رونق صنعتی پایدار یا گذرا؟

دنیای اقتصاد: رشد تولید محصولات منتخب صنعتی در ۱۱ ماه فعالیت دولت را اگرچه می‌توان به عبور این بخش از رکود تعبیر کرد، اما پایدار یا گذرا بودن رشد به وجود آمده در این بخش هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. به گفته برخی از کارشناسان، اجرای طرح‌های اورژانسی از سوی دولت موجب شد‌ تا در مدت زمان مورد بررسی بنگاه‌های بزرگ بتوانند رشد تولید را تجربه کنند؛ اما وضعیت بنگاه‌های کوچک تولیدی همچنان نامشخص است.

با بررسی رشد تولید در محصولات منتخب صنعت دریازده ماه

گروه صنعت و معدن: آمار اعلام شده از فعالیت ۱۱ ماهه دولت تا تیرماه سال ۱۳۹۳ اگرچه بیانگر رشد تولید ۲۱ محصول منتخب از مجموع ۳۶ محصول صنعتی است، اما سوالی که با رشد تولید در اکثر محصولات مطرح می‌شود این است که آیا می‌توان رشد به وجود آمده را به خروج از رکود نسبت داد؟ به گفته برخی از فعالان اقتصادی رشد ایجاد شده در ماه‌های گذشته در اصل جبران افت تولید در سال‌های اخیر است و هنوز با رشد در بخش صنعت فاصله داریم. مشکلات به وجود آمده برسر راه تولید باعث شد این بخش با افت چشمگیر تولید مواجه شود؛ به طوری که ظرفیت برخی از واحدهای تولیدی به کمتر از ۴۰ درصد رسید و برخی دیگر نیز عطای تولید را به لقایش بخشیدند.

مشکلاتی که باعث شد دولت یازدهم طرح‌های اورژانسی را برای خروج از این بحران در دستور کار قرار دهد. طرح‌هایی که باعث شد بخش صنعت بتواند تا حدودی افت تولید را جبران کند و بازگشت رونق به این بخش را به همراه داشته باشد. اما آنچه مسلم است هنوز تولید تا خروج از رکود راه طولانی در پی دارد و باید منتظر اجرای کامل طرح‌های اورژانسی بود تا شرایط برای خروج کامل این بخش از رکود فراهم شود.

از جمله اقداماتی که برای عبور بخش صنعت از رکود صورت گرفته می‌توان به بهبود فضای کسب‌وکار، مصوبه ۳۵ ماده‌ای رفع موانع تولید از سوی هیات وزیران، مصوبه بهبود شاخص‌های کسب‌وکار و شرایط صدور مجوزهای کسب‌وکار، تهیه پیش‌نویس‌های مرتبط در قانون بهبود مستمر فضای کسب‌وکار، لغو یا اصلاح چندین مورد از مصوبات دولت قبلی و چندین مورد از مصوبات ستاد تدابیر ویژه اقتصادی، اصلاح برخی از ضوابط، دستورالعمل‌ها و فرآیندهای مهم حوزه تولید و تجارت از قبیل اصلاح فرآیند ثبت سفارش و برنامه‌ریزی برای حذف آن، اصلاح مراحل صدور جواز تاسیس و پروانه بهره‌برداری اشاره کرد. رفع برخی ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های صادراتی و کاهش یا حذف عوارض صادراتی برخی کالاها و حذف نیاز به دریافت مجوزهای موردی، حذف جرایم افزایش میزان بهره‌برداری از معادن، حذف ایران‌کد و طرح شبنم از فرآیند تجاری و بازرگانی کشور، اصلاح برخی ردیف‌های تعرفه‌ای و طبقه‌بندی گروه‌های کالایی در جهت مدیریت تقاضای ارز، افزایش مدت اعتبار ثبت سفارش از ۳ به ۶ ماه، پیگیری لغو تعهد ارزی از صادرات غیرنفتی و تداوم معافیت مالیاتی برای صادرات از دیگر اقدامات صورت گرفته در ماه‌های اخیر است که می‌توان رشد تولید را به آن نسبت داد.

براساس آخرین آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در مدت زمان مورد بررسی علاوه بر ۲۱ محصول از مجموع ۳۶ محصول که رشد تولید را تجربه کردند ۱۵ محصول نیز افت تولید را تجربه کردند. از مهم‌ترین محصولاتی که در این مدت رشد تولید را تجربه کردند می‌توان به انواع «خودرو سواری»، «فولاد خام»، «یخچال و فریزر»، «ال‌ای‌دی» و «ال‌سی‌دی» و «تجهیزات صنعتی» اشاره کرد و «کولر آبی»، «الیاف آکریلیک»، «کامیون کشنده» و... نیز در این مدت با بیشترین کاهش تولید مواجه بوده‌اند.

رونق به تولید کشور بازگشت

در این میان، سفر رئیس‌جمهور به مشهد با خبر خوش خروج از رکود همراه شد. حسن روحانی در صحن رضوی خطاب به مردم گفت: ما به شما وعده داده بودیم که بر رکود غالب خواهیم شد. در این خصوص نیز طرح لازم برای عبور از رکود را آماده کرده‌ایم و بخشی را که نیاز به قانون داشت، به مجلس تقدیم کرده‌ایم و در حال حاضر نیز اعلام می‌کنم خوشبختانه از رکود عبور کرده‌ایم. به گفته رئیس‌جمهور، محاسبات ۳ ماهه اول سال ۹۳ اعلام می‌کند که دولت از رکود عبور کرده است. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز با اشاره به سخنان رئیس‌جمهور در خصوص خروج اقتصاد از رکود در این خصوص به خبرگزاری مهر گفت: تاکید دولتمردان بر موضوع خروج از رکود، به بازگشت رونق به تولید کشور مطابق با آمارهای رسمی رشد این بخش برمی‌گردد.

حسین ابویی مهریزی با اشاره به صحبت رئیس‌جمهور درخصوص خروج کشور از رکود گفت: آمارهای تولید و رشد آنها طی ماه‌های گذشته حکایت از رونق تولید دارد و تاکید دولتمردان مبنی بر خروج از رکود نیز نشات گرفته از همین آمار است.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت افزود: دولت همچنان پیگیر اجرایی شدن بسته خروج از رکود است و در این رابطه بخشی از این بسته باید در دولت، بخشی در مجلس و بخشی از سوی وزارتخانه تصویب و اجرایی شود.

وی تصریح کرد: آمارهای تولید نشانگر رشد در برخی از بخش‌ها حتی تا ۵۶ درصد است؛ به نحوی که تولید تلویزیون ال‌ای‌دی و ال‌سی‌دی ۵۶ درصد و فولاد ۹ درصد بوده است؛ به تناسب سایر بخش‌های تولید نیز رشدی از ۲ درصد تا ۲۴ درصد را تجربه می‌کنند.

به گفته ابویی مهریزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت در حال نهایی کردن برنامه راهبرد توسعه صنعت، معدن و تجارت است و امیدواریم پس از اصلاحات نهایی، به زودی شاهد اجرای این برنامه باشیم. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت این برنامه را شامل ۱۲ راهبرد اساسی برای توسعه صنایع و معادن و بخش تجارت خارجی کشور دانست و افزود: پس از نهایی شدن این استراتژی می‌تواند به‌عنوان شاهراه توسعه صنعتی کشور پیاده‌سازی شود.

تولید به فکر جبران مافات

نصرالله محمدحسین فلاح، عضو هیات مدیره کنفدراسیون صنعت در خصوص اینکه آیا رشد تولید در ماه‌های اخیر را می‌توان به معنی خروج کامل از رکود تعبیر کرد، به «دنیای اقتصاد» گفت: آمارهای مربوط به بنگاه‌های بزرگ را نمی‌توان ملاک نظر قرار داد چرا که این بخش از سوی دولت حمایت می‌شود و از سوی دیگر طی چند ماه اخیر بنگاه‌های بزرگ با فروش اموال توانستند رشد اندک تولید را تجربه کنند که این امر را نمی‌توان به خروج از رکود تعبیر کرد.

این عضو هیات مدیره کنفدراسیون صنعت معتقد است برای اظهار نظر در خصوص خروج از رکود باید صنایع کوچک را مورد بررسی قرار داد و در این خصوص صنایعی که بنده از آنها اطلاع دارم مانند «قطعه‌سازی» به دلیل تحرکاتی که صنعت خودروسازی تجربه کرد، توانست رشد محدود و اندکی را تجربه کند اما این بخش نیز هنوز با وضعیت ایده‌آل فاصله دارد.

فلاح با بیان اینکه در ماه‌های اخیر شاهد توقف در روند کاهشی تولید بودیم، اظهار کرد: پس از یک دوره افت، توقف در کاهش تولید امری طبیعی است اما رسیدن به سال ۱۳۹۰ که رشد خوبی در اکثر بخش‌های تولیدی داشتیم، زمان‌بر است و در کوتاه‌مدت رسیدن به آن امکان‌پذیر نخواهد بود. با این شرایط می‌توان گفت برای عبور کامل از رکود به زمان نیاز است.

این عضو هیات مدیره کنفدراسیون صنعت با بیان اینکه روند کاهشی تولید متوقف شده است، گفت: تولید در سال‌های قبل ضربه خورده و در صورتی که هم‌اکنون نیز افت تولید متوقف شود، باز هم ما شاهد شیب مثبت خواهیم بود. از سوی دیگر با وجود اینکه بیشتر صنایع ‌توانسته‌اند به ثبات برسند اما هنوز آمار رشد سال‌های قبل را مجددا تجربه نکرده‌اند.

خروج کامل رکود محقق نشده

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز معتقد است اگرچه پیشرفت‌هایی در اقتصاد کشور ایجاد شده اما این به معنای خروج کامل کشور از رکود نیست و کاهش قیمت‌ها در بازار چندان مشهود نیست.

محمد رجایی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری فارس با اشاره به کارنامه اقتصادی دولت طی یک سال گذشته گفت: این واقعیت وجود دارد که نرخ تورم در یک سال گذشته کاهش یافته اما این به معنای کاهش قیمت‌ها در بازار نیست بلکه رشد قیمت‌ها وجود دارد و تنها روند آن کند شده است. این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در خصوص اظهارات مطرح شده از سوی رئیس‌جمهور مبنی بر خارج شدن کشور از رکود اقتصادی نیز اظهار کرد: اینکه گفته شود اقتصاد به طور نسبی از رکود خارج شده ممکن است صحیح باشد اما این نکته را نیز باید مد نظر قرار داد که اقتصاد به طور کامل از رکود خارج نشده و ما همچنان شاهد این رکود در اقتصاد کشور هستیم. عضو کمیسیون اقتصادی مجلس اظهار کرد: صحبت‌های مسوولان و خروجی کار دولت بیانگر این مطلب است که وضعیت اقتصادی کشور بهبود یافته است.

هر چند که بسیاری از کارشناسان معتقدند دولت در پیشبرد اهداف خروج از رکود توانست موفق عمل کند اما رئیس هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی کوچک معتقد است خروج از رکود برای صنایع محسوس نیست.

محمدرضا در افشار هم در این خصوص گفت: اینکه گفته می‌شود اقتصاد کشور به اندازه یک درصد از رکود خارج شده است، برای بخش صنعت خیلی محسوس نیست و در صنعت لوازم خانگی نیز «در بر همان پاشنه قدیم می‌چرخد». به گفته رئیس هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی کوچک طی ۱۰ سال اخیر با وجود افزایش جمعیت و تقاضای بازار، وضعیت تولید صنایع لوازم خانگی کوچک داخلی روندی کاهشی داشته و با وجود سرمایه‌گذاری‌ زیادی که در نوآوری این شرکت‌ها صورت گرفته، فروش محصولات آنها با رکود همراه بوده است و بازار در اختیار محصولات خارجی قرار دارد. «افزایش قاچاق در بخش لوازم خانگی کوچک» عمده دلیلی است که وی رکود حاکم در بازار لوازم خانگی را به آن نسبت می‌دهد.