علی غنوری

رشد سرسام‌آور قیمت انواع فلزات در سال‌های اخیر سبب شده تا زمان کنونی را عصر طلایی فلزات بنامند. در ایران مردم اکثرا تنها از رشد قیمت فولاد و طلا مطلع می‌شوند در حالی که نگاهی به قیمت‌های جهانی نشان می‌دهد، رشد سریع قیمت‌ها تنها محدود به این دو فلز نیست. مس، آلومینیوم، روی و قلع نیز در این سال‌ها با رشد قابل توجهی مواجه بودند. رونق بازار این کالاها اکنون به‌گونه‌ای است که اگر نیاز داخلی نباشد کل محصولات فلزی خود را قادریم صادر کنیم. رشد اقتصادی شرق آسیا، فقدان ظرفیت‌های مازاد تولید فلزات در جهان و لزوم بازسازی بسیاری از تاسیسات و بناها در جهان همگی از عوامل اصلی افزایش قیمت محصولات فلزی و غیرآهنی هستند. هیچ‌کس نیز نمی‌داند چند سال دیگر این روند ادامه خواهد داشت. همین نکات سبب شده تا قیمت روی و نیکل ظرف ۳سال ۳برابر و مس چهار برابر شود و قیمت فولاد و آلومینیوم نیز بین سال‌های ۲۰۰۳ تاکنون بین ۸۰ تا ۱۰۰درصد افزایش یابد. حتی قیمت فلزات گرانبها نظیر طلا و نقره نیز از این افزایش قیمت‌ها بی نصیب نبوده‌اند و در این مدت با رشد ۱۰۰ تا ۱۲۰درصدی مواجه بودند. (قیمت طلا از اونسی ۳۵۰دلار در سپتامبر ۲۰۰۳ به حدود ۶۵۰دلار در فوریه ۲۰۰۷ و قیمت نقره از اونسی ۵دلار در اواسط سال ۲۰۰۳ به اونس ۱۲دلار در فوریه جاری رسیده است).

اکنون سوال اساسی این است که برنامه‌های ما برای حداکثر بهره‌برداری از عصر طلایی فلزات چیست؟ ایران کشوری است با معادن بسیار غنی که یکی از ۱۰کشور معدنی دنیا بشمار می‌رود. وجود انرژی ارزان در کنار وسعت خاک و متخصصان بی‌نظیر در بخش‌های فولاد، آلومینیوم، مس، معدن و غیره سبب شده است تا بتوانیم بسیاری از فلزات را ارزان‌تر از هر نقطه دنیا استخراج و فرآوری کنیم.

البته از ۲سال قبل کشور برنامه‌های جدی و بزرگی را برای بخش معدن و صنایع معدنی در دستور کار قرار داده که برمبنای آن تولید کشور باید در بخش‌های فولاد، مس و آلومینیوم رشدی ۲۰۰ تا ۳۰۰درصدی را در برنامه چهارم تجربه کنند و یا اینکه برنامه‌های بزرگی برای بخش معدن در دستور کار قرار گرفته که از هم‌اکنون نیز شاهد به بار نشستن آثار آن در بخش سنگ‌آهن و ذغال‌سنگ هستیم. اما به نظر می‌رسد مسوولان و سیاست‌گذاران کشور باید در کنار اجرای سریع و بدون تعلل این طرح‌ها از هم اکنون به دنبال طرح‌های بلند پروازانه دیگری نیز باشند. بسیاری از طرح‌های معدنی و صنایع معدنی تا ۵سال قبل چندان اقتصادی نبودند اما اکنون شرایط به کلی تغییر کرده است. فولاد که زمانی قیمت آن به کمتر از ۱۵۰دلار در هر تن رسیده بود امروزه ارقام ۵۵۰تا ۶۰۰دلار را در برخی مقاطع تجربه می‌کند و رشد سرسام‌آور ظرفیت‌های آلومینیوم‌سازی در چین، قطر، دبی و روسیه نشان دهنده پیش‌بینی شرایط بهتر برای سال‌های آینده توسط سرمایه‌گذاران تیزبین غربی و شرقی است.

همچنین رشد تولیدات های تک و سازه‌های بسیار مدرن در دنیا مصرف فلزاتی نظیر مس، آلومینیوم و نیکل را بسیار افزایش داده و رشد قیمت مس سبب شده تا امسال کشور تنها ۳/۱میلیارد دلار مس صادر کند. این رقم به تنهایی ۲برابر صادرات فرش (این کالای با ارزش معنوی ایران)است. کالایی که دهه‌ های متوالی است که برای رشد صادرات آن تلاش می‌کنیم.

معدن و صنایع معدنی می‌‌‌‌تواند در شرایط حاضر محل اصلی جذب سرمایه‌‌های نفتی ایران باشد تا در آینده‌ای نه چندان دور نه تنها مبدل به سرمایه‌ با ارزش ملی شود بلکه با ایجاد اشتغال سبب توسعه ارزش افزوده اقتصادی و رشد تولید ناخالص ملی کشور شود.

از یاد نبریم اکنون که بسیاری از بخش‌های صنعتی به دلیل وجود رقبای خارجی قدرتمند از پای افتاده‌اند. بخش فوق‌الذکر می‌تواند با افزایش فعالیت سبب رشد شاخص‌های صنعتی شود البته این امر منوط به سرمایه‌گذاری‌ها و اختصاص به موقع بودجه‌ها به طرح‌های بزرگ این بخش است.