گروه صنعت و معدن: کسب‌‌و‌کارهای کوچک نیز بعد از لغو تحریم‌ها مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد؟ این روزها حوزه انرژی شامل صنایع نفت و گاز، آب و برق، همچنین صنایع خودروسازی و صنایع معدنی در کانون توجه سرمایه‌گذاران خارجی قرار گرفته است، اما نکته‌ای که در خصوص رونق کسب‌و‌کارهای تولیدی و صنعتی بعد از برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی باید به آن توجه داشت، آن است که نباید تصور شود با لغو تحریم‌ها اغلب سرمایه‌گذاری‌ها و همکاری‌های دو یا چندجانبه تنها به کسب‌و‌کارهای بزرگ منحصر شود.


برخی از کارشناسان معتقدند بازار ایران تنها برای سرمایه‌گذاری‌های کلان مناسب نیست و پتانسیل‌های بسیار زیادی در آن موجود است. بنابراین بخش قابل توجهی از همکاری‌های اقتصادی پس از لغو تحریم‌ها، به سرمایه‌گذاری در کسب‌و‌کارهای کوچک تولیدی و صنعتی مربوط خواهد شد. از سوی دیگر، برخی از کارشناسان این نکته را نیز یادآوری می‌کنند که شاید عمده سرمایه‌گذاران آمریکایی و اروپایی توجه‌شان به بخش‌های کلان معطوف باشد، اما تمام سرمایه‌گذاری‌ها به آنها محدود نشده و بازار ایران برای کشورهای منطقه و همسایگان نیز جذابیت خاص خود را دارد؛ به طوری که احتمالا آنها تمایل بیشتری برای ورود به کسب‌و‌کارهای کوچک و متوسط از خود نشان می‌دهند. گزارش منتشر شده از سوی سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران نشان می‌دهد در سه ماه منتهی به خرداد ماه امسال در مجموع ۴۷ خوشه صنعتی بر اساس نوع محصول در کشور تعریف شده است. «فرش دستباف»، «سنگ»، «مبلمان»، «کفش»، «محصولات پلاستیکی»، «خرما» و «پسته و آجیل و خشکبار و کشمش» از جمله محصولات خوشه‌های کسب‌و‌کار در استان‌های کشور با بیشترین تعداد است. بر اساس آمارها در فصل بهار ۹۴ معادل ۱۱ خوشه کسب‌و‌کار در محصول «فرش دستباف» در استان‌های ایلام، خراسان شمالی، قم، کردستان، گلستان، زنجان، کرمان، اردبیل، چهارمحال و بختیاری، فارس و کهکیلویه و بویراحمد تعریف شده است. «سنگ» دومین محصولی است که توسعه خوشه‌های کسب‌و‌کار آن در استان‌های آذربایجان شرقی، اصفهان، تهران، فارس، لرستان، مرکزی، آذربایجان غربی و یزد در دستور کار است.


از سوی دیگر، در بخش «مبلمان» ۶ خوشه کسب‌و‌کار در استان‌های آذربایجان شرقی، تهران، خراسان رضوی، قم، مازندران و همدان تعریف شده که از این لحاظ در رتبه سوم قرار دارد.


در محصول صنعتی «کفش» نیز در پنج استان شامل آذربایجان شرقی، خراسان رضوی، قم، تهران و اصفهان خوشه کسب‌و‌کار تعریف شده که از لحاظ تعداد در رتبه چهارم قرار دارد.


از لحاظ تعداد خوشه‌های صنعتی در سطح استان‌های کشور «محصولات پلاستیکی»، «خرما»، «پسته و آجیل و خشکبار و کشمش» در رتبه پنجم قرار دارند؛ به طوری که تعداد چهار خوشه کسب‌و‌کار در استان‌های اصفهان، البرز، تهران و اردبیل در «محصولات پلاستیکی» تعریف شده است. در محصول «خرما» نیز استان‌های خوزستان، کرمان، بوشهر و هرمزگان چهار استانی هستند که خوشه کسب‌و‌کار مربوط به این محصول در آنها ایجاد شده است. بر اساس آمار سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران، در استان‌های کرمان، سمنان و آذربایجان شرقی چهار خوشه کسب‌و‌کار در محصول «پسته و آجیل و خشکبار و کشمش» تعریف شده است.


«قطعات خودرو»، «طلا»، «آبزی پروری و شیلات و ماهی»، «پوشاک»، «نفت، گاز و تجهیزات پتروشیمی و پلی اتیلن»، «گلاب و عرقیات گیاهی» و «فرآورده‌های لبنی» دیگر بخش‌هایی هستند که در هر کدام سه خوشه کسب‌و‌کار در استان‌های مختلف برای آنها تعریف شده است.


از سوی دیگر «چرم»، «صنعت ساختمان و مصالح ساختمانی»، «طیور»، «آبنبات-سوهان»، «نان برنجی و شیرینی سنتی-کلوچه»، «فرآورده‌های باغی- محصولات گلخانه ای»، «ادوات کشاورزی»، «سفال و سرامیک» و «نساجی» دیگر بخش‌هایی هستند که برای هر کدام دو خوشه کسب‌و‌کار در بهار امسال در استان‌های مختلف تعریف شده است.


در نهایت از میان 47 خوشه صنعتی، «لوازم خانگی»، «آجر»، «فرش ماشینی»، «ملحفه‌‌بافی»، «حوله بافی»، «برزنت بافی»، «تجهیزات بیمارستانی»، «گز»، «سنگ‌های قیمتی»، «زعفران»، «گچ»، «بسته بندی»، «خوراک و مکمل‌های دام و طیور»، «چای»، «زیتون»، «شالیکوبی»، «عسل»، «گل و گیاه»، «عایق رطوبتی»، «صنایع ریلی»، «قطعات پلاستیکی خودرو»، «محصولات کنجدی»، «گلیم و جاجیم» و «ترشیجات و رب گوجه فرنگی» دیگر بخش‌هایی هستند که در هر کدام یک خوشه کسب‌و‌کار تعریف شده است. در مجموع بر اساس آمارها 105 خوشه کسب‌و‌کار در 47 محصول صنعتی تا سه ماه منتهی به خرداد ماه امسال تعریف شده است. جغرافیای خوشه‌های صنعتی در حالی منتشر شده که به اعتقاد برخی از کارشناسان رونق در این بخش نیاز به یک برنامه‌ریزی جامع، واقع‌بینانه و عملیاتی دارد. به باور آنها کسب‌و‌کار در دوران پساتحریم زمانی رونق می‌گیرد که شفافیت، رقابت‌پذیری و آزادی اقتصادی در کشور بهبود یافته و اصلاح شود.

جغرافیای خوشه‌های صنعتی در بهار