دنیای اقتصاد- ایران بعد از ۳۶ سال رییس اجلاس اوپک شد. ریاستی که به اعتقاد تحلیل‌گران به دلیل تداوم آثار بحران اقتصادی در غرب، فرصت‌ها و چالش‌های متعددی را در برابر اوپک قرار می‌دهد. یک عضو هیات علمی‌موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با بیان اینکه این ریاست به این معنا نیست که آنچه ایران به آن معتقد است به عنوان نظرات جمعی اعضا مطرح شود، می‌گوید: ریاست اوپک این امتیاز و فرصت را در اختیار ایران قرار می‌دهد که از جایگاه بالاتری در مجامع بین‌المللی نفت برخوردار شود. کارشناسان تحلیل می‌کنند: ایران اوپک را چگونه اداره کند؟

مسیر‌های پیش روی رییس جدید اوپک

گروه انرژی- ایران بعد از ۳۶ سال رییس اجلاس اوپک شد. رییس جدید مسیرهای متعددی را برای ریاست پیش‌رو دارد. ریاستی که به اعتقاد تحلیل‌گران به دلیل تداوم آثار بحران اقتصادی در غرب، فرصت‌ها و چالش‌های متعددی را در برابر اوپک قرار می‌دهد، در این میان برخی هم بر این باورند که این دوره فرصت‌های جدیدی را برای تقویت مواضع دیپلماتیک و سیاست اقتصادی کشور، پدید می‌آورد.

پیش‌بینی‌های اولیه «منابع غربی» حکایت از آن دارد که در زمان ریاست ایران بر اوپک، بازار با شوک تقاضا متاثر از رشد اقتصادی کشورهای مصرف‌کننده روبه‌رو نخواهد شد. اگر این پیش‌بینی در آینده به واقعیت نزدیک شود، رویکردهای تاریخی ایران در اوپک نشان می‌دهد که در این دوران یکساله، «رییس جدید» تا اندازه زیادی به کاهش تولید و دفاع از سطح متعادل قیمت‌ها تمایل رای خواهد داد. هر چند که در این میان برخی از اعضا نظیر عربستان، تغییر سطح تولید برای افزایش قیمت‌ها را نمی‌پسندند. تحلیل‌گران بر این باورند اگر چه ریاست ایران بر اوپک، مواضع دیپلماتیک این عضو را برای پیگیری خواسته تاریخی یک عضو ارشد موسس اوپک محسوب می‌شود، اما در کرسی ریاست، تا اندازه زیادی میان مواضع و خواسته یک عضو با رییس سازمان فاصله وتفاوت وجود دارد.

تاثیر بیشتر اظهارات مقامات نفتی

در این بین، یک عضو هیات علمی‌موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی در رابطه با ریاست یک ساله ایران در اوپک می‌گوید: «این مدت فرصت خوبی است تا ایران بتواند در مجامع بین‌المللی انرژی از جایگاه بالاتری برخوردار شود و اظهارات مقامات نفتی ایران با تاثیر بیشتری در مجامع نفتی مطرح شود. البته ایران نمی‌تواند به جای سایر اعضا تصمیم‌گیری کند.» «بهروز بیک علیزاده» در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با بیان اینکه این ریاست به این معنا نیست که آنچه ایران به آن معتقد است به عنوان نظرات جمعی اعضا مطرح شود، می‌افزاید: « اما ریاست اوپک این امتیاز و فرصت را در اختیار ایران قرار می‌دهد که از جایگاه بالاتری در مجامع بین‌المللی نفت برخوردار شود.» این کارشناس ارشد اوپک در پاسخ به این سوال که ایران در سال ۲۰۱۱ به عنوان رییس اوپک با چه چالش‌هایی روبه‌رو خواهد بود؟ اظهار داشت: «آمارهایی که در حال حاضر در دست هستند، نشان می‌دهد که بازار با مازاد عرضه روبه‌رو خواهد شد. البته به شرط اینکه اوپک تولید را در سطح فعلی حفظ کند.» وی گفت: «اما اگر اوپک در اجلاس آتی که در ۱۱ دسامبر (۲۰ آذر) برگزار می‌کند، تولید را کاهش دهد یا اینکه سطح پایداری اعضا به سهمیه‌های تولید، بیشتر شود، این مازاد از بین خواهد رفت.»

مشکلات کاهش ارزش دلار

«بیک علیزاده» ادامه داد: «از سوی دیگر کشورهای عضو اوپک و همین طور سایر تولیدکنندگان نفت با این مشکل عمده مواجه هستند که ارزش دلار پیوسته در حال کاهش است. به ویژه اینکه بانک مرکزی آمریکا اعلام کرده که قصد دارد با اتخاذ سیاست‌های انبساطی، اقتصاد این کشور را تقویت کند.» وی افزود: «به نظر کارشناسان، سیاست‌های بانک مرکزی آمریکا به شکل کاهش نرخ بهره یا افزایش عرضه دلار ظاهر خواهد شد که این به معنی تحت فشار قرار گرفتن ارزش دلار خواهد بود.»

استفاده از مجموعه ارزها

عضو هیات علمی‌موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی در پاسخ به این سوال که آیا این موضوع باعث خواهد شد که کشورهای عضو اوپک، ارز دیگری را (یورو) جایگزین دلار کنند؟ گفت: «به نظر نمی‌رسد کشورهای عضو اوپک در سال آینده بتوانند یورو یا هر ارز دیگری را جایگزین دلار در قیمت‌گذاری نفت خام بکنند. اما این امکان برای کشورهای صادرکننده نفت وجود دارد که برای حفظ ارزش درآمدهای نفتی خود از مجموعه ارزها استفاده کنند.» به گفته وی، البته کاهش ارزش دلار این منفعت را برای صادرکنندگان نفت به همراه دارد که باعث می‌شود نفت خام برای کشورهایی که ارز غیردلاری دارند، ارزان تر تمام شود و در نتیجه تقاضاها برای نفت افزایش می‌یابد.

قیمت‌هایی برای سال ۲۰۱۱

وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه آیا ایران به عنوان رییس اوپک سال ۲۰۱۱ میلادی می‌تواند روی قیمت‌های کنونی نفت

تجدید نظر کند؟ گفت: «پیش‌بینی می‌شود در صورتی که تمامی‌شرایط همانند وضعیت فعلی ادامه پیدا کند، در سال آینده میلادی نیز قیمت‌های نفت در صورت عدم وقوع حادثه ای خاص در محدوده قیمتی ۷۰ تا ۸۵ دلار در هر بشکه ادامه پیدا کند.» «بیک علیزاده» در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه در اجلاس ۱۵۷ اوپک برخی از کشورها خواهان افزایش قیمت‌های کنونی نفت شده بودند، آیا امکان تغییر قیمت‌ها وجود دارد؟ اظهار داشت: «قیمت نفت خام را بازار نفت تعیین می‌کند، اما تولیدکنندگان نفت می‌توانند با کاهش تولید خود زمینه لازم برای افزایش قیمت‌ها را فراهم آورند.»

چالش‌ها فقط مدیریتی نیست

همچنین«محمدعلی خطیبی»، نماینده ایران در هیات عامل اوپک نیز با بررسی چالش‌های ایران به عنوان رییس اجلاس اوپک در سال ۲۰۱۱ می‌گوید: «ریاست اجلاس وزارتی اوپک بالاترین مسوولیت در اوپک است. اما چالش‌های سال ۲۰۱۱ میلادی فقط مختص کشوری که ریاست سازمان را بر عهده گرفته، نمی‌شود. بلکه باید چالش‌های گروه را در نظر بگیریم.»

مشکلات ادامه‌دار

وی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با اشاره به اینکه ادامه مشکلات اقتصادی یکی از چالش‌های سال آینده میلادی است، اظهار داشت: «مشکلات اقتصادی دنیا طی ۲ سال گذشته خیلی حاد بود که منجر به تقاضای منفی برای نفت شده بود. اما در حال حاضر خیلی از مشکلات از بین رفته، به طوری که در سال ۲۰۱۰ میلادی تقاضا برای نفت خام مثبت شد که این تقاضا برای سال آینده میلادی نیز مثبت خواهد بود.» نماینده ایران در هیات عامل اوپک افزود: «پیش‌بینی می‌شود که همان‌طور که در سال ۲۰۱۰ میزان تقاضا برای نفت یک میلیون بشکه در روز افزایش یافت، این روند در سال ۲۰۱۱ نیز ادامه پیدا کند.» وی ادامه داد: «البته شرایط اقتصادی دنیا شکننده است، به طوری که عواملی مثل نرخ بیکاری، کسری بودجه و... می‌توانند تقاضا برای نفت را تحت تاثیر قرار دهند.» به گفته وی، بنابراین ایران باید در سال آینده وضعیت تقاضا، عرضه و اوضاع اقتصادی را به طور کامل رصد کند تا در صورتی که قیمت‌های نفت تحت تاثیر قرار گرفت با برگزاری اجلاس فوق‌العاده از کاهش آن جلوگیری کند.

جنگ است ؛جنگ ارزی

نماینده ایران در هیات عامل اوپک در ادامه کاهش ارزش دلار را یکی دیگر از مشکلات سال آینده دانست و گفت: «بحث ارزها بسیار مهم است؛ به طوری که در حال حاضر داریم به سمت جنگ بین ارزها پیش می‌رویم. هم‌اکنون کشور چین تحت فشارهای بین‌المللی برای متعادل کردن ارز خود است. علاوه بر این، فشار روی سایر ارزها چون یورو و دلار نیز وجود دارد که بخشی از آن به ریاضت اقتصادی اتحادیه اروپا و ناآرامی‌های اخیر در این کشورها بر می‌گردد.» وی افزود: «بنابراین یکی از برنامه‌های ایران برای سال آینده در اوپک، دنبال کردن بحث ارزها و بررسی ارتباط آن با بازار نفت است.»