محمدصادق جنان‌صفت

گمرک ایران کارنامه تجارت خارجی ایران در ۹ماه منتهی به آخر آذر ۱۳۸۵ را گشود. براساس آمار ارائه شده از سوی گمرک ایران، ارزش صادرات ایران در این مدت ۵/۱۱میلیارد دلار شده است که رشد ۷/۴۱درصدی نسبت به ارزش صادرات غیرنفتی در سال ۱۳۸۴ را نشان می‌دهد. از این میزان صادرات حدود ۴۰درصد آن را فرآورده‌های پتروشیمی به خود اختصاص داده است که رشدی معادل ۱۲۳درصد راتجربه کرده است. سهم صادرات تولیدات صنعتی در ۹ماه منتهی به آذر ماه امسال، نزدیک به ۴ میلیارد دلار بوده است که رشدی معادل ۲۷درصد را نسبت به مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد. آهن‌آلات و فولاد، شمش مس، روغن- گریس، مصنوعات مسی و مصنوعات پلاستیکی و ملامین نزدیک به ۴۶درصد ارزش تولیدات صنعتی را به خود اختصاص داده است. درباره جزییات صادرات غیرنفتی ۹ماه یادشده چند نکته را یادآور می‌شویم:

۱ - همه باید بگویند زنده باد نفت، دقت در جزییات آمارهای رسمی صادرات غیرنفتی نشان می‌دهد که به جز تولیدات پتروشیمی که ۴۰درصد کل ارزش صادرات را به خود اختصاص داده است این میزان صادرات پتروشیمی اولا، به دلیل افزایش قیمت جهانی نفت است. ثانیا، بخش عمده‌ای از فرآورده‌های پتروشیمی نیز از نفت و گاز حاصل شده است. حتی بخش مهمی از صادرات ۸۵۹ میلیون دلاری فولاد و آهن را نیز باید ناشی از ارزانی نفت و گاز در ایران دانست.

۲ - واقعیت این است که صادرات کالاهای صنعتی که در کارخانه‌ها تولید می‌شوند رونق چندانی ندارد و این نقطه ضعف است.

صنایع کاشی و سرامیک، لاستیک، لوازم خانگی، نساجی، غذا (کنسرو، صنایع تبدیلی کشاورزی)، دام و طیور (گوشت مرغ، تخم مرغ و...)، لبنیات، شیشه، دارو، خودرو و... در صادرات غیرنفتی سهم اندکی دارند و این همان پاشنه آشیل صادرات است.

بیشترین شاغلان صنعتی در این صنایع هستند و سرمایه‌گذاری کلانی در این عرصه شده است و رشد ناکافی صادرات آنها را آرام‌آرام از پای در می‌آورد.