بازار چاپ کتاب‌های عراقی، از دست رفت

گروه صنعت و معدن - صنعت چاپ ایران بازار چاپ کتاب های عراق را از دست داد و این موضوعی است که حتی فعالان این صنعت از آن رنج می‌برند.

تعدادی از فعالان با سابقه صنعت چاپ در گفت‌و‌گویی با خبرنگارما نسبت به پیچیدگی و ابهام این موضوع سخن به میان آورده اند.

احمد رضا اعتماد مظاهری عضو علی‌البدل هیات‌مدیره اتحادیه چاپخانه‌داران که نزدیک به سه دهه است در این صنعت حضور دارد، می‌گوید: این موضوع در شرایطی که به نظر می‌رسید گرد چند ماهه بر آن نشسته، برای اهالی صنعت چاپ عیان شد. به گفته وی، تا اواخر پاییز گذشته و زمانی که اعضای اتحادیه صنعت چاپ، نشستی با معاون فرهنگی وزیر ارشاد برای انعکاس چالش‌های خود داشتند، هیچ گونه اطلاعی از قرارداد چاپ کتاب‌های درسی با مسوولان عراقی، کسب نکرده بودند.

نخستین روزنه

مظاهری که عنوان بازرس تعاونی چاپخانه داران را نیز بر عهده دارد، می‌افزاید: در آن جلسه، سخن از ورشکستگی چاپخانه‌داران از سوی برخی مطرح شد که دکتر پرویز معاون فرهنگی وزیر ارشاد پاسخ داد: شما که چنین مساله را مطرح می‌کنید، چرا کارهای چاپی بزرگ را در اختیار چاپخانه‌های دولتی قرار داده‌اید؟

وی می‌گوید: همان لحظه این سوال مطرح شد که مگر چه موضوعی در میان است که دکتر پرویز چنین پاسخی می دهد. معاون فرهنگی وزیر ارشاد گفته بود، شما قرارداد چاپ ۵ تا ۶میلیون نسخه کتاب‌های درسی عراق را در اختیار داشتید و می‌توانستید، بخش‌خصوصی را از وضعیتی که از آن سخن می‌گویید خارج سازید. اما چنین کاری نکردید.

به گفته مظاهری، چاپ حدود نیمی از این تیراژ در اختیار چاپخانه‌های دولتی قرار داده شده بود.

سوالات متعدد

وی افزود: این عمل آن قدر اسرارآمیز هدایت شده بود که همه را به حیرت انداخت. چرا که ابتدا این سوال مطرح شد که قرار داد با چه نهادی منعقد شده است. مبلغ آن چه بوده است. کاغذ آن از چه محلی تامین شده است. چه کسانی آن را چاپ کردند و چرا درنهایت از طرف دولت عراق مورد قبول قرار نگرفته و حیثیت این صنعت زیر سوال رفته است؟

مظاهری ادامه داد: هر چند رییس و مشاور اتحادیه چاپخانه‌داران توضیحاتی ارائه کردند و گفتند که به زودی قرارداد، مبلغ و اسناد کاغذهای وارداتی را اعلام خواهیم کرد اما تا این تاریخ هیچ‌گونه سندی دال بر صحت ادعاهای افراد فوق، به رویت اعضای اتحادیه نرسیده است.

وی گفت: این امر حتی برای بازرس اتحادیه هم به صورت مبهم، باقی مانده است.

از سوی دیگر مصطفی تهرانی بازرس این اتحادیه در گفت‌وگویی کوتاه اظهار داشت: به زودی نتایج کار را اعلام خواهم کرد اما به نظر می‌رسد، اتحادیه در اواخر بهار پارسال (۱۳۸۵) این قرارداد را با طرف‌های عراقی منعقد کرده اما حدود ۹۰درصد اعضا در جریان امور قرار داده نشده اند.

۴میلیون نسخه برگشتی

در این شرایط حمید غفاری دیگر عضو این اتحادیه معتقد است، از حدود ۶میلیون جلد کتاب چاپ شده در ایران ۴میلیون نسخه برگشت داده شد. چرا که طرف عراقی از کیفیت کار و نوع کاغذ رضایت نداشته است.

وی با اشاره به مزیت‌های این قرارداد برای صنعت چاپ ایران گفت: چنین قراردادی می‌توانست تا مدت‌ها بخش‌خصوصی را مشغول به کار نگه دارد و درآمد قابل توجهی نیز به همراه آورد. علاوه‌بر آن، نکته اساسی این است که ایران تنها کشور منطقه بود که می‌توانست انحصار بازار چاپ کتاب‌های درسی عراق را در اختیار گیرد. اما شروع و روند کار به صورتی بود که ایرانی‌ها، خود بازار به دست آمده را از دست دادند.

کاغذ کم و گران شد

به گفته غفاری، پیامد دیگر چنین اقدام مخفیانه ای این بود که حجم تقاضا برای کاغذ در بازار داخل آن هم در مدت ۲ماه به شدت افزایش یافت چراکه بازار به ناگهان شاهد کمبود کاغذ شد.

وی به سخنان معاون وزیر ارشاد استناد کرد که در جلسه پاییز گذشته گفته بود: گرانی کاغذ، محصول کمبودهایی است که آن قرارداد به بازار تحمیل کرد.

غفاری ادامه داد: طی تیر تا مرداد ۸۵ نرخ هر بند کاغذ از ۲۴هزار تومان به بیش از ۳۰هزار تومان افزایش پیدا کرد در حالی که پیش از این، افزایش قیمت تنها در محدوده هزار تومان رخ می‌داد نه ۶هزار تومان که معادل رشد ۲۵درصدی قیمت‌ها است.

معادل ۳۰۰تریلی کاغذ

به گفته وی، آن حجم کتاب چاپ شده، ۵هزار تن کاغذ نیاز داشته که معادل ۳۰۰تریلی کاغذ است. این در حالی است که رییس اتحادیه پیشتر گفته بود، کاغذهای مورد نیاز را از خارج وارد کرده‌ایم.

غفاری می‌گوید: واردات کاغذ، مستلزم ثبت سفارش، خرید، حمل، ورود به گمرک و تحویل به بازار است که این امر چند ماه زمان نیاز دارد.

وی در ادامه اظهار داشت: چگونگی انتخاب چاپخانه‌ها هم از سوالاتی است که هنوز به آن پاسخ داده نشده است. هر چند همان چاپخانه‌های انتخابی، اکنون با دیرکرد در دریافت‌ها مواجه شده و جملگی به جمع معترضان پیوسته‌اند.

به اعتقاد غفاری، اگر این امر علنی انجام می‌گرفت، قیمت‌ها شفاف‌تر می‌شدند و کار با کیفیتی ارائه می‌شد و این چنین اعتبار صنعت چاپ ایران نزد دولتمردان عراق زیر سوال نمی‌رفت.

وی در پایان سخنانش گفت: شاید بتوان اطلاعات این قرارداد را از سفارت عراق تهیه کرد، آن موقع بسیاری از سوالات فعلی پاسخ داده می‌شود.

نوع کاغذها

علی اصغر شادمانی دیگر عضو این اتحادیه می‌گوید: نوع کاغذهای مصرفی هم به گونه‌ای بود که اعتراض مقامات عراقی را در پی داشته است چرا که از کاغذهای ارزان‌تری نسبت به مفاد قرارداد استفاده شده بود.

وی نیز به استفاده از حجم بالایی از کاغذهای داخلی برای اجرای آن قرارداد اشاره می‌کند و می‌افزاید: هنوز اسنادی ارائه نشده که نشان دهد کاغذهای استفاده شده، وارداتی بوده‌اند.

رقبا منتظر بودند

به گفته شادمانی، عملکرد ناصحیح در آن قرارداد، سبب شد کشورهایی نظیر ازبکستان، قطر و حتی اردن برای تصاحب چنین امتیازی سر از پا نشناسند و خود را آماده جایگزینی با ایران آماده کنند.

از سوی دیگر محمد رضا غیبی نایب رییس اتحادیه صادرکنندگان صنعت ، نیز بر این امر صحه می‌گذارد و می‌گوید: اردن کماکان، قیمت‌های پایین‌تری نسبت به ایران ارائه داده است و می‌خواهد به سرعت جای ایران را بگیرد.

وی افزود: حتی قطر، امارات و ازبکستان نیز توانسته‌اند، خود را به عنوان جایگزین ایران مطرح کنند.

غیبی نیز در پایان می‌گوید: اگر بخواهیم ارقام قرارداد و چگونگی بروز این پدیده را مورد بررسی قرار دهیم باید از سفارت عراق نیز کمک بگیریم.