ هزار و ۸۲۷ نفر و در نهایت در طرح‌های با پیشرفت فیزیکی ۸۰ تا ۱۰۰ درصد برای ۳۰ هزار و ۳۶۷ نفر فرصت شغلی پیش‌بینی شده است.

در گروه «محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها» نیز برای سال جاری اشتغال ۱۵ هزار و ۳۷ نفری برای طرح‌های با پیشرفت ۸۰ تا ۱۰۰ درصدی پیش‌بینی شده است. سومین گروه صنعتی با بیشترین پیش‌بینی اشتغال صنعتی با پیشرفت فیزیکی ۸۰ تا ۱۰۰ درصد به گروه «ساخت فلزات اساسی» اختصاص دارد؛ برای این گروه ایجاد فرصت شغلی برای ۱۲هزار و ۸۵۲ نفری پیش‌بینی شده است. اما در طرح‌های با پیشرفت فیزیکی ۶۰ تا ۸۰ درصد نیز «ساخت فلزات اساسی»، «سایر محصولات کانی غیرفلزی» و «محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها» بیشترین میزان پیش‌بینی اشتغال را به خود اختصاص داده‌اند. میزان اشتغال پیش‌بینی شده برای گروه «ساخت فلزات اساسی» بالغ بر ۲۵ هزار و ۴۲۸ نفر، در گروه «سایر محصولات کانی غیرفلزی» ۲۱ هزار و ۸۲۷ نفر و برای گروه «محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها» نیز ۱۶ هزار و ۸۳ نفر بوده است.

در طرح‌های صنعتی با پیشرفت فیزیکی ۴۰‌تا‌۶۰ درصد نیز گروه «ساخت فلزات اساسی» بیشترین میزان اشتغال‌زایی را به خود اختصاص داده است. میزان اشتغال پیش‌بینی شده برای این گروه بالغ بر ۲۸ هزار و ۱۶۷ نفر است. «محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها» دومین گروه با بیشترین پیش‌بینی اشتغال‌زایی است؛ برای این گروه اشتغال ۲۷ هزار و ۸۱۶ نفری پیش‌بینی شده است. برای «سایر محصولات کانی غیرفلزی» نیز اشتغال ۲۵ هزار و ۲۶۳ نفری پیش‌بینی شده است.

اما در طرح‌های با پیشرفت ۲۰ تا ۴۰ درصد گروه «سایر محصولات کانی غیرفلزی» با پیش‌بینی اشتغال ۴۲ هزار و ۴۷۹ نفری بیشترین میزان اشتغال‌زایی را به خود اختصاص داده‌اند. برای گروه «ساخت فلزات اساسی» نیز اشتغالی معادل ۴۱هزار و ۷۱۲ نفری پیش‌بینی شده است. برای گروه «محصولات غذایی و آَشامیدنی‌ها» نیز اشتغال ۳۷ هزار و ۹۹۸ نفری پیش‌بینی شده و در طرح‌های با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۲۰ درصد که بیشترین میزان اشتغال را به خود اختصاص داده است نیز گروه «محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها» بیشترین میزان اشتغال را به خود اختصاص داده است، به‌طوری‌که برای این گروه اشتغالی در حدود ۳۴۸ هزار و ۵۶۷ نفری پیش‌بینی شده است. برای «سایر محصولات کانی غیرفلزی» نیز اشتغال برای ۳۲۶ هزار و ۶۴۸ نفر و برای گروه «ساخت فلزات اساسی» نیز اشتغال برای ۲۵۳‌هزار و ۱۱۷ نفر پیش‌بینی شده است.

چشم‌انداز اشتغال در 10 سال آینده