روزی که ایران صادرکننده بنزین می‌شود
۴ قدم تا خودکفایی
۳۰سال گذشت. سی سالی که ۸ سالش هم جنگ بود. در این سال‌ها به‌رغم همه ناملایمات موجود پیش پای فعالان بخش پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، اما نه تنها تولید کم نشده، بلکه افزایش هم یافته و در بسیاری از موارد خودکفا شده‌ایم. مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران با اشاره به اینکه بیش از سه دهه از پیروزی انقلاب می‌گذرد، خاطرنشان می‌کند: «این شرکت برای تحقق اهداف و برنامه‌های اقتصادی کشور، فعالیت‌های فراوانی داشته است. به‌گونه‌ای که با وجود هشت سال جنگ تحمیلی و تحریم مستمر بیگانگان، ظرفیت‌های انتقال موادنفتی در خطوط لوله و تلمبه‌خانه‌ها، پالایش نفت خام، تولید فرآورده‌های نفتی در پالایشگاه‌ها، ذخیره‌سازی موادنفتی در انبارهای نفت، توزیع فرآورده‌های نفتی در اقصی نقاط ایران و طراحی و اجرای پروژه‌های نفتی به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کرده است.»
افزایش ۷۶۰ هزار بشکه‌ای ظرفیت پالایشگاهی
«سید نورالدین شهنازی‌زاده» در ادامه، به جزئیات برخی از این پیشرفت‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: «یکی از شاخصه‌های مهم توسعه صنعت نفت در بخش پایین دستی، افزایش ظرفیت پالایشی پالایشگاه‌های کشور از طریق احداث پالایشگاه‌های جدید و اجرای پروژه‌های افزایش ظرفیت است. تا سال ۱۳۵۷شش پالایشگاه آبادان، کرمانشاه، تهران، تبریز، شیراز و لاوان، با ظرفیت اسمی تولید روزانه۹۷۰ هزار بشکه خوراک نفت‌خام در ایران فعالیت می‌کردند. خوشبختانه به منظور تامین نیاز آتی جامعه و جلوگیری از واردات، با احداث سه پالایشگاه جدید در اصفهان، اراک و بندرعباس، امروز ظرفیت اسمی تولید نه پالایشگاه کشور به مرز یک میلیون و ۶۷۰ هزار بشکه در روز رسیده است.»
وی تاکید می‌کند: «اگر اقتصاد ایران به بیماری مصرف‌زدگی مبتلا نبود، این توان تولید امروز منشاء ارزش افزوده فراوانی برای شکوفایی اقتصادی می‌شد.»
وی در بخش دیگری از سخنانش، با تاکید بر اینکه نفت کوره یکی از فرآورده‌های نفتی جهت مصرف داخلی، سوخت‌رسانی به کشتی‌ها و صادرات است، خاطرنشان می‌کند: «تا سال ۱۳۵۷ میزان تولید این فرآورده در شش پالایشگاه موجود ۴۳ میلیون و ۲۵۰ هزار لیتر بود. امروز با گذشت بیش از سه دهه از انقلاب اسلامی، میزان تولید این فرآورده به ۷۷ میلیون لیتر در روز رسیده است.»
گاز مایع؛ از ۳۰سال پیش تا امروز
وی همچنین در رابطه با تولید نفت گاز هم می‌گوید: «میزان تولید این فرآورده سی سال پیش ۲۵ میلیون لیتر در روز بود که با اجرای طرح‌های پالایشی، امروز تولید این فرآورده در ۹ پالایشگاه کشور به ۸۴ میلیون لیتر در روز افزایش یافته است. در همین حال، نفت سفید تولیدی ایران در سال ۱۳۵۷ نیز روزانه ۱۳ میلیون لیتر بود، اما در حال حاضر میزان تولید این فرآورده در ۹ پالایشگاه کشور به رقم ۲۱ میلیون لیتر در روز رسیده است.»
میزان تولید گاز مایع کشور، بخش دیگری از سخنان مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش است.
وی در این باره می‌گوید: «گاز مایع، محصول تولیدی دیگر این شرکت است که در برنامه تولید پالایشگاه‌ها قرار دارد. تا سال ۱۳۵۷ ظرفیت تولیدی گاز مایع پالایشگاه‌های کشور سه میلیون و ۴۴۰ هزار متر مکعب از این محصول در پالایشگاه‌ها تولید می‌شد، اما در حال حاضر این مقدار به حدود هشت میلیون متر مکعب افزایش یافته است.»
این لوله‌های ۱۴هزار کیلومتری
براساس این گزارش، هنگامی که نفت از دل زمین بیرون کشیده می‌شود، عملیات انتقال آن تا پالایشگاه و پس از پالایش، عملیات انتقال فرآورده‌های نفتی تولید شده از پالایشگاه‌ها به مبادی مصرف، به طور کل از سوی شرکت پالایش و پخش و از طریق ۱۴هزار کیلومتر شبکه سراسری خطوط لوله و ۱۷۵مرکز انتقال انجام می‌شود که کاری بسیار حساس و دشوار است.
به گفته «شهنازی زاده»، در حال حاضر، در شرایطی عملیات انتقال نفت به وسیله ۱۴ هزار کیلومتر خط لوله انجام می‌شود که تا سال ۱۳۵۷ این عملیات تنها توسط هفت هزار کیلومتر خطوط لوله انجام می‌شد.
وی خاطرنشان می‌کند: «در سال ۱۳۵۷ عملیات توزیع روزانه ۷۵ میلیون لیتر فرآورده‌های نفتی توسط ۱۰ منطقه، ۸۳ ناحیه، ۴۶ انبار، ۴۵۱ جایگاه، ۱۲هزار و ۵۱۸ نمایندگی فروش نفت سفید، ۱۶ مرکز سوختگیری هواپیمایی و ۱۴۰ نفتکش جاده پیما انجام می‌شد. علاوه بر این ظرفیت ذخیره‌سازی فرآورده‌های نفتی در انبارهای نفت به بیش از ۲ میلیارد لیتر نمی‌رسید، اما وضعیت موجود برای برنامه‌ریزی عملیات تامین و توزیع و پاسخگویی به نیاز جامعه، حکایت از توسعه بیش از پیش این حوزه عملیاتی مهم شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران دارد.»
براساس آمار‌های موجود ظرفیت توزیع فرآورده‌های نفتی در حال حاضر بیش از ۲۳۷ میلیون لیتر در روز است. این حجم سنگین جابه‌جایی روزانه موادنفتی، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران را در ردیف یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های خدماتی سوخت‌رسانی جهان قرار داده است.
هم‌اکنون مسوولیت توزیع سوخت در کشور، از سوی کارکنان این شرکت از طریق ۳۷ منطقه، ۲۳۲ ناحیه، ۹۱ انبار نفت، ۲۴۰۰جایگاه بنزین، ۲۵ جایگاه ال‌پی‌جی، ۱۰۰۰جایگاه سی‌ان‌جی، ۱۸ هزار و ۶۸ فروشندگی نفت سفید، ۳۷ مرکز سوختگیری هواپیمایی و ۱۰ هزار و ۴۱۴ نفتکش جاده‌پیما انجام می‌شود.
تولید سه برابر شد
به عقیده «شهنازی زاده» مهم‌ترین حوزه فعالیت شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران تولید بنزین است.
وی در این باره توضیح می‌دهد: «تا سال ۱۳۵۷ ظرفیت تولید بنزین ایران در شش پالایشگاه، ۱۴میلیون لیتر بود. پس از آن با احداث سه پالایشگاه جدید در شهرهای اصفهان، اراک و بندرعباس و احداث واحد‌های جدید پالایشی در پالایشگاه‌های قدیم، ظرفیت تولید این فرآورده باارزش به نحو چشمگیری افزایش یافت. در حال حاضر میزان تولید بنزین به میزان ۴۴ میلیون لیتر در روز رسیده است.»
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش در بخش دیگری از سخنانش، با اشاره به اینکه تا سال ۱۳۵۷ میزان مصرف روزانه بنزین در ایران به ۱۴ میلیون لیتر هم نمی‌رسید، تصریح می‌کند: «در دهه سوم انقلاب افزایش ناگهانی مصرف بنزین ، بیشترین نگاه مدیریتی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی را به خود معطوف کرد. توسعه ناوگان حمل‌ونقل و به تبع آن افزایش روزافزون مصرف این فرآورده در سال‌های اخیر، اساس برنامه‌های توسعه‌ای این شرکت را هم متحول کرد؛ تا جایی که به منظور تامین نیاز داخل و جلوگیری از واردات، طرح احداث هفت پالایشگاه جدید و ۱۰ طرح بهینه‌سازی و افزایش ظرفیت در پالایشگاه‌های کشور در دستور کار این شرکت قرار گرفت.»
خودکفایی در ۵ قدمی
وی می‌افزاید: «امیدواریم با راه‌اندازی و بهره‌برداری از این طرح‌ها تا سال ۱۳۹۲، ضمن خودکفایی کامل و قطع واردات، ایران در ردیف یکی از صادرکنندگان بنزین قرار بگیرد.»
«شهنازی زاده» در ادامه به اجرای طرح کارت‌های مصرف سوخت اشاره می‌کند و می‌گوید: «تنگناهای ناشی از مصرف بیش از ظرفیت تولید داخلی بنزین و واردات بی‌رویه بنزین از خارج، برنامه‌ریزان و مسوولان وقت را در سال ۱۳۸۶به فکر چاره‌جویی و رفع سریع این معضل اساسی انداخت. در همین رابطه طرح اجرای کارت هوشمند سوخت و سهمیه‌بندی بنزین بهترین راهکار برای مدیریت مصرف سوخت بود که در دولت نهم به اجرا گذاشته شد.»
بر پایه این گزارش، در حال حاضر با اجرای این طرح و اعمال مدیریت مصرف سوخت، میزان مصرف بنزین در کشور به ۶۶میلیون در روز رسیده است. براساس بررسی‌های انجام شده چنانچه طرح سهمیه‌بندی و کارت هوشمند سوخت در جامعه اعمال نمی‌شد، بدون احتساب ۴۴ میلیون لیتر تولید روزانه پالایشگاه‌های داخلی، میزان واردات بنزین از مرز ۵۰ میلیون لیتر در روز هم فراتر می‌رفت.
حال و روز نفت گاز مثل بنزین
«شهنازی‌زاده» در ادامه از ابتلای نفت‌گاز به سرنوشت بنزین ابزار تاسف می‌کند و می‌گوید: « در حالی‌که مصرف روزانه این فرآورده در سال ۱۳۵۷ به ۲۶ میلیون لیتر نمی‌رسید، با وجود اجرای طرح‌های پالایشی متعدد و افزایش ظرفیت‌های تولیدی جدید در پالایشگاه‌ها، مصرف این فرآورده به روزانه بیش از ۹۱ میلیون لیتر در سال جاری افزایش یافت که فراتر از انتظار بود.»
وی همچنین در رابطه با میزان تولید نفت سفید، گاز مایع و نفت کوره نیز خاطرنشان می‌کند: «در سال ۱۳۵۷ روزانه بیش از ۱۶میلیون لیتر نفت سفید در سطح کشور توزیع و به مصرف می‌رسید. هم‌اکنون مصرف این محصول به ۱۸ میلیون لیتر در روز رسیده است. علاوه براین میزان توزیع و مصرف گاز مایع تا سال ۱۳۵۷ از مرز دو میلیون متر مکعب فراتر نرفت، اما در سال جاری به حدود ۱۱ میلیون متر مکعب رسید. همین‌طور مصرف نفت کوره در حالی که در سال ۱۳۵۷روزانه ۱۶ میلیون لیتر بود به بیش از ۴۷میلیون لیتر در سال‌جاری رسید.»
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش، در بخش دیگری از سخنانش به بحث واردات اشاره می‌کند و می‌گوید: « در سال ۱۳۵۷ میزان واردات روزانه نفت سفید ۷۰۰ هزار لیتر و نفت گاز معادل یک میلیون لیتر در روز بوده است، اما روند اسفبار شدت مصرف سوخت در جامعه باعث شده تا این شرکت برای جبران نیاز مصرف جامعه از خارج واردات داشته باشد. در حال حاضر واردات روزانه بنزین با بیشترین میزان، بالغ بر ۲۰ میلیون لیتر در سال‌جاری بوده است. علاوه براین نیز به میزان سه میلیون متر مکعب در روز گاز مایع و شش میلیون لیتر در روز نفت گاز از خارج خریداری و به مصرف داخل کشور رسیده است.»
اوضاع صادرات
هرگاه صحبت از واردات می‌شود، بدون شک پای صادرات هم به میان می‌آید.
به عقیده مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، اگرچه این شرکت از ظرفیت‌های بالقوه زیادی برای کسب درآمد ارزی از محل صادرات فرآورده‌های نفتی برخوردار است، اما سیر شتابان مصرف، مسیر حرکت این فرآورده‌های نفتی را از خارج از مرزهای جمهوری اسلامی ایران به سمت داخل سوق داده است که امید است با اجرای طرح هدفمندسازی یارانه‌های سوخت و اجرای پروژه‌های پالایشی جدید، این شرکت بتواند برنامه‌های اقتصادی خود را در این حوزه مهم محقق کند.»
وی در رابطه با میزان صادرات این شرکت نیز خاطرنشان می‌کند: «در حال حاضر میزان صادرات فرآورده‌های نفتی این شرکت روزانه ۲۲ میلیون لیتر نفت کوره، ۴۴۰ هزار لیتر نفت سفید و حدود ۸۸ هزار لیتر نفت گاز است.»
بانکرینگ؛ تحول در بازار فروش
«شهنازی‌زاده» در ادامه با اشاره به موضوع بانکرینگ نیز تصریح می‌کند: «ابتکار عمل این شرکت در سال ۱۳۸۵ باعث تغییر و تحولات فراوان در بازار فروش سوخت به کشتی‌های عبوری از خلیج‌فارس شد. تا این سال تمام سهم دلار‌های نفتی بابت فروش فراوان سوخت به کشتی‌ها نصیب کشورهای حاشیه خلیج‌فارس می‌شد، اما با فعالیت‌های آغاز شده طی چند سال اخیر چشم‌انداز روشنی برای جذب حداقل نیمی از ظرفیت فروش سوخت به کشتی‌های در خلیج‌فارس برای صنعت نفت ایران مهیا شده است.»
بر پایه این گزارش، اجرای طرح کارت هوشمند سوخت و مدیریت مصرف در جامعه، بهره‌گیری از مازاد ظرفیت تولید پالایشگاه‌ها پس از اجرای طرح هدفمندسازی یارانه‌ها، رفع تنگناهای مالی احداث هفت طرح پالایشی و ده طرح بهینه‌سازی در دست اجرا، طرح بانکرینگ و فروش سوخت به کشتی‌های عبوری از خلیج فارس و بسیاری موارد دیگر، ظرفیت‌های بکر و دست نخورده‌ای است که با کمک مسوولان اجرایی و مردم، منشا تحولات بزرگی در نظام اقتصادی ایران خواهد شد.
ارسال نظر