مهدی فتح‌اله* الگوی توسعه صنعت مبنی بر ساماندهی بنگاه‌های کوچک و متوسط (SME)ها از جمله الگوهای پرطرفدار در نظام‌های مدیریت تولید و تجارت دنیا است که در ایران نیز در سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی در زیرمجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) مدیریت می‌شود. در این راستا ضروری است با توجه به الزامات توسعه صنعتی و تجاری و نیز ایجاد زمینه یکپارچگی فرآیندهای تولید و تجاری کشور (در وزارتخانه ادغامی صمت)، رویکرد کاری سازمان صنایع کوچک از الگوهای توسعه فیزیکی شهرک‌ها و نواحی صنعتی، به الگوهای توسعه فیزیکی زیرساختارهای مورد نیاز تجاری کشور گسترش یافته و در عین حال جهت‌گیری توسعه کیفی در کانون توجه وزارتخانه صمت و مسوولان امر قرار گیرد.

در سال‌های اخیر ظرفیت‌های بسیاری برای ایجاد شهر‌ک‌های صنعتی و نواحی فراهم شده که بعضا بلااستفاده مانده‌اند.

بر این مبنا ضروری است اقدامات آتی با اولویت توسعه و توانمندسازی بنگاه‌ها و زمینه‌سازی ایجاد و تقویت مزیت رقابتی برای آنها دنبال شود و توسعه فیزیکی به صورت مدیریت شده صورت گیرد تا تکمیل ظرفیت‌های موجود محدود شود.

در شرایط کنونی، مزیت رقابتی بنگاه‌ها و توانایی آنها در بستر فعالیت‌های زنجیره‌‌ای و اقتصاد شبکه‌ای است. بنابراین ضروری است الگوهای متنوع توسعه شبکه‌های کسب و کار به جهت توسعه و تقویت ارتباط و هم‌افزایی فی‌مابین بنگاه‌های کوچک و متوسط و حتی بزرگ مستقر در شهرک‌ها و نواحی صنعتی به صورت حرفه‌ای و عملی مورد توجه قرار گیرد. عمده دلیل موفقیت کشورهای دیگر در استفاده مناسب از SMEها ساماندهی ارتباطات شبکه‌ای آنها است.

همچنین در این راستا وزارتخانه صمت باید توسعه فیزیکی و ایجاد زیرساختارهای جدید مبتنی بر اسناد بالادستی، اولویت‌های راهبردی و با عنایت به آمایش یکپارچه صنعتی و تجاری را اجرایی کند.

گذر از روش‌های مدیریت تولید و تجارت سنتی به صنعتی و مدرن مستلزم توسعه و تقویت مهارت‌های علمی و عملی متولیان امر و نیز صاحبان کسب و کار است. با توجه به ضعف فراوان در این حوزه، سازماندهی و تقویت خدمات مشاوره، آموزش و بهره‌وری بنگاه‌ها امری اجتناب‌ناپذیر است.

در خاتمه می‌توان گفت از جمله مصادیق تحقق یکپارچگی تولید و تجارت، هدایت فعالیت‌های عمرانی و فیزیکی سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی به توسعه زیرساختارهای جدید تجاری از جمله بنادر خشک، هاب‌های تجاری، مراکز لجستیکی و فن بازارها است که به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاری در این عرصه‌ها، می‌تواند اثربخشی فراوانی را برای تحقق اهداف وزارتخانه و کشور ایجاد کند.

*‌رییس موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی