تفاهم یا سوء تفاهم بر سر قیمت فروش گاز به دهلی و اسلام آباد
گروه انرژی-غزاله طایفه: در حالی که اسلام‌آباد و دهلی نو به دلیل اصطکاک‌‌های تاریخی از تامین امنیت خط لوله صادرات گاز ایران به پاکستان و هندوستان استنکاف می‌کنند، مجادله و تنش‌های تاریخی این دو کشور باعث شده که موضوع پراهمیت قیمت فروش گاز ایران به این دو کشور به حاشیه رانده شده و اصل تامین منافع ملی و اقتصادی ایران از این مسیر به اولویت دوم مبدل شود. در شرایطی که اسلام‌آباد و دهلی نو به دلیل آنچه که به عنوان «بی‌اعتمادی به یکدیگر» خوانده می‌شود، سال‌ها است روند عملیاتی خط لوله صلح را به تعلیق درآورده‌اند، ایران به منظور ترغیب دو خریدار به انجام پروژه، پیشنهادهای قیمتی را برای فروش گاز به این دو کشور روی میز مذاکره گذاشته است که از نگاه بسیاری از نمایندگان مجلس، تحلیل‌گران اقتصادی و روزنامه‌نگاران، قیمت‌های اعلام شده با واقعیت‌های بازار گاز همخوانی ندارد.
حساسیت موضوع برای جلوگیری از کاهش قدرت چانه‌زنی ایران در روند مذاکرات به اندازه‌ای بود که در اواسط هفته جاری ۷ نماینده مجلس شورای اسلامی با طرح پرسش جدی از وزیر نفت خواسته‌اند که مبنای تعیین قیمت به این کشور فروش گاز ایران به دهلی نو و اسلام‌آباد را افشا کند.
ورود حکم
این پرسش در هفته جاری از زمانی در پارلمان مطرح شد که وزیر نفت ایران برای اجلاس اوپک در وین به سر می‌برد، در همین شرایط کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی مسائل مربوط به قرارداد خط لوله صلح ایران با هند و پاکستان را با دعوت از مسوولان وزارتخانه های نفت و امور خارجه بررسی کرد.
نایب‌رییس کمیسیون انرژی مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار شانا با اعلام این خبر گفت: این جلسه روز دوشنبه (۱۸ شهریور) در محل کمیسیون انرژی مجلس و با حضور وزیر امور خارجه، مدیرعامل شرکت ملی نفت و معاون وی، معاونان وزیر امور خارجه در امور اقتصادی، مسوولان شرکت ملی صادرات گاز، امور بین‌الملل و قراردادهای شرکت نفت برگزار و بحث صدور گاز به هندوستان از طریق پاکستان از جنبه‌های گوناگون بررسی شد.
ناصر سودانی افزود: دغدغه‌های نمایندگان درباره تراز گاز و اولویت تامین گاز در داخل کشور، صیانت از مخازن گاز و تزریق گاز به میدان‌های نفتی، توسعه صنایع وابسته به گاز از قبیل نیروگاه‌ها، کارخانه‌های پتروشیمی، افزایش مصرف گاز در داخل کشور به دلیل افزایش جمعیت و توسعه گاز از مهم‌ترین مسائلی بود که در این جلسه مطرح شد.
نایب رییس دوم کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به این که پیشنهادهای نمایندگان در باره نرخ گاز و مصلحت‌سنجی‌هایی که باید در بعد سیاسی صورت گیرد به مسوولان وزارتخانه‌های امور خارجه و نفت ارائه شد، گفت: مسوولان وزارت نفت اعلام کردند یک داور مشاور در این قرارداد به عنوان طرف سوم که مورد قبول کشورهای هند، پاکستان و ایران است، نظر خود را در باره نرخ گاز اعلام کرده است.
سودانی گفت: پاکستان و ایران موافقت خود را با پیشنهاد طرف مشاور قرارداد اعلام کرده‌اند، اما هندوستان تا کنون در این زمینه اعلام نظر نکرده است.نماینده مردم اهواز افزود: بر اساس گفته‌های مسوولان وزارت نفت که در این جلسه حضور داشتند نرخ گاز قرارداد خط لوله صلح به صورت منطقه‌ای محاسبه می‌شود و نه جهانی و این قیمت بر پایه نرخی است که شرکت‌های ژاپنی گاز مورد تقاضای خود را از منطقه خریداری می‌کنند.
وی افزود: میانگین نرخ گازی که به وسیله شرکت‌های ژاپنی خریداری می‌شود، تعیین‌کننده قیمت گاز در قرارداد خط لوله صلح خواهد بود.
یادداشتی برای تفاهم
در همین شرایط خبرنگار ما به نقل از یک نماینده مجلس گزارش داد که درخصوص خط لوله صلح طبق گزارش وزارت نفت هیچ قراردادی در مورد قیمت گاز امضا نشده و مذاکرات تنها در حد امضای یک یادداشت تفاهم بوده است.
حسین امیری، عضو کمیسیون انرژی و نماینده مردم زرند در این‌باره به خبرنگار ما گفت: براساس یکی از بندهای این یادداشت، تفاهم قیمت نهایی گاز را باید مقامات سه کشور ایران، پاکستان و هند تعیین کنند، اما رده‌کاری این مقامات تعیین نشده است.
وی افزود: همچنین براساس این یادداشت تفاهم قرار است نرخ گاز به‌صورت منطقه‌ای محاسبه شود و نه جهانی و این قیمت برپایه نرخی است که شرکت‌های ژاپنی، گاز مورد تقاضای خود را از منطقه خریداری می‌کنند. البته هنوز هیچ چیز نهایی نشده است.
این طرح توجیه اقتصادی ندارد
وی در پاسخ به این سوال که آیا با شرایط فعلی و کمبود گاز اجرای این پروژه توجیه اقتصادی دارد یا خیر گفت: ما در‌حال‌حاضر سهم زیادی برای تولید گاز داریم، اما سهم ما در بازار مصرف ناچیز است و باید زمینه لازم برای صادرات را از طریق توسعه میادین گازی فراهم کنیم.
وی افزود: طول این خط لوله ۱۱۰۰ کیلومتر در داخل ایران است که ۹۰۰کیلومتر آن از عسلویه تا ایرانشهر است و اگر این پروژه فعال شود ۲۰۰کیلومتر هم تا مرز پاکستان کشیده می‌شود.
امیری ادامه داد: در شرایط موجود ما امکان صادرات گاز به هند و پاکستان را نداریم و برای این کار نیاز به برنامه‌ریزی و توسعه میادین گازی داریم که چند سال طول می‌کشد.
تفاهم با چه قیمتی؟
از سوی دیگر یک نماینده مجلس می‌گوید که دلیلی وجود ندارد که یارانه ۶۰سنتی به هند و پاکستان به ازای فروش هر مترمکعب گاز بدهیم. سیدعماد حسینی، عضو کمیسیون انرژی مجلس به خبرنگار دنیای اقتصاد گفت: با توجه به قیمت جهانی هر مترمکعب گاز که بیش از ۸۰سنت است ایران نباید گاز خود را با قیمت ۲۰سنت بفروشد.
از سوی دیگر وی با اشاره به تراز منفی گاز در کشور گفت: به نظر من از آنجایی که ما سرمایه‌گذاری جدیدی برای تولید گاز نداشتیم و تراز گاز با افزایش مصرف در زمستان منفی می‌شود، نهایی‌سازی این پروژه در شرایط فعلی منتفی است.
وی ادامه داد: براساس توافق اولیه قرار بود که روزانه ۱۵۰میلیون مترمکعب گاز از طریق خط لوله صلح به پاکستان و هند صادر شود که در شرایط فعلی این میزان باید به ۶۰میلیون مترمکعب کاهش یابد.
حسینی از اعلام آمادگی پاکستان برای توافق بر سر قیمت و میزان گاز صادراتی خبر داد و افزود: پاکستان موافق کاهش میزان گاز صادراتی از سوی ایران است و آمادگی خود را برای مذاکره اعلام کرده است اما هند هنوز اعلام آمادگی نکرده است.
پیشتازی ترکمن‌ها
بر اساس گزارش‌های موجود، در حالی که برخی از کارشناسان ایرانی نسبت به پایین بودن قیمت گاز صادراتی ایران به هند هشدار داده‌اند ترکمستان مبلغی سه برابر این رقم را برای فروش گاز خود از هند خواستار شده است. منابع خبری طی چند روز گذشته اعلام کردند که دولت ترکمنستان برای صادرات یک‌میلیون بی.تی.یو (واحد حرارتی انگلیس) گاز طبیعی خود به هند خواهان دریافت ۷/۱۲دلار شده که این رقم معادل دریافت ۴۰۰ تا ۴۵۰دلار برای هر هزار مترمکعب گاز است.
همچنین بعد از افزوده شدن حقوق ترانزیتی که پاکستان و افغانستان از گاز عبوری ترکمنستان اخذ می‌کنند قیمتی که هند باید بپردازد از ۱۸ دلار برای هر میلیون واحد حرارتی انگلیس هم فراتر می‌رود. بر اساس این گزارش هند خواهان خرید گاز از ترکمنستان در برابر ۲۰۰ تا ۲۳۰دلار برای هر هزار مترمکعب است و ترکمنستان هم تهدید کرده که در صورت انصراف هند، این کشور در زمینه صادرات گاز به روسیه، چین و اتحادیه اروپا تلاش می‌کند. چالش اصلی این است که رقم پیشنهادی ترکمنستان برای صادرات گاز به هند سه برابر قیمتی است که برای گاز صادراتی ایران به هند تعیین شده است.
واردات گاز ایران از طریق پاکستان ۶۸/۵دلار در برابر هر یک‌میلیون واحد حرارتی انگلیس برای هند هزینه دارد که به گفته کارشناسان انرژی در صورت اجرایی شدن این توافق، زیان مالی زیادی بر ایران وارد می‌شود.
قیمت مهم نیست؟
این قیمت برای اولین بار توسط یک روزنامه هندی و در قالب مصاحبه با اسفندیار رحیم‌مشایی، معاون و نماینده رییس‌جمهور در کارگروه مذاکره‌کننده در مورد طرح خط لوله صلح مطرح شد. در این مصاحبه رحیم مشایی در پاسخ به این سوال که آیا هند بعد از انجام مذاکرات شدید قادر به دریافت گاز به قیمت ۶۸/۵دلار در ازای هر یک‌میلیون بی.تی.یو خواهد شد،گفته بود: «قیمت‌ها موضوع بزرگی نیست و بایستی به زودی حل وفصل شود. ما در مورد آن به توافق خواهیم رسید و از آنجایی که صدور گاز یک موضوع درازمدت است، بایستی قیمت بازار اصلاح شود.»
التماس نکن!
وی در ادامه موضوع اصلی را نهایی‌سازی این طرح دانسته و گفته بود: «موضوع نهایی‌سازی این طرح است و نه قیمت. خط لوله گاز
ایران- پاکستان- هند یک طرح بسیار مهم است و فواید اقتصادی و راهبردی برای سه کشور خواهد داشت.»
در مقابل غلامحسین نوذری در خصوص فروش گاز موضع‌گیری دیگری را اتخاذ می‌کند و در جلسه‌ای که اوایل این ماه با اصحاب رسانه داشت با تاکید بر اینکه ایران مشتریان زیادی برای فروش گاز خود دارد اظهار داشت: «ایران برای امضای قرارداد خط لوله صلح به هند و پاکستان التماس نمی‌کند.»
ارسال نظر