اوراق ۱۹ درصدی در حالی می‌آید که سود بانکی کوتاه‌ مدت زیر ۱۰ درصد است. ۱۹ درصد سود ریالی، ۹ درصد سود ارزی

تکانه مالی به بازار پول و سرمایه

گروه انرژی - محسن ایلچی: بازارهای پول و سرمایه در شرایطی که هنوز در حال و هوای انتخابات ریاست‌جمهوری قرار داشته و روی مدار رونق قرار نگرفته‌اند، طی روزهای آینده با یک شوک مالی روبه‌رو می‌شوند. شوکی که از یک سوی بازار را با رونق و فرصت سودآوری روبه‌رو می‌سازد و ناحیه‌ای دیگر از بازار را با جابه‌جایی منابع مالی.

وقتی پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری، محمود احمدی‌نژاد در جمع شماری از مدیران صنعت نفت از انتشار اوراق مشارکت سودآور خبر داد، بسیاری این خبر را در سطح یک «وعده انتخاباتی» تلقی کردند.

اما امروز مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران می‌گوید: «دولت به زودی یک میلیارد یورو اوراق مشارکت ریالی و ارزی را منتشر می‌کند»

براساس بند «۵» ماده ۶ قانون بودجه سال ۸۸، دولت مجاز به انتشار ۵/۱میلیارد یورو اوراق مشارکت برای تامین مالی پروژه‌های زیربنایی توسعه‌ای اولویت‌دار است.

به این شکل، دولت برای تامین بخشی از منابع مورد نیاز پروژه‌های عمرانی به فروش یک میلیارد یورو اوراق مشارکت با نرخ ریالی ۱۹درصد و نرخ ارزی ۹درصد روی آورده است که پرداخت این میزان سود ریالی و ارزی در شرایطی که سایر بازارهای رقیب توانایی پرداخت چنین سود تضمین شده‌ای را بدون ریسک و عاری از پرداخت مالیات ندارند، به مثابه یک شوک مالی به بازارهای پولی و مالی کشور است.

میانگین نرخ تورم سالانه در اردیبهشت‌ماه امسال حدود ۶/۲۳درصد بود. اگرچه نرخ سود اوراق مشارکت ریالی وزارت نفت حدود ۶/۴درصد کمتر از میانگین نرخ تورم سالانه و ۵/۵درصد بالاتر از نرخ تورم نقطه به نقطه (اردیبهشت ۸۷ به اردیبهشت ۸۸) است. اما با این حال این میزان سوددهی آن هم به صورت روزشمار برای بسیاری از سپرده‌گذاران که از دریافت نرخ سود اندک سپرده‌‌های کوتاه و میان‌مدت دلسرد شده‌اند، خبر خوبی محسوب می‌شود. بسیاری از سهامداران بورس تهران، بعد از دریافت سود نقدی مجامع درپی خلق فرصت‌های جدیدی در بازارهای مالی هستند. بسیاری از صاحبان و مدیران پرتفوی‌ها (سبد سهام) در روزهای کم‌رونق قادر به کسب سود ۱۹درصدی از منابع تحت اختیارشان نیستند و بسیاری از افرادی که براساس مناسبات توانایی اخذ تسهیلات با نرخ سود ۱۱ و ۱۲درصد را دارند، می‌توانند از این فرصت طلایی استفاده کنند. اعطای سود ۱۹درصدی به خریداران اوراق مشارکت ریالی وزارت نفت که یک درصد هم از اوراق مشارکت وزارت نیرو (طرح‌های نیروگاهی) فراتر است، به تعبیری به معنای عبور از بسته پولی یا بسته سیاستی بانک مرکزی است. به بیان ساده‌تر، این تصمیم دولت که براساس مصوبه قانون بودجه سال‌جاری اخذ شده، «تقدم استثنا بر قانون» محسوب می‌شود.

براساس بسته پولی سال ۱۳۸۸، نرخ سپرده‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت (بیشتر از یک ماه و کمتر از چهار ماه) ۹درصد، سپرده‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت (چهار ماه تا کمتر از یک سال) ۱۲درصد، سپرده‌های سرمایه‌گذاری یک ساله ۱۵درصد، سپرده‌های سرمایه‌گذاری دو ساله ۱۶درصد، سپرده‌های سرمایه‌گذاری سه ساله ۵/۱۶درصد، چهار ساله ۱۷درصد و در نهایت پنج ساله ۵/۱۷درصد تعیین شده است.

براساس ماده ۶ بسته پولی بانک مرکزی، حداکثر سود علی‌الحساب اوراق مشارکت شرکت‌های دولتی در سال ۸۸ متناظر بر سود علی‌الحساب سپرده سرمایه‌گذاری مدت‌دار خواهد بود.

به این ترتیب نرخ سود ریالی اوراق مشارکت یک و نیم درصد فراتر از نرخ سود سپرده پنج‌ساله است.

آخرین باری که بازار در کوتاه‌مدت نرخ سود ۱۹درصدی را تجربه کرد، به انتشار گواهی سپرده برخی از بانک‌های خصوصی در سال گذشته باز می‌گردد، که هم‌اکنون آن هم کاهش یافته است. بنابراین نرخ سود اوراق مشارکت نفتی، شرایط جدیدی را در برابر بازار قرار داده است.

مدیرعامل شرکت ملی نفت درباره برداشت سود این اوراق می‌گوید: سود مشارکت این سهام سه ماهه پس از خرید اوراق مشارکت به خریداران پرداخت می‌شود.

وی البته در گفت‌و‌گو با «شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی» از خریداران اوراق مشارکت به عنوان سهامداران اوراق مشارکت نام می‌برد و می‌گوید: «بعد از سه سال از خرید اوراق مشارکت آنها نسبت به بازگشت اصل پول خود اقدام کنند.»

وی ادامه می‌دهد: «سود نهایی اوراق مشارکت ارزی و ریالی در پایان دوره سررسید به خریداران پرداخت می‌شود و بازپرداخت اصل و سود علی‌الحساب ۱۹درصدی اوراق ریالی و ۹درصدی اوراق ارزی، همچنان سود قطعی مشارکت این اوراق که در بورس اوراق بهادار و بانک‌های داخلی و خارجی عامل نیز در هر زمان قابل خرید و فروش خواهند بود، از سوی شرکت ملی نفت ایران تضمین شده است.»

نرخ سود ۹ درصدی اوراق مشارکت ارزی نیز بسیار فراتر از حد انتظار بسیاری از سرمایه‌گذاران در بازارهای مالی است.

هم‌اکنون نرخ سود یوریبور حدود ۰۹/۱ و لایبور حدود شش دهم درصد است. وزارت نفت تصمیم دارد اوراق قرضه ارزی نفتی در بازارهای مالی منتشر کند تا بخشی از منابع سرگردان در کشورهای امارات، قطر، عراق و حاشیه دریای خزر را به سمت پروژه‌های نفت و گاز که به دلیل عدم تامین مالی از سوی نهادهای مالی بین‌المللی با کمبود نقدینگی روبه‌رو هستند، جذب کند.

به گفته برخی از تحلیل‌گران، هزینه مالی انتشار اوراق مشارکت نفتی و ارزی با نرخ سود ۹درصد، کمتر و مقرون به صرفه‌تر از تامین منابع مالی (فاینانس) از طریق بازارهای مالی بین‌المللی است. محاسبه نرخ ریسک سیاسی بالا به همراه هزینه پوشش بیمه‌ای، تامین اعتبارات خارجی را دشوار ساخته و تهران را به انتشار اوراق قرضه ارزی با تضمین شرکت نفت ایران وادار ساخته است.

ایران با انتشار یک میلیارد یورو عبور از تحریم‌های مالی و استفاده از منابع مالی داخلی و خارجی را تمرین می‌کند، حال چنانچه عرضه اولین بسته اوراق قرضه با موفقیت روبه‌رو شود، تهران در سه سال آینده ۱۲میلیاردو ۲۴۵میلیون دلار اوراق مشارکت ارزی ریالی از طریق دو بانک‌های خارجی و بانک‌های عامل ملت و صنعت‌و‌معدن را برای توسعه فازهای ۱۵ تا ۱۸ منتشر خواهد کرد. حال به نظر می‌رسد که چنانچه اوراق مشارکت ۱۹درصدی وزارت نفت در یک موقعیت کاملا انحصاری در بازار منتشر شود، ذائقه دارندگان منابع را برای کسب نرخ سودی فراتر از نرخ‌های مصوب سیستم بانک تغییر دهد؛ بازدهی‌ای که شاید بازار پول و سرمایه نتواند آن را تا پایان سال تامین کند.

آیا بازار پول و سرمایه با یک شوک و تکانه مالی روبه‌رو خواهد شد؟

اوراق مشارکت نفتی تا ۲ ماه دیگر

گروه انرژی - همزمان با اعلام شرکت ملی نفت مبنی بر انتشار یک‌میلیارد یورو اوراق مشارکت جهت توسعه پارس جنوبی، یک منبع آگاه در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» از انتشار این اوراق تا ۲ ماه آینده خبر داد. به گزارش خبرنگار ما، این منبع آگاه افزود: در مرحله اول، فقط اوراق مشارکت ارزی منتشر خواهد شد. وی در خصوص دلیل این امر توضیح داد: از آنجایی که تبدیل یورو و دلار به ریال مشکل‌ساز است، بنابراین در مرحله اول فقط اوراق مشارکت ارزی منتشر خواهد شد. وی همچنین از توزیع این اوراق در منطقه آزاد کیش و قشم خبر داد.

مذاکره ایران با دو بانک آسیایی

در همین راستا یک مقام نفتی ایران نیز از مذاکرات این کشور با دو بانک آسیایی برای انتشار یک‌میلیارد یورو اوراق مشارکت توسعه پارس جنوبی خبر داد.به گزارش فارس، معاون امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران که در مصاحبه با رویترز سخن می‌گفت، افزود: «ما در حال مذاکره با دو بانک آسیایی برای ایفای نقش عمده در زمینه یک‌میلیارد یورو اوراق مشارکت هستیم و ما امیدواریم نخستین بخش از این اوراق را به زودی منتشر کنیم.»

حجت‌الله غنیمی فرد در ادامه گفت: «ما هنوز تصمیم نگرفته‌ایم که چه بانکی در راس این امر باشد.» وی هدف از انتشار این اوراق را تامین هزینه توسعه میدان گازی پارس جنوبی اعلام کرد و افزود: با خرید این اوراق بانک خریدار این اوراق سهمی را در میدان مذکور به دست نمی‌آورد، اما منابع موجود به عنوان تضمینی برای این وام عمل می‌کند. غنیمی‌فرد نیاز ایران به سرمایه برای اجرای طرح‌های توسعه ای خود در بخش انرژی را طی پنج سال آینده ۳۰‌میلیارد دلار اعلام کرد. وی با اشاره به مشکلات تامین سرمایه در این بخش گفت: «دو چالشی که صنعت انرژی ایران با آن رو به رو است، یکی وجود بحران در بازار مالی جهان و دیگری شرایط سخت سرمایه‌گذاری برای طرح پنج ساله توسعه بخش نفت و گاز ایران است.»