ایران به رتبه چهارم اوپک نزول می‌کند؟
گروه انرژی- آیا ایران رتبه سوم دارنده ذخایر نفتی میان کشور‌های عضو اوپک را از دست می‌دهد؟

ایران در حالی تا دو سال گذشته با داشتن ۱۳۷ میلیارد بشکه ذخایر نفتی، دومین دارنده ذخایر نفتی جهان بعد از عربستان بود که با ادعای ونزوئلا به رتبه سوم آمد، حالا با ادعای جدید آماری که از سوی عراق همسایه غربی مطرح شده، احتمالا جایگاهش در اوپک به رتبه چهارم تنزل خواهد کرد.
دولت عراق که خواهان افزایش سهمیه تولیدی خود در اوپک است، روز دوشنبه اعلام کرد حجم ذخایر نفتی این کشور 24 درصد افزایش یافته است. این خبر که به طور رسمی‌از سوی «حسین شهرستانی»، وزیر نفت عراق منتشر شده، حاکی از آن است که حجم ذخایر نفتی عراق از 115 میلیارد بشکه به 143 میلیارد بشکه رسیده است.
جهش در برنامه نفتی عراق
دولت عراق غیر از این اظهارنظر همچنین از برنامه‌ریزی برای افزایش تولید نفت خود به 12 میلیون بشکه در روز خبر داده بود؛ به طوری که این کشور به منظور افزایش جایگاه خود در اوپک، در دو سال گذشته با برگزاری مناقصه‌های بین‌المللی توسعه همزمان 10 میدان نفتی را آغاز کرد.
عراق در حال حاضر ۵/۲ میلیون بشکه در روز نفت تولید می‌کند که ۹/۱ میلیون بشکه در روز از این رقم صادر می‌شود. اما ورود بزرگ‌ترین شرکت‌های نفتی جهان به عراق و فعالیت این شرکت‌ها به عنوان شریک صنعت نفت این کشور، سبب شد که عراق افزایش ظرفیت تولید نفت به بیش از شش میلیون بشکه در روز در دوره ای میان مدت و ۱۲ میلیون بشکه تا سال ۲۰۱۷ را هدف قرار دهد. هدفی که به گفته برخی از مقامات نفتی ایران بیش از یک «بلوف» نفتی نیست. به گزارش خبرنگار «دنیای اقتصاد»، پیش از عراق، کشور ونزوئلا نیز از افزایش ذخایر نفتی خود خبر داده بود؛ به طوری که با تایید ذخایر نفتی این کشور تا سطح ۲۱۱ میلیارد بشکه، ایران رتبه دوم خود در میان کشورهای عضو اوپک را از دست داد و به رتبه سوم افت کرد. حالا چنانچه ادعای جدید مقامات عراقی مورد تایید اوپک قرار گیرد، این کشور در عمل با کنار زدن ایران، به سومین دارنده ذخایر نفتی جهان تبدیل خواهد شد‌.
آمار ثابت نیست
در این بین، نماینده ایران در هیات عامل اوپک در مورد افزایش ذخایر نفتی کشور عراق می‌گوید: «بررسی ذخایر نفتی در کشورها و اعلام آن چیز جدیدی نیست و به طور طبیعی آمار مربوط به میزان ذخایر نفتی کشورها ثابت نمی‌ماند.»
«محمدعلی خطیبی» در واکنش به اعلام این خبر، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» اعلام کرد: «آمار مربوط به میزان ذخایر نفتی کشورها بر اساس کشفیات جدید، میزان تولید و افزایش ضریب بازیافت تغییر می‌کند، اما آن چیزی که اهمیت دارد این است که دلایل افزایش ذخایر نفتی باید اعلام شود تا از نظر کارشناسان قابل پذیرش باشد.»وی می‌افزاید: «چنانچه کشوری در مورد افزایش ذخایر نفتی خود دلایل کافی ارائه نکند، موسسات بین‌المللی این افزایش ذخایر را قبول نخواهند کرد.»نماینده ایران در هیات عامل اوپک در پاسخ به این سوال که آیا اعلام افزایش ذخایر نفتی از سوی وزیر نفت عراق از سوی دبیرخانه اوپک مورد پذیرش قرار می‌گیرد؟ اظهار داشت: «چون این خبر به طور رسمی‌از سوی وزیر نفت این کشور اعلام شده و دبیرخانه اوپک نیز آن را ثبت خواهد کرد؛ اما برای اینکه این موضوع از سوی موسسات معتبر بین‌المللی نیز مورد پذیرش قرار گیرد، باید دلایل کافی ارائه شود،» اما دولت عراق برای افزایش ذخایر نفتی خود دلیل و مدرک نیز آورده است، به طوری که به گفته وزیر نفت عراق این افزایش ذخایر مربوط به 12 میدان نفتی جدید و انجام برآوردهای جدید از میدان‌های «قورنه غربی» و «زبیر» به‌دست آمده است.
نماینده ایران در هیات عامل اوپک در ادامه می‌گوید: «در پایان هر سال دبیرخانه اوپک پرسش‌نامه‌هایی را در اختیار کشورهای عضو قرار می‌دهد تا رقم‌های دقیق ذخایر نفتی خود را اعلام کنند.» وی افزود: «اما اوپک در مورد دلایل فنی افزایش ذخایر کشورها کنکاش نمی‌کند.»
«خطیبی» اظهار داشت: «آماری معتبر خواهد بود که هم از سوی اوپک و هم از سوی موسسات معتبر بین‌المللی مورد پذیرش قرار گیرد.»
وی در پاسخ به این سوال که آخرین آمار مربوط به ذخایر نفتی ایران به چه میزان است؟ اظهار داشت: «۱۳۷ میلیارد بشکه آخرین آماری است که برای ذخایر نفتی ایران اعلام شده است ،اما ما هم در حال حاضر به دقت داریم میزان ذخایر نفتی خود را بررسی می‌کنیم که تا پایان سال میلادی اعلام می‌شود.»
بر اساس این گزارش، از آنجایی که سهمیه‌های تولیدی اعضای اوپک بر اساس میزان ذخایر نفتی آنها تعیین می‌شود‌، این امر باعث ایجاد رقابت در میان اعضا برای کشف میادین نفتی جدید شده است. در این زمینه، ایران نیز برنامه‌های جدیدی را برای کشف ذخایر نفتی پیش‌بینی کرده که قرار است تا پایان سال از سوی مقامات نفتی اعلام شود، اما تاکنون وجود برخی از مشکلات در مرحله بهره‌برداری، اکتشاف و‌... سبب شده که میزان ذخایر نفتی ایران تغییرات چشمگیری نداشته باشد. به نظر کارشناسان حوزه انرژی، اعلام خبر افزایش ذخایر نفتی عراق می‌تواند پیام ویژه ای برای ایران باشد؛ چرا که در صورت تعلل ایران در روند توسعه میادین (به خصوص میادین مشترک)، اکتشاف جدید، عدم افزایش ضریب بازیافت و‌... جایگاه ایران به عنوان یکی از مهم‌‌ترین صادرکنندگان نفت در جهان، می‌تواند تغییر یابد.