غلامرضا کیامهر

محدود و ممنوع اعلام شدن واردات صدها قلم کالای صنعتی و کشاورزی به کشور، در عین حال که می‌تواند اثرات سوء‌تحریم‌های بین‌المللی را خنثی ساخته و صرفه‌جویی ارزی قابل‌ملاحظه‌ای را نصیب اقتصاد کشور کند، فرصتی طلایی را برای تحرک بیشتر بخش صنعت و کشاورزی کشور به منظور تامین نیازهای داخلی و کاهش وابستگی به واردات ایجاد خواهد کرد. اگر این فرصت طلایی خوب مدیریت شود، بسیاری از نگرانی‌ها و دغدغه‌هایی را که امروز تولیدکنندگان محصولات صنعتی و کشاورزی ما از ناحیه سیل واردات با آن مواجه هستند، برطرف خواهد کرد.

مشروط بر آن که صنعتگران و تولیدکنندگان ما خدای ناخواسته فرصت پیش آمده را به آب گل‌آلود برای گرفتن ماهی تبدیل نکنند! ضربه‌پذیر شدن صنعت و تولید ما از واردات و ضرورت اعمال مدیریت بر واردات یک واقعیت انکارناپذیر است؛ اما واقعیت دیگری که نباید از نظر مسوولان اجرایی کشور دور بماند، واکنشی است که ممکن است معدود شرکای تجاری مهم ما در جهان در مقام مقابله به مثل، نسبت به این اقدام از خود نشان دهند. این مقابله به مثل می‌تواند هم به صورت ایجاد محدودیت‌های شدید در برابر صادرات کالاهای سنتی و صنعتی و محصولات کشاورزی ما و هم بر سر راه فروش مواد اولیه، تجهیزات ماشین‌آلات و دانش فنی که واحدهای صنعتی و تولیدی ما سخت به آن نیاز دارند، بروز پیدا کند که در آن صورت چرخه صادرات و صنعت و تولید ما به یک اندازه از این مقابله‌به‌مثل‌های احتمالی آسیب خواهد دید؛ به‌خصوص چنانچه اعمال محدودیت بر واردات با سر و صدا و تبلیغات شدید رسانه‌ای همراه باشد. مسوولان اجرایی در کشورهای طرف همکاری تجاری و اقتصادی با ایران ناچار خواهند شد، زیر فشار افکار عمومی و صنعتگران و تولیدکنندگان خود واکنش‌های شدیدتری در قبال کشور ما از خود نشان دهند. درست است که در حال حاضر هیچ گونه تناسبی میان حجم صادرات و واردات ما وجود ندارد، اما این عدم‌تعادل میان صادرات و واردات یک شبه و تنها در دوره دولت فعلی ایجاد نشده که بتوان با تصمیمات ضربتی و بی‌توجه به پیامدهای اجتماعی، یک شبه آن را متعادل کرد. در اتخاذ چنین تصمیماتی باید تمام جوانب امر به دقت مورد توجه قرار گیرد. مثلا بد نیست از خود سوال کنیم که آیا گناه ناتوانی ما در امر توسعه صادرات غیرنفتی یک‌سره به گردن فراوانی واردات یا پایین بودن قیمت دلار است یا سرچشمه مشکلات را باید در جای دیگری جست‌و‌جو کنیم؟ محدودیت‌های اعمال‌شده بر واردات کالا به کشور در صورتی می‌تواند به یک فرصت برای ما تبدیل شود که به موازات آن بتوانیم دست به یک خانه‌تکانی اساسی در سیاست‌های تولیدی و صنعتی خود بزنیم و صنعتگران و تولیدکنندگان ما در بخش صنعت و کشاورزی رنسانسی را در طرز نگرش خود نسبت به بازار و مشتری آغاز کنند. عامل دیگر تضمین‌کننده تحقق اهداف مدنظر محدودسازی واردات، ایجاد راه‌بندان‌های جدی و اساسی بر سر راه مبادی غیرقانونی واردات کالا به کشور است که چنانچه این امر محقق نشود، بسیاری از رشته‌های مربوط به چنین اقدام خطیری پنبه خواهد شد.