کامران شیرانی فعال حوزه صنعت با خروج اقتصاد ایران از نوسان‌های هیجانی، پیشرفت قابل قبول مذاکرات هسته‌ای، تدبیر دولت و اصلاح روند اعطای تسهیلات توسط بانک‌ها به مرور قفل سرمایه‌گذاری صنعتی باز خواهد شد. با توجه به حجم سرمایه‌های سرگردان و ثبات نسبی، سود اندک بازارهای طلا، دلار و سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت سودآور به نظر می‌رسد صنعت می‌تواند امیدوار به جذب سرمایه داخلی و خارجی باشد. نکته قابل توجه در این زمینه جهت‌دهی سرمایه‌گذاری‌ها به شکلی مناسب برای جلوگیری از موازی‌کاری‌ها و اتلاف وقت و سرمایه‌های ملی کشور است. متاسفانه به علت عدم وجود آمار دقیق از محصولات و تولیدات کارخانه‌های فعال تولیدی، همچنین عدم پیش‌بینی تقاضا و نیاز بازار داخلی و خارجی در آینده در برخی موارد سرمایه‌گذاری‌های انجام شده علاوه بر اینکه منجر به افزایش تولید نشده بلکه باعث اختلال در بازار و در نهایت تعطیلی برخی واحدها نیز شده است.

به نظر می‌رسد سازمان صنعت، معدن و تجارت هر استان قبل از صدور مجوز برای کسب‌و‌کارهای جدید باید اطلاعات لازم از جمله تعداد کارخانه‌های فعال، حجم واقعی تولید کنونی، تعداد مجوزهای صادر شده، اختلاف عرضه و تقاضا، ظرفیت‌های موجود برای صادرات، بازارهای صادراتی، پیش‌بینی آینده صنعت و دیگر موارد مشابه را در اختیار کارآفرینان قرار دهد. این راهنمایی‌ها باعث می‌شود سرمایه‌گذار با چشم باز و نگاهی به آینده وارد صنعت شود و از سرخوردگی و اتلاف سرمایه تا حد امکان جلوگیری کند. از مثال‌های بارز رشد قارچ‌گونه در صنعت کشور ریخته‌گری شمش از قراضه فولاد جهت نورد و تولید مقاطع فولادی به خصوص میلگرد است. در بازه‌ای از زمان به علت افزایش نامتعارف قیمت ارز، قیمت شمش وارداتی به شدت افزایش یافت و بسیاری از فعالان بازار آهن و فولاد با توجه به قیمت پایین قراضه فولاد در کشور، برای تولید شمش فولاد با روش ریخته‌گری دستی و ریخته‌گری پیوسته اقدام کردند. پس از این مجوزهای تاسیس برای واحدهایی از ۵۰۰ تا چند هزار تن تولید سالانه صادر شد.

بسیاری از این واحدهای صنعتی در مدت کوتاهی شروع به تولید کردند. برخی به علت امکان‌سنجی نادرست پس از سرمایه‌گذاری و خرید و نصب تجهیزات با مشکل تامین برق مواجه شدند و هنوز شروع به کار نکرده‌اند و برخی نیز در ابتدا به دلایل مختلف از جمله تامین نشدن منابع مالی کار منصرف شدند. آیا هم اکنون آمار دقیق و قابل اتکایی از موارد مذکور قابل دسترسی است؟ آیا مجوز تولید شمش از ذوب قراضه هنوز صادر می‌شود یا خیر؟

بهتر است کنکاش بیشتری در اوضاع کارخانه‌های راه‌اندازی شده انجام دهیم. با توجه به رکود بازار و اختلاف کم قیمت قراضه و شمش فولادی از ابتدای سال‌جاری تاکنون بیشتر واحدهایی که به صورت تک باری و دستی مشغول به کار بوده‌اند، تعطیل یا نیمه تعطیل شده‌اند و فقط واحدهایی با تناژ تولید بالا و خط ریخته‌گری پیوسته صرفه اقتصادی دارند. در صورتی که سرمایه‌های خرد در آن زمان برای واحدهای بزرگ تجمیع می‌شد، در حال حاضر افزون بر تامین نیازهای کشور، بسیاری از مشکلات کنونی نیز ایجاد نمی شد.

همچنین به علت عدم کفایت تجهیزات، تجربه لازم و فشارهای مالی، برخی استانداردهای لازم توسط تولید‌کنندگان خرد رعایت نشده و منجر به عرضه میلگردهایی غیراستاندارد به بازار شده که بسیاری از موارد آن در رسانه‌ها مطرح شده است و زمینه‌ساز حوادث ناگوار در آینده خواهد بود. مساله دیگر تامین حجم بالای قراضه برای واحدهای بزرگ است. با توجه به اینکه تولید قراضه در کشور محدود است، فراهم کردن قراضه از مسائل بعدی تولیدکنندگان خواهد بود. تولید شمش از سنگ آهن فرآیندی پیچیده‌تر با سرمایه گذاری بسیار سنگین‌تر است، ولی در نهایت با توجه به منابع موجود از قبیل سنگ آهن و گاز طبیعی، می‌توان ضمن کاهش واردات فولاد باعث ایجاد اشتغال نیز شد.

به نظر می‌رسد نقش نظارتی و حمایتی سازمان صنعت، معدن و تجارت هر استان، موسسه استاندارد و دست‌اندرکاران صنعت در این زمینه به حد کافی پررنگ و سازنده نبوده است. پیشنهاد طرح‌های سازگار با شرایط کشور، تشخیص مزیت‌های رقابتی کشور در زمینه صنعت و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای سرمایه‌گذاری در مسیر مزیت‌ها، الزام به استانداردسازی محصولات، تدوین استاندارد ملی محصول، پیش‌بینی منابع تامین مواد اولیه و پیش‌بینی آینده کشور و صنعت می‌تواند راهگشای کارآفرینان و سرمایه‌گذاران در آینده باشد. از سوی دیگر، پررنگ شدن نقش نظارتی دولت می‌تواند از اتلاف منابع مالی کشور در سطح وسیع و بی‌انگیزگی و ترس سرمایه‌داران برای انجام فعالیت‌های تولید بکاهد.