«خبره» از «صدرا» رفت

حسین منصوری

گروه صنعت و معدن - جلیل خبره مدیرعامل شرکت صنعتی دریایی ایران (صدرا) از این شرکت خداحافظی کرد.

این تصمیمی بود که خبره از اردیبهشت سال گذشته به سبب فشارهای وارده از سوی مقامات بلند پایه کشور، اتخاذ کرده بود اما در روز پنجشنبه گذشته آن را به اجرا گذاشت. خبره که از بدو فعالیت شرکت صدرا، کرسی ریاست را در اختیار داشت در ۲۳ سالگی جشن تولد مدیریتی خود، اتاق طبقه چهارم ساختمان آبی و نقره‌ای رنگ صدرا در شهرک غرب را ترک کرد.

کلید رشد حیرت‌انگیز شرکت صدرا از اواسط دهه هفتاد شمسی زده شد. این شرکت اگرچه در کوران جنگ تحمیلی با ساخت قایق‌های تندرو، دوران رشد خود را سپری می‌کرد تا سال‌های بعد، نتوانست طعم شیرین پروژه‌های عظیم‌الجثه را بچشید. اما به ناگاه این اراده مردان دولت وقت بود که صدرا به یک شرکت غول‌پیکر در عرضه نفت و گاز و کشتی‌سازی (و حتی پل‌سازی نظیر پل میانگذر ارومیه) در خاورمیانه بدل شد.

در آن هنگام بود که صدرا از شرکتی با یک ساختمان ساده به یک برج بزرگ، نقل مکان کرد. صدرا روزهای رشد را پی در پی سپری می‌کرد و در اوج قله افتخارات خود، توانست در زمستان ۸۲ عنوان بزرگترین واگذاری تاریخ بورس ایران را از آن خود کند. چرا که در دی ماه آن سال ۴۲۰میلیارد تومان از سهام آن شرکت به شرکت سرمایه‌گذاری ملی فروخته شد.

البته مردان پشت صحنه همچنان هدایت حجیم شدن بالن صدرا را برعهده داشتند. این در حالی بود که خرید این میزان سهام به کام مدیران شرکت سرمایه‌گذاری ملی خوش نیامده بود. با این حال در آن زمان نه تنها فضایی برای ابراز ناخرسندی از چنین اقدامی فراهم نمی‌شد، بلکه حرکت ماشین رشد صدرا در بازار سرمایه به گونه‌ای بود که هر برگ سهم آن شرکت رشد فزاینده ای را طی می کرد.

در اختیار گرفتن فازهای ۱، ۴، ۵ و پس از آن ۶، ۷ و ۸ پارس‌جنوبی و در کنار آن احداث بزرگترین تلمبه خانه جهان در پارس جنوبی و نیز اجرای طرح پل میانگذر ارومیه و ساخت سکوی نیمه شناور البرز، افتخارهایی بودند که صدرا یکی پس از دیگری کسب می‌کرد.

البته نقطه عطف این صعود، اجرای فاز یک پارس‌جنوبی بود چرا که صدرا توانسته بود افتخار پیمانکاری آن را نصیب خود کند.

اراده برای پیشرفت صدرا به حدی بود که مسوولان وقت، شرکت سامسونگ کره را به یاری این شرکت فرستادند.

البته نوع امتیازهای اعطا شده به صدرا به گونه‌ای بود که خشم مدیران سامسونگ را سبب می‌شد. اما این مساله اهمیت چندانی نمی‌یافت.

اما در دو سال اخیر نمودار رشد صدرا، شکلی سراشیبی به خود گرفت. بارزترین نمونه آن بود که صدرا میان چند شرکت رقیب بهترین پیشنهاد را برای حضور در فازهای ۱۵ و ۱۶ پارس جنوبی ارائه کرد. طوری که توانسته بود نزدیک به ۴۰۰میلیون دلار کمتر از رقیب قدرتمند خود، پیشنهاد دهد.

طبق توضیحات مستندی که جلیل خبره در مجمع سالانه سهامداران صدرا در تیرماه سال گذشته ارائه کرد، رقیب اصلی رقمی در حدود ۸/۱میلیارد دلار را برای اجرای آن فازها پیشنهاد کرده بود. البته در آن جا اعداد و ارقام نشان می‌داد، حق با خبره بود.

وی در برابر اعتراض سهامداران نسبت به آن پدیده و نیز افت ارزش سهام صدرا، گفت: «متاسفانه زورما به حریف نرسید. ما از نظر امتیازات برنده شدیم اما کارفرما (وزارت نفت) طبق قانون می‌تواند شرکت موردنظر خود را برنده اعلام کند.» و خبره این چنین توانست اندکی از خشم حضار نسبت به جایگاه جدید صدرا بکاهد.

صدرا، البته تمام دوران خود در دولت فعلی را با بی‌مهری پشت‌سر نگذاشت . چرا که اندکی پیش از برگزاری مجمع سالانه، توانسته بود قرارداد ساخت ۱۰ فروند کشتی حمل ال‌.‌ان‌.جی از شرکت اکسمار بلژیک را از آن خود کند.

هرچند به اعتقاد ناظران، این توفیق نیز از آثار باقیمانده دولت قبلی محسوب می‌شد. از این رو که ایران پیش‌تر امتیاز حمل ال‌.ان.جی را به همان اکسمار بلژیکی اعطا کرده بود و آن شرکت در مقابل موافقت کرده بود یک شرکت ایرانی (که همان صدرا باشد) ساخت کشتی‌ها را برعهده بگیرد.

علاوه بر آن ،صدرا در اواخر سال گذشته نیز توانست بخشی از قرارداد میدان نفتی رشادت را به چنگ آورد. اما این چند افتخار کسب شده در دولت فعلی هم، نتوانست مانع اجرای تصمیماتی شود که پیش‌تر برای این شرکت اتخاذ شده بود.

صدرا هم‌اینک تنها شرکت ایرانی است که از امتیاز داشتن جزیره اختصاصی در بوشهر، کارخانه بزرگ کشتی‌سازی در شمال و جنوب کشور برخوردار است و با رفتن خبره، امکانات وسیعی برای اجرای پروژه‌های عظیم در اختیار تیم جدید قرار می‌گیرد. اگر بتوان رشد صدرا را به بزرگ‌شدن بالنی بزرگ تشبیه کرد امروزه، آن بالن، با ضربه‌های سوزنی که از اطراف خود دریافت کرده اندام خود را نحیف و چروک‌خورده می‌بیند.

هرچند قابل پیش‌بینی است که تیم جدید با حمایت مردان قدرتمند خود، دمی قوی‌تر درون این جسم بدمد و همان سریال دهه گذشته را با صورتی نو، به اجرا درآورده و بالن صدرا را مجددا بزرگ کند.