صنعت چقدر رشد کرد؟

گروه صنعت و معدن- «oo» این علامت را اهالی بانک و بانک‌داری بیشتر می‌شناسند. «oo» یعنی «رقم مورد نظر در دسترس نیست». بانک مرکزی هرجا از این علامت در نماگرهای آماری خود استفاده کند، یعنی اینکه هنوز خبری از محاسبه آمار و ارقام و اعلام رسمی آن در گزارش وجود ندارد. از ۶۸۳ روز پیش این علامت دائما در گزارش‌های متعدد به‌طور مکرر تکرار شده است. این علامت از سه ماهه دوم ۸۷، هر جا که نشان و آدرسی از نرخ ارزش افزوده بخش صنعت وجود دارد به‌صورت یک مشخصه ثابت در برابر آن ایستاده است. این یعنی اینکه بانک مرکزی هم آمار ارزش افزوده بخش صنعت در تولید ناخالص داخلی را ندارد و «oo» یعنی سهم صنعت از اقتصاد ایران در دو سال پیاپی اعلام نشده است.

۶۸۳ روز پیش بانک مرکزی اعلام کرد که نرخ ارزش افزوده بخش صنعت و معدن در سه ماهه دوم سال ۸۷ (تابستان)، معادل ۱/۱۰ درصد بوده؛ اما از این تاریخ به بعد هیچ‌گاه آماری از نرخ رشد ارزش افزوده بخش صنعت و معدن منتشر نشده است. آماری که به عقیده بسیاری از کارشناسان سنگ محک مناسبی برای ارزیابی عملکرد‌های صنعتی به حساب می‌آید.

آمارها نشان می‌دهد، در برنامه سوم توسعه به طور میانگین نرخ رشد سالانه ارزش افزوده در بخش صنعت؛ یعنی همان رشد بخش صنعت حدود ۱/۱۱ درصد بوده است. این در حالی است که در برنامه سوم رشد ۸ درصدی پیش‌‌بینی شده بود. در این میان به دلیل منتشر نشدن نرخ رشد ارزش افزوده بخش صنعت و معدن در سال‌های ۸۷ و ۸۸، نمی‌توان در مورد تحقق یا عدم تحقق اهداف برنامه چهارم توسعه که در آن نرخ رشد ارزش افزوده بخش صنعت ۱۲ درصد پیش‌بینی شده، اظهارنظر درستی کرد.

رسم بر این بوده که اردیبهشت ماه هر سال، آمار مربوط به نرخ رشد ارزش افزوده بخش صنعت سال قبل اعلام می‌شد؛ اما دو سالی هست که «رسم بی‌رسم».

ظاهرا اختلاف میان وزارت صنایع و معادن و بانک مرکزی از آنجا شکل گرفته که این دو نهاد پولی و صنعتی بر سر تعیین جامعه آماری به توافق نرسیده‌اند. از یک طرف وزارت صنایع معتقد است که جامعه آماری مورد استفاده در تعیین نرخ ارزش افزوده بخش صنعت باید سهمی معادل ۸۰درصد ایجاد ارزش افزوده این بخش را دارا باشد؛ اما ظاهرا این موضوع مورد موافقت بانک مرکزی قرار نگرفته است.

«محسن حاتم»، معاون وزیر صنایع، چندی پیش در یک نشست خبری اعلام کرد که مشکل اختلاف نظر با بانک مرکزی در حال حل شدن است و به زودی نرخ رشد ارزش افزوده از سوی این نهاد اعلام می‌شود.

از سوی دیگر درست همین چند روز پیش، در همایش روز صنعت و معدن (۱۲تیرماه) بود که وزیر صنایع هم قول داد: به زودی رییس کل بانک مرکزی آمار مربوط به رشد ارزش افزوده صنعت را در اختیار رسانه‌ها قرار خواهد داد.

این به زودی هم رسید، اما خبری از نرخ رشد ارزش افزوده صنعت نشد؛ چراکه بانک مرکزی به فاصله ۱۶روز بعد از قول وزیر صنایع نماگرهای اقتصادی سه ماهه سوم سال ۸۸ را منتشر کرد،‌ اما باز هم از نیمه دوم سال۸۷ به بعد، هرجا «نرخ ارزش افزوده صنعت و معدن» هست، همان «oo» هم هست.

اگرچه اختلاف نظر میان کارشناسان بانک مرکزی از یک طرف و مسوولان وزارت صنایع از طرف دیگر، اتفاق جدیدی نیست، اما اینکه این اختلاف نظر کارشناسی آنقدر بزرگ شود که انتشار اطلاعات مربوط به رشد نرخ ارزش افزوده بخش صنعت را ۲۲ماه عقب بیندازد، کاملا تازگی دارد.

در این میان سازمان آمار هم که به تازگی مسوول محاسبه و اعلان نرخ آمار شده هم سکوت کرده و آمار رسمی را در این باره اعلام نکرده است. اگر به اینترنت دسترسی دارید، بد نیست سری به پایگاه اینترنتی بانک مرکزی یا مرکز آمار ایران بزنید. در هر دو سایت‌، آمار و اطلاعات صنعتی از سال ۵۸ تا سال ۸۶ یا ۸۷ مشخص است. در سایت بانک مرکزی که وقتی سراغ نماگر‌های اقتصادی می‌رویم از تا نیمه اول ۸۷ همه چیز هست؛ اما از این تاریخ به بعد، از نرخ رشد صنعت خبری نیست.

اوضاع در مرکز آمار ایران همین‌طور است؛ چراکه وقتی به پایگاه اینترنتی این مرکز مراجعه می‌کنیم، همه اطلاعات صنعتی از شاخص مزد در کارگاه‌های بزرگ و کوچک گرفته تا شاخص بهره‌وری و ...از سال ۵۸ تا سال ۸۵ و ۸۶ هست؛ اما از این سال به بعد هیچ خبری از آمار صنعتی نیست.

شواهد که نشان می‌دهد، موضوع انتخاب مرجع برای انتشار آمار و اطلاعات رسمی، این روزها به یکی از موضوعات اساسی در میان سیاست‌گذاران این حوزه مبدل شده، اما معلوم نیست آیا اعضای شورای عالی آمار در این زمینه به توافق رسیده‌اند یا نه.

اسناد مربوط به دعوتنامه جلسه شورای عالی آمار حاکی از آن است که این شورای طی سه ماه اخیر حداقل سه جلسه رسمی برگزار کرده که در هر سه جلسه آن موضوع اعلام و بررسی نظرات کارگروه منتخب شورای عالی آمار در خصوص مرجعیت تهیه و انتشار آمارهای رسمی، یکی از موضوعات اصلی جلسه شورای عالی آمار بوده است. آیا اختلاف نظر بر سر مرجع انتشار آمار رسمی، دلیل تاخیر در اعلام نرخ ارزش افزوده صنعت بوده است؟

شورای عالی آمار به تازگی، مرکز آمار ایران را به عنوان نهاد رسمی اعلام آمار معین کرده است. در این شرایط که سازمان‌های مسوول، از انتشار گزارش‌های رسمی استنکاف می‌کنند، وزیر صنایع به طور شفاهی می‌گوید: «صنعت ۸ درصد رشد کرده.»حالا باید دید سازمان آمار که به تازگی مرجعیت اعلام آمار را از بانک مرکزی، تصاحب کرده است، آیا گزارش شفاهی وزیر را کتبا تایید می‌کند؟ یا اینکه بر موضع مستقل خود در خصوص تعیین جامعه آماری نرخ ارزش افزوده بخش صنعت پافشاری می‌کند؟