پیرو متالورژی یا هیدرومتالوژی؟
«مس» پاسخ می‌دهد؛کارشناسان داوری می‌کنند
ملی«مس»: ضمنا پروژه تولید ۵هزار تن مس کاتدی در شهر بابک با روش هیدرومتالورژی اجرا می‌شود. گروه صنعت و معدن- به دنبال انتشار گزارشی تحت عنوان «پیرو متالورژی یا هیدرومتالورژی؛ فنلاندی‌ها کارخانه تولید مس آند می‌سازند» شرکت ملی مس توضیحاتی را برای گروه صنعت و معدن ارسال کرده است.
وقتی درباره «روش‌های تولید مس» روی موتور جست‌وجوگر گوگل به دنبال مطلبی باشید که مزایا و معایب روش‌های تولید مس را برای شما تشریح کند، اولین یافته مقاله‌ای با‌عنوان «کلیات روش‌های تولید» به نشانی سایت شرکت ملی مس در اختیار شما قرار می‌گیرد که به تفصیل درباره مزایای روش «هیدرو متالورژی» به جای «پیرو متالورژی» شرح داده شده است. در سطر اول این مقاله آمده است: «امروزه جهت‌گیری و رویکرد صنعت تولید مس به سوی روش هیدرو متالورژی می‌باشد.» حال در این شرایط در این مطلب فنی و تخصصی که قبلا مورد توجه شرکت مزبور قرار گرفته، آمده است که روش هیدرومتالورژی با توجه به هزینه‌های سنگین مواد اولیه، سرمایه‌گذاری بالا، نیروی انسانی و وجود مشکلاتی نظیر آلودگی‌های زیست محیطی، مصرف بالای انرژی و عدم امکان استفاده مجدد از مواد مصرفی، روز به روز از اهمیت بیشتری برخوردار می‌گردد و...؛ سپس در همین مقاله آمده است که پیش‌بینی سازمان‌های معتبر بین‌المللی حاکی از استمرار روند صعودی تولید هیدرومتالورژی و کاهش تولید به روش پیرو متالورژی در سال‌های آینده است.
اما روش پیرو متالورژی شامل سه اصل استخراج کانسنگ، پر عیار کردن، ذوب و ریخته‌گری «آند» و در نهایت پالایش الکترونیری و دستیابی به مس خالص می‌باشد. روش هیدرومتالورژی شامل مراحل استخراج کانسنگ، خردایش، آلگومراسیون، انحلال و پالایش است. حال شرکت ملی مس در یادداشت تفاهمی با یک شرکت فنلاندی پروژه احداث کارخانه ۲۰۰هزار تنی تولید مس آند را به روش «پیرومتالورژی» دنبال می‌کند. گروه صنعت و معدن همزمان با انتشار چند باره گزارش درباره این یادداشت تفاهم، اطلاعات تکمیلی را از مقاله مندرج بر روی سایت این شرکت با محور اینکه روش هیدرومتالورژی دارای مزایایی نسبت به روش «پیرومتالورژی» است، چاپ کرد که این شرکت در دفاع از روش پیرومتالورژی پاسخی را به گروه صنعت و معدن ارسال کرده که در بخشی از آن تصریح می‌کند: «پروژه ۵هزار تنی شهر بابک با روش هیدرومتالورژی در دست اقدام است.»
اما متن پاسخ شرکت ملی مس به شرح زیر است:
۱ - از مجموع حدود ۱۸میلیون تن مس کاتدی تولیدی در سال ۲۰۰۸ میلادی تنها ۴/۳میلیون تن یعنی در حدود ۷/۱۸درصد توسط فرآیندهای هیدرومتالورژی تولید شده است که بخش عمده آن حاصل از تولید مس از سنگ‌های اکسیدی یا سولفوری کم‌عیار می‌باشد که به لحاظ فرآیندی امکان تولید مس از این نوع سنگ‌ها به روش پیرومتالورژی امکان‌پذیر نبوده و به ناچار بایستی از روش‌های هیدرومتالورژی جهت استخراج مس محتوی آن استفاده نمود. شایان ذکر است که در حال حاضر در حدود بیش از ۸۱درصد مس کاتدی تولیدی دنیا از روش پیرومتالورژی تولید می‌گردد. بنابراین نتیجه‌گیری درج شده در آن روزنامه محترم مبنی بر «جهت‌گیری و رویکرد صنعت تولید مس به سوی روش‌های هیدرومتالورژی» مبنایی ندارد!
۲ - در بخش دیگری از گزارش مذکور عنوان شده است که بررسی‌ها و پیش‌بینی‌های انجام شده توسط سازمان‌های معتبر بین‌المللی حاکی از استمرار روند صعودی تولید هیدرومتالورژی و کاهش تولید به روش پیرومتالورژی در سال‌های آینده می‌باشد. بررسی آمار و ارقام تولید جهانی مس در چند دهه گذشته نشان می‌دهد که این موضوع نیز فاقد سندیت کافی است. به عنوان مثال سهم تولید هیدرومتالورژی طی سال‌های ۲۰۰۵ تا سال ۲۰۰۸ تنها در حدود ۱۷ تا ۱۸درصد بوده است. پیش‌بینی مهم‌ترین موسسه تحقیقات فلزات غیرآهنی دنیا (CRU) در ارتباط با سهم هیدرومتالورژی از تولید کل مس دنیا در سال ۲۰۱۳ نیز کماکان کمتر از ۲۰درصد خواهد بود که با اطلاعات درج شده در آن روزنامه محترم مغایرت دارد. بر اساس آخرین پیش‌بینی موسسه مزبور که در ماه گذشته صورت گرفته است، از مجموع حدود ۷۲/۱۹میلیون تن مس تولیدی دنیا در سال ۲۰۱۳ حدود ۷۸/۳میلیون تن سهم هیدرومتالورژی خواهد بود که حدود ۱۹درصد از سهم تولید جهانی مس را شامل خواهد گردید. شایان ذکر است که در ۵۰ سال گذشته نیز عموما سهم تولید هیدرومتالورژی کمتر از ۲۰درصد بوده است. ضمن اینکه استفاده از فرآیندهای هیدرومتالورژی، عموما برای ظرفیت‌های تولید سالانه کمتر از ۱۰۰هزار تن
در سال در دنیا رواج دارد و چنانچه ظرفیت تولید سالانه به بیش از ۲۰۰هزار تن افزایش یابد، فرآیندهای پیرومتالورژی و در صدر آن، فرآیند ذوب تشعشعی، برترین گزینه خواهد بود.
۳ - از جمله مزایای روش پیرومتالورژی می‌توان به سازگاری منحصر‌به‌فرد این فرآیند با محیط‌زیست اشاره کرد. به نحوی که این فرآیند بالاترین درصد جذب گوگرد و بهترین شرایط زیست‌محیطی را در بین فرآیندهای پیرومتالورژی مس به خود اختصاص داده است. همچنین فرآیند مذکور بهترین شرایط را از نظر پایین بودن مصرف انرژی و هزینه‌های عملیاتی (OPEX) داشته است، به نحوی که به تدریج سایر فرآیندهای پیرومتالورژی مس به کار رفته در کارخانجات ذوب مس دنیا، با فرآیند ذوب تشعشعی (Flash Smelting) در حال جایگزینی هستند. بدون شک یکی از دلایل مهم در عدم افزایش سهم هیدرومتالورژی در تولید جهانی مس، ابداع فرآیند ذوب تشعشعی مس بوده است که در حال حاضر فرآیند مذکور به تنهایی حدود ۴۰درصد تولید جهانی مس را شامل می‌گردد.
۴ - شرکت ملی صنایع مس ایران به عنوان اولین شرکت در خاورمیانه از فرآیند ذوب و تبدیل دوگانه فلاش در طرح کارخانه ذوب مس سونگون استفاده خواهد کرد که مدرن‌ترین فرآیند ذوب و تبدیل مس در حال حاضر در دنیا به شمار می‌رود. شایان ذکر است که کشور جمهوری اسلامی ایران به عنوان سومین کشور دارای فرآیند مزبور بعد از کشورهای آمریکا و چین در عرصه صنعت تولید مس فعالیت خواهد کرد.
۵ - شرکت ملی صنایع مس ایران در حال حاضر نیز جهت تولید مس از سنگ‌های اکسیدی و سولفوری کم‌عیار در مجتمع مس سرچشمه از فرآیندهای هیدرومتالورژی استفاده می‌نماید که سابقه آن به بیش از ۱۲ سال قبل برمی‌گردد. ضمنا پروژه تولید ۵۰۰۰ تنی مس کاتدی در مجتمع مس شهر بابک نیز با استفاده از فرآیند هیدرومتالورژی در دست اقدام است که قرارداد مزبور با عنایت به طرح استفاده از حداکثر توان شرکت‌های داخلی در دست اجرا است.
اما کارشناسان چه نظری دارند؟
«ضمنا» به دور از هیچ فضاسازی و صرفا در مسیر بحث فنی و کارشناسی پرسش اصلی گزارش یعنی «پیرومتالورژی یا هیدرومتالورژی» را برابر کارشناس ارشد حوزه صنعت مس قرار دادیم.
مدیرعامل موسسه تحقیقات پیشرفته فرآوری مواد معدنی در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد» به ارزیابی مزایا و معایب دو روش هیدرومتالورژی و پیرومتالورژی می‌پردازد و می‌گوید: «به دلیل استفاده از سوخت و حرارت در روش پیرو متالورژی، این روش از آلودگی بیشتری نسبت به روش هیدرو متالورژی برخوردار است. البته هم اکنون یک روش‌های نوینی در حوزه پیرو متالورژی مطرح شده است که اگرچه آلودگی کمتری نسبت به روش‌های قدیمی‌تر دارند، اما در هر صورت آلودگی آنها بسیار بیشتر از روش هیدرومتالورژی است».
محمدحسین دره‌بیدی ادامه می‌دهد: «در روش پیرومتالورژی، تولید مس منجر به خروج گاز خطرناک SO۲ می‌شود که باید برای مهار آن اقدام به احداث کارخانه تولید اسید سولفوریک در کنار آن کرد تا گازهای خروجی منجر به آسیب‌دیدگی محیط‌زیست نشود».وی با بیان اینکه در صورت طبقه‌بندی روش‌های تولید مس، روش هیدرومتالورژی جزو فرآوری‌های سبز به حساب می‌آید، تا کید می‌کند: «با توجه به سازگاری این روش با محیط زیست، استفاده از روش هیدرومتالورژی به سرعت رو به توسعه است».
از سوی دیگر، یکی از اعضای هیات علمی‌دانشگاه امیرکبیر با اشاره به تفاوت‌های روش هیدرومتالورژی و پیرو متالورژی، می‌گوید: «در روش پیرو متالورژی از گرما و سوخت برای تولید مس استفاده می‌شود. این در حالی است که در روش هیدرومتالورژی از سوخت و گرما استفاده نمی‌شود و تنها با استفاده از اسید و باز اقدام به تولید مس می‌شود».
«فیروز علی‌نیا» با تاکید بر اهمیت خلوص مس در صنایع کابل‌سازی و هدایت الکتریکی مس، خاطرنشان می‌کند: در روش هیدرومتالورژی، مسی که تولید می‌شود بیش از ۹۹/۹۹درصد خلوص دارد. این در حالی است که مس تولیدی به روش پیرو متالورژی حداکثر ۹۰/۹۹درصد خلوص دارد. وی ادامه می‌دهد: بنابراین برای مصارف کابل‌سازی باید از روش هیدرو متالورژی استفاده کرد؛ چراکه کاهش حتی یک صدم‌درصدی خلوص مس بر هدایت الکتریکی آن تاثیر می‌گذارد.
علی‌نیا با بیان اینکه در حال حاضر از هر دو روش هیدرومتالورژی و پیرومتالورژی برای تولید مس استفاده می‌شود، می‌گوید: معمولا در کانسنگ‌هایی که کم‌عیار‌تر هستند، از روش هیدرومتالورژی استفاده می‌شود، اما در مورد کانسنگ‌های پرعیارتر از روش پیرومتالورژی استفاده می‌شود.
ارسال نظر