راهبردهای عصر گاز در برنامه پنجم
دومین دارنده ذخایر گازی در جهان در حوزه پالایش، انتقال، توزیع و مدیریت مصرف گاز طبیعی راهبردهای هدفمندی دارد که در بعد داخلی شامل تمامی عملیات پشتیبانی مربوط به توزیع و مدیریت مصرف گاز طبیعی در داخل کشور میشود. اما شرکت ملی گاز ایران با توجه به اهمیت و جایگاهی که در کشور دارد، برنامه‌ها و سیاست‌هایی را نیز علاوه بر سطح ملی در سطح بین‌المللی دنبال می‌کند. قرار گرفتن در رتبه سوم جهانی و در اختیار گرفتن ۱۰ درصد از تجارت جهانی گاز طبیعی در سطح جهان از جمله سیاست‌های شرکت ملی گاز در سطح بین‌المللی است.
افزایش ظرفیت تولید گاز
افزایش تولید روزانه گاز یکی از مواردی است که برای قرار گرفتن در رتبه سوم جهانی و در اختیار گرفتن ۱۰ درصد از تجارت جهانی گاز طبیعی در سطح جهان باید مورد توجه قرار گیرد. در حال حاضر شرکت ملی گاز توانایی فرآورش روزانه ۵۳۰ تا ۵۴۰ میلیون مترمکعب گاز را دارد و بر اساس برنامه این میزان قرار است به روزانه حدود ۱۰۵۰ میلیون مترمکعب برسد.
توسعه مخازن مشترک در اولویت
در این بین بیشترین توجه شرکت ملی گاز جهت افزایش ظرفیت تولید، توسعه مخازن مشترک ایران به خصوص در پارس جنوبی است. میدان گازی پارس جنوبی بزرگترین منبع گازی کشور است که روی خط مرزی مشترک ایران و قطر در خلیج‌فارس و در فاصله ۱۰۵ کیلومتری ساحل جنوبی ایران قرار دارد. افزایش ظرفیت تولید با اولویت مخازن مشترک به خصوص در پارس جنوبی، از جمله اهداف شرکت ملی گاز است. در حال حاضر توسعه ۱۰ فاز این میدان انجام شده است و شرکت ملی گاز برنامه توسعه فازهای ۱۵ تا ۱۸ این میدان با ظرفیت ۱۰۰ میلیون متر مکعب در روز، فازهای ۱۹ تا ۲۱ با ظرفیت ۸۰ میلیون متر مکعب در روز و فازهای ۲۲ تا ۲۴ پارس جنوبی با ظرفیت ۴۰ میلیون متر مکعب را در دست اجرا دارد.
افزایش سهم گاز در سبد انرژی
از سوی دیگر افزایش سهم گاز طبیعی در سبد انرژی مصرفی کشور (تا ۷۰ درصد) از طریق جایگزینی مصرف فرآورده‌های نفتی مایع با گاز طبیعی از دیگر برنامه‌های این شرکت است.
صدور گاز به کشورهای همسایه
از دیگر برنامه‌های شرکت ملی گاز در سطح ملی و بین‌المللی می‌توان به مواردی چون تلاش در جهت صدور گاز طبیعی به کشورهای همسایه از طریق خط لوله، جذب سرمایه‌های خارجی از طریق بازارهای سرمایه یا پروژه‌های مشترک اشاره کرد.
تامین نیاز گازی اروپا
سازمان‌ها و موسسات پژوهشی و تحقیقاتی بین‌المللی با توجه به وضعیت فعلی مصرف گاز طبیعی در اروپا و پیش‌بینی آینده این انرژی حیاتی طی ۲۵ سال آینده، جایگاه ویژه‌ای برای ایران در تامین نیازها و تقاضاهای گاز در این قاره پیش‌بینی کرده‌اند. در واقع ایران مستعدترین کشور منطقه‌ای برای صادرات گاز به اروپاست که ذخایر عظیم و نیز موقعیت استراتژیک آن فرصت مناسبی را برای این امر فراهم می‌آورد. در همین راستا حجم صادرات بالقوه منابع عرضه به اروپا در سه مقطع زمانی یعنی سال‌های ۲۰۰۰، ۲۰۱۰ و ۲۰۲۰ مورد مطالعه قرار گرفته که بر اساس آن صادرات گاز ایران به اروپای بزرگ که درسال ۲۰۰۰ صفر بود، در سال ۲۰۱۰ به ۱۰ میلیارد مترمکعب بالغ خواهد شد که در واقع همان رقمی است که برای صادرات گاز به ترکیه در نظر گرفته شده است. همچنین پیش‌بینی شده است که در سال ۲۰۲۰ حدود ۳۰ میلیارد مترمکعب از تقاضای گاز طبیعی اتحادیه اروپا از طریق ایران تامین گردد. در این بین نگرش بنگاه‌داری اقتصادی و اصلاح ساختار به منظور حداکثرسازی سوددهی و رقابت در بازار بین‌المللی، حداکثرسازی ارزش افزوده از طریق استفاده گاز در صنایع انرژی بر یا ایجاد صنایعی مانند «جی.تی.ال»،
تقویت بخش خصوصی در صنایع پایین دستی و توزیع گاز، همکاری با کشورهای منطقه در امر تولید و انتقال از دیگر برنامه‌های استراتژیک این شرکت است.
کسب رتبه اول فناوری گاز
شرکت ملی گاز علاوه بر مواردی که ذکر شد برای کسب رتبه اول فناوری گاز در منطقه، برنامه‌هایی شامل تعامل با کشورها و شرکت‌های صاحب فناوری پیشرفته، ایجاد مرکزیت جذب تولید و ارتقای فناوری‌های نوین صنایع نفت، گاز و پتروشیمی در منطقه خلیج‌فارس و تقویت موسسات تحقیقاتی و توسعه مراکز داخلی تحقیق را پیش‌بینی کرده است.
پروژه‌های برنامه پنجم
از دیگر برنامه‌های شرکت ملی گاز ایران اجرای پروژه‌هایی است که قرار است طی برنامه پنج ساله پنجم توسعه که از سال آینده آغاز میشود به بهره‌برداری برسد. شرکت ملی گاز ایران در جهت توسعه گاز رسانی و پایداری شبکه سراسری گاز طبیعی پروژه‌های خطوط انتقال گاز طبیعی به طول ۵ تا ۶ هزار کیلومتر را در دست اجرا دارد که طی برنامه پنج ساله پنجم توسعه (۹۳-۱۳۸۹) قرار است به بهره‌برداری برسد. همچنین در جهت اجرای برنامه پنجم توسعه شرکت ملی گاز ایران احداث ۲۰ تا ۲۲ ایستگاه تقویت فشار گاز را نیز پیش بینی کرده است که قرار است روی خطوط انتقال گاز احداث و نصب شود. اعتبار اختصاص داده شده برای اجرای این طرح‌ها نزدیک به ۹ هزار میلیارد تومان است.
اجرای 6 پروژه ذخیره‌سازی گاز
میانگین مصرف گاز طبیعی در بخش خانگی و تجاری در ماه‌های سرد سال نشان می‌دهد که میزان مصرف در این ماه‌ها حدود ۵/۲ برابر بیشتر از ماه‌های دیگر است. تامین این میزان گاز طبیعی میسر نخواهد شد مگر اینکه منابع جدید به ویژه مخازن ذخیره‌سازی گاز طبیعی ایجاد شود. در این راستا شرکت ملی گاز پروژه‌های مختلفی را در زمینه ذخیره‌سازی گاز طبیعی در دست اجرا دارد که هدف از اجرای آنها ایجاد ذخیره مناسب گاز برای تکافوی حداکثر مصارف زمستانی و مبارزه با اختلال‌هایی است که ممکن است به هنگام بروز مشکلات در امر تولید در بخش بالادستی و سیستم انتقال رخ دهد. در واقع با بهره‌برداری از پروژه‌های ذخیره‌سازی در ماه‌های گرم سال که سطح مصرف گاز طبیعی نسبت به ظرفیت بالقوه تولید از منابع اصلی و سیستم انتقال، پایین‌تر است مازاد گاز در مخازن زیر زمینی ذخیره و بالعکس در ماه‌های سرد زمستان از مخزن برداشت و به شبکه انتقال و توزیع تزریق می‌گردد. گاز طبیعی به روش‌های مختلف از جمله استفاده از مخازن طبیعی تخلیه شده گاز یا نفت، استفاده از سفره‌های آب زیر زمینی یا استفاده از گنبدهای نمکی در زیر زمین قابلیت ذخیره‌سازی دارد. در این بین از جمله پروژه‌های
شرکت ملی گاز به منظور ذخیره‌سازی گاز طبیعی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
پروژه سراجه
مخزن «سراجه» در حدود ۴۰ کیلومتری جنوب شرق شهرستان قم قرار دارد و دارای گاز و میعانات گازی است که در سال ۱۳۸۴ به منظور ایجاد اولین مخزن ذخیره سازی در این میدان اقدامات لازم در خصوص ایجاد تاسیسات فرآورش و همچنین احداث خط لوله تزریق گاز به مخزن در فصول کم مصرف و انتقال گاز در فصل سرما به خط لوله سراسری توسط طرح ذخیره سازی آغاز گردید.
مخزن سراجه که پروژه فرآورش تاسیسات آن جهت 2 میلیون مترمکعب گاز در روز آماده بهره‌برداری شده و با حجم ذخیره‌سازی 3/3 میلیارد مترمکعب در سال، حداکثر قابلیت برداشت مقطعی 49 میلیون مترمکعب گاز طبیعی در روز را دارد.
یورتشای ورامین
طاقدیس آبدار «یورتشا» در شهریور سال 84 و در ابتدای کار دولت خدمتگزار نهم فعالیت خود را با انجام عملیات و مطالعات اکتشافی (مرحله اول) و با هدف استفاده از آن جهت ذخیره‌سازی گاز طبیعی آغاز نموده است. طاقدیس آبدار یورتشا در حدود 70 کیلومتری جنوب تهران در منطقه ورامین قرار دارد. پروژه‌های فرعی دیگر این طرح از قبیل احداث خط لوله اتصال مخزن به خط لوله سراسری و تخلیه آب شور از میدان یورتشا در دست بررسی و اقدام قرار دارد. همچنین به منظور حصول اطمینان بیشتر از قابلیت مخزن برای ذخیره‌سازی گاز طبیعی شرکت ذخیره سازی با تشکیل کمیته‌ای که متشکل از خبرگان مهندسی تحت‌الارضی و مخازن کشور است اطلاعات به‌دست آمده از لرزه نگاری دو بعدی و سه بعدی و حفاری چاه‌های انجام یافته را مورد بازنگری و بررسی و تفسیر مجدد قرار داده است. مخزن یورتشای ورامین از نوع سفره آب زیرزمینی با حجم ذخیره سازی 170 میلیون مترمکعب در سال و قابلیت برداشت مقطعی 3 تا 5/3 میلیون مترمکعب گاز طبیعی در روز، در سال 1389 مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت.
پروژه شوریجه
مخزن «شوریجه» از جمله پروژه‌های جدید شرکت ذخیره‌سازی گاز طبیعی با دارا بودن حجمی معادل 8/4 میلیارد مترمکعب دارای قابلیت بسیار مناسبی جهت ذخیره‌سازی گاز طبیعی است. مقرر است در فاز اول احداث تاسیسات تزریق گاز به میزان روزانه 10 میلیون مترمکعب و تاسیسات فرآورش به میزان 20 میلیون متر مکعب روزانه و در فاز دوم که توسعه فاز اول است این ارقام به ترتیب 20 میلیون متر مکعب در قسمت تزریق گاز و 40 میلیون متر مکعب در قسمت فرآورش افزایش یابد.
پروژه تلخه
مخزن «تلخه» که از نوع سفره آبدار زیر زمینی است در 70 کیلومتری جنوب شرقی گرمسار و 130 کیلومتری شـرق ورامین و در پارک ملی کویر واقـع گردیده است. این مخزن حدود 45 سال قبل پـس از انـجام مطالعات اکتشافی و حفر یک حلقه چاه به منظور بررسی وجود نفت اکتشاف گردیده، اما به علت ناچیز بودن هیدروکربور موجود در آن و غیر اقتصادی بودن تولید، توسعه مخزن در جهت تولید هیدروکربور متوقف گردیده است. در سال‌های اخیر با هدف بررسی‌های لازم از منظر ذخیره سازی گاز طبیعی، لرزه نگاری دو بعدی انجام شده و مطالعات امکان سنجی و ارزیابی مخزن در دستور کار قرارگرفته است.
پروژه ایران مرکزی
مخزن ایران مرکزی که مطالعه آن از سال 1386 آغاز شده، حداکثر قابلیت ذخیره‌سازی 8 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی در آن برآورد میشود. این پروژه جهت شناسایی مخازن دارای پتانسیل ذخیره‌سازی گاز طبیعی در منطقه ایران مرکزی به وسعت تقریبی 170 هزار کیلومتر مربع از پروژه‌های مطالعاتی و اکتشافی در دست اقدام بوده که تاکنون بالغ بر 40 ساختار و50 تا 60 گنبد نمکی بررسی و مطالعه گردیده است. بر اساس مطالعات اولیه قابلیت ذخیره‌سازی مخزن تایید گردیده و به منظور اطمینان از توان گنبد نمکی مزبور عملیات گران سنجی نیز انجام یافته است. بر حسب نتایج به‌دست آمده اولیه قابلیت مخزن مورد تایید است و مقرر شده که پس از انجام مطالعات ثانویه در سال جاری در قالب یک پیمان جامع و به صورت فاز به فاز مراحل پروژه به انجام برسد.
پروژه ذخیره‌سازی گاز در میدان مختار
از دیگر طرح‌های ذخیره سازی که در دست مطالعه است، می‌توان به میدان گاز «مختار» در حوالی یاسوج اشاره کرد. میدان گازی «مختار» در منطقه سی سخت در مجاورت خطوط لوله سراسری واقع شده است که طبق مطالعات اولیه مخزن دارای گاز درجای قابل توجهی است که می‌تواند در فصول سرما با برداشت از آن اهداف ذخیره‌سازی گاز طبیعی را فراهم آورد. همچنین از دیگر طرح‌های ذخیره‌سازی که در دست مطالعه است می‌توان به پروژه ذخیره‌سازی در تبریز و کرمان و پروژه ذخیره‌سازی در غرب کشور اشاره نمود.
ارسال نظر