گروه صنعت و معدن- حسین منصوری: طرح‌های استانی فولاد، به نماد عینی بومی‌سازی صنعت فولاد و شکست انحصار در تکنولوژی، تبدیل شده‌اند.

این طرح‌ها در گام نخست زمینه تولید ۴/۶میلیون تن فولاد را فراهم می‌کنند اما دستاور دیگری نیز با خود به همراه دارند که آن، چیزی نیست جز «بومی‌سازی صنعت فولاد». این امر درواقع، پس از سه دهه از شکل‌گیری نخستین کوره‌های ذوب فولاد، در حال عیان شدن است.

پروژه‌های فولاد میانه (آذربایجان شرقی)، سپیددشت (چهارمحال و بختیاری)، شادگان (خوزستان)، نی‌ریز (فارس)، سیرجان (کرمان)، بافق (یزد)، قائنات (خراسان جنوبی) و سبزوار (خراسان رضوی)، هر کدام برای تولید ۸۰۰هزار تن فولاد طرح‌ریزی شده‌اند و هم‌اینکه نیز ۵طرح از ۸طرح یادشده وارد فاز اجرایی شده‌اند.

هر پروژه استانی دارای یک واحد احیای مستقیم و یک واحد فولادسازی است. این طرح‌ها جملگی بخشی از طرح جامع فولاد را تشکیل می‌دهند.

طرح جامع فولاد قرار است ظرفیت تولید فولاد در کشور را از ۹/۱۱میلیون تن فعلی به ۲۹میلیون تن برساند.

اما گستردگی فعالیت این طرح‌ها در ایران،‌ عدم تحرک لازم از سوی پیمانکاران خارجی (به ویژه اروپایی) و مهم‌تر از همه برای شکست انحصار تکنولوژی در تولید آهن اسفنجی، سیاست‌گذاران صنعت فولاد را وا داشت که یک مدول ایرانی برای تولید آهن اسفنجی طراحی و ثبت شود.

این مدول در اوایل سال ۲۰۰۷ در آلمان و سپس ایران به ثبت رسیده و به سرعت خود را به عنوان یکی از رقیبان جدی، مناقصه طرح‌های استانی معرفی کرده است.

این در شرایطی است که اقدامات مشابهی نیز در صنایع آلومینیوم، مس و نیز تجهیز معادن و گندله‌سازی به جریان افتاده است که در آینده اعلام خواهند شد.

مدیرعامل شرکت ملی فولاد ایران درباره مدول جدید آهن اسفنجی، می‌گوید: مدول جدید توانسته برنده سه طرح احیای مستقیم میانه، نی‌ریز و شادگان شود طوری که در روزهای اخیر شاهد امضای دو قرارداد احیای مستقیم نی‌ریز و میانه شدیم.این سه طرح از مدول ایرانی بهره می‌برند.

رقابت میدرکس و Pered

محمد رحیم‌رستی افزود: طرح‌های سپیددشت و قائنات نیز با مدول میدرکس به اجرا درمی‌آیند.

مدول‌های به کار گرفته شده در طرح‌های احیای مستقیم ایران، تاکنون در انحصار میدرکس و اندکی نیز در اختیار H.Y.L قرار داشت، اما به سبب آنکه میدرکس مدولی آمریکایی بوده، مشکلاتی در روند توسعه صنعت فولاد ایران ایجاد می‌کرده است.

هر چند H.Y.L که مدولی مکزیکی است، از تجهیزات آمریکایی بهره می‌برد و آن نیز به نوبه خود، چالش‌هایی را در جریان اجرای طرح به وجود می‌آورد.

چنین امری سبب شد که از مدت‌ها پیش، وزارت صنایع و معادن، ایمیدرو و شرکت ملی فولاد ایران (به عنوان متولیان توسعه صنعت فولاد)، نگاه بیشتری را به توانمندی داخلی معطوف دارند.

هراتی‌نیک، وزیر صنایع و معادن و رییس هیات‌عامل ایمیدرو نیز به دفعات از سیاست جدید سخن گفته و اظهار داشته اند: انگیزه اصلی این است که انتخاب بیشتری برای سپردن طرح‌ها به پیمانکاران داشته باشیم و این امر مختص به فولاد نیست بلکه به تدریج در آلومینیوم، مس، تجهیز معادن و... نیز نمایان خواهد شد.

در این شرایط مدیرعامل شرکت ملی فولاد درباره ویژگی‌های مدول Persian Reduction می‌گوید: این مدول توان تولید ۵/۱ تا ۲میلیون تن آهن اسفنجی در سال را دارد در حالی که مدول‌هایی که در کشورمان به کار گرفته می‌شد با ظرفیت‌های ۶۰۰تا ۸۰۰هزار تن پایه‌ریزی می‌شدند. هر چند با تغییراتی، ظرفیت‌ آنها به یک‌میلیون تن هم می رسید اما هم اینک قابل مقایسه با Persian Reduction نیستند.

مزایای اقتصادی Pered

این مدول که به اختصار Pered نامیده می‌شود مزایای دیگری نیز دارد که رستی بدانها اشاره می‌کند. به گفته وی،‌ اگر یک واحد آهن اسفنجی توسط شرکت‌های اروپایی وحتی آسیایی در ایران اجرا شود معادل ۱۵۰میلیون یورو هزینه در بردارد در حالی که مدل Pered به طور متوسط ۱۰۵میلیون یورو هزینه صرف می‌کند.

به اعتقاد رستی، با چنین ویژگی هیچ شرکت خارجی توان رقابت با شرکت‌های داخلی را ندارد.

وی اجرای طرح‌های احیای مستقیم پروژه‌های استانی را تبلور عینی استفاده حداکثر از توان فنی و مهندسی داخلی می‌داند. وی در ادامه،‌ خبر می‌دهد، ملموس‌ترین اثر این طرح‌ها که همانا اشتغال است، نمایان شده است.

چرا که این ۵طرح فعالیت زیربنایی خود را شروع کرده‌اند.

بخش فولادسازی

وی درباره انتخاب پیمانکاران بخش فولادسازی طرح‌های استانی نیز می‌گوید: طی روزهای آینده اسامی شرکت‌های برنده این بخش اعلام می‌شود. وی تصریح کرد که هدایت بخش فولادسازی نیز در اختیار شرکت‌های ایرانی خواهد بود.

وی افزود:بخش فولادسازی مانند احیای مستقیم از مدول خاصی پیروی نمی کند بلکه در اینجا فقط توانمندی شرکت‌ها مد نظر است. به گفته وی، حداقل ۵۱درصد از ارزش تجهیزات ساخته شده فولاد سازی متعلق به ایران خواهد بود.

رستی در پایان خاطر نشان کرد: حضور پررنگ‌تر شرکت‌های ایرانی در صنعت فولاد، سبب شکسته شدن فضای انحصاری سال‌های گذشته شده است.