احسان شادی

فعالیت‌های صنعتی به دلیل طبیعت آن نیازمند چند عامل است تا در مسیر درست و قابل پیش‌بینی قرار گیرد. یکی از این عوامل، وجود چشم‌انداز آشکار و شفاف سیاست‌های کلان اقتصادی است. بدون وجود شفافیت و چشم‌انداز روشن، فعالیت‌های صنعتی به بیراهه کشیده می‌شود و نمی‌تواند از تمام توانایی‌های خود استفاده کند.

سیاست‌های کلان اقتصادی عموما شامل سیاست‌های مالی، پولی و ارزی، سیاست‌های سرمایه‌گذاری و اشتغال و سیاست‌های تجارت خارجی است. اکنون و در آغاز شروع فعالیت‌های اقتصادی ایران در سال جدید، آیا چشم‌انداز مثبتی دست‌کم برای سال آینده وجود دارد؟

پیش از این و در سال‌های قبل، فعالان صنعتی با مراجعه به قانون بودجه سالانه می‌توانستند برآورد و تحلیلی از سیاست‌های دولت در مسائل پولی و ارزی، تجاری و صنعتی داشته باشند. با توجه به شرایط جدید بودجه‌ریزی برای سال ۱۳۸۷، این توانایی نیز از صنعتگران گرفته شده است.

عامل دیگری که برای فعالیت‌های صنعتی حایز اهمیت است. سیاست دولت در زمینه حد و اندازه دخالت در تعیین قیمت و شیوه توزیع تولیدات صنعتی، از دیگر عوامل موثر بر فعالیت‌های صنعتی است. در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ دولت تلاش کرد برای کنترل بازار داخلی، میزان و سطح دخالت خود را در قیمت‌گذاری کالاها افزایش دهد. آیا در سال ۱۳۸۷ نیز این سیاست ادامه خواهد داشت؟ در صورتی که سیاست دخالت همه‌جانبه در قیمت‌گذاری تداوم یابد، فعالیت‌های صنعتی در سال جدید با مشکلات پیچیده‌تری مواجه خواهد شد. به نظر می‌رسد پیش از شروع کار بنگاه‌های صنعتی، ضرورت دارد که دولت در این باره دیدگاه و رفتار خود را با صراحت اعلام کند.

در سال ۱۳۸۷ فعالان صنعتی با کدام رفتار دولت در عرصه سیاست‌های تجاری مواجه خواهند شد؟ آیا دولت همانند پارسال و سال ۱۳۸۵ سیاست تعرفه‌ای لحظه‌ای و آنی را ادامه خواهد داد؟ در صورتی که فعالان صنعتی ندانند که سیاست‌های دولت و سطح و میانگین تعرفه واردات و مجوزهای صادراتی چیست کار خود را در ابهام آغاز خواهند کرد.

سیاست‌های اعلام شده بانک مرکزی برای نرخ سود تسهیلات و چگونگی استفاده بنگاه‌های صنعتی از منابع بانکی نیز می‌تواند بر سطح و کیفیت فعالیت‌های صنعتی موثر باشد. آیا سیاست بانک مرکزی مبنی بر سخت‌گیری در پرداخت تسهیلات، واحدهای صنعتی را نیز شامل خواهد شد؟ در صورتی که رقابت بر سر منابع بانکی همچنان به نفع طرح‌های زودبازده و وام‌های خرد و پراکنده ادامه پیدا کند، فعالان صنعتی روزهای سختی را پیش رو خواهند داشت.

سرانجام می‌توان به مسائل بین‌المللی و تاثیر آن بر رفتار بنگاه‌های صنعتی اشاره کرد. واقعیت این است که مناسبات ایران در سیاست خارجی به به گونه‌ای آرایش پیدا کرده است که چشم‌انداز آن برای فعالان صنعتی آشکار نیست. آیا سخت‌گیری بانک‌های بین‌المللی و بی‌میلی سرمایه‌گذاران جهانی برای ورود به بازار ایران همچنان ادامه خواهد داشت؟ اگر تحولات چشمگیری در این متغیر پدیدار نشود، شاهد روزهای سختی برای تولیدات صنعتی خواهیم بود.