در این مسیر هم، ترکیبی از خشکسالی و افزایش انحراف آب برای مصرف آبیاری کشاورزی در حوضه آبخیز این دریاچه باعث کاهش چشمگیر مساحت ارومیه طی سال‌های اخیر شده است. خبرگزاری «فارس» البته اخیرا اعلام کرده که امسال با وجود کاهش ۱۱۰میلیون مترمکعبی روان‌‌‌آب به دلیل کمبود بارندگی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه، رهاسازی آب به سمت دریاچه ارومیه در سال‌جاری نسبت به متوسط هفت‌سال قبل ۳۰‌درصد افزایش یافته است. طبق شواهد سازمان هواشناسی کشور، کاهش بارندگی در استان‌های بالادست و پایین‌‌‌دست دریاچه ارومیه در سال‌جاری آبی نسبت به میانگین بلندمدت حدود ۲۰۰میلی‌متر است که شکاف قابل‌توجهی است. از آن سو همه شواهد از تداوم مصرف فراگیر آب از این حوضه آبریز، پیش و پس از ورود آب به دریاچه حکایت دارد؛ عاملی که در نهایت خشکیدگی ارومیه را تشدید کرد و مرگ این دریاچه را رقم زد. به‌رغم برخی از اظهارنظرها پیرامون وضعیت آبی دریاچه ارومیه، امکان احیای این پهنه آبی هر روز و هرسال سخت‌‌‌تر می‌شود. گزارش اخیر خبرگزاری «ایسنا» روایت خاصی از این دریاچه ارائه می‌کند.

دریاچه ارومیه که از اواسط دهه ۸۰ شمسی شروع به خشک‌شدن کرد، امروزه در خطر خشک شدن کامل قرار دارد، به طوری که در تازه‌‌‌ترین فیلمی که از منظر فضا توسط یک فضانورد روس ثبت شده است، به‌وضوح می‌‌‌توان میزان خشک‌شدن این دریاچه و تفاوت آن با دریاچه «وان» را مشاهده کرد که ظاهر آن با دریاچه نمکی «وان» ترکیه که آن هم در این فیلم قابل مشاهده است، بسیار متفاوت است. «دریاچه وان» در ترکیه فاصله چندانی با دریاچه ارومیه ندارد؛ اما سال‌هاست که وضعیت باثباتی دارد و برخلاف دریاچه ارومیه دچار بحران نشده است.

در سال ۱۳۹۸ در پی جاری‌شدن سیلاب، اخباری مبنی بر پرشدن دریاچه ارومیه منتشر شد؛ این در حالی بود که تصاویر سازمان فضایی ایران در آن زمان نشان داد تنها بخشی از این دریاچه از آب ناشی از جاری شدن سیل پر شده است. دریاچه ارومیه که در سال‌های اخیر دچار بحران شده، هنوز با وجود اتخاذ برخی تمهیدات از جانب دولت به وضعیت طبیعی خود بازنگشته است. اکنون پس از گذشت دوسال مجددا این دریاچه وارد فاز بحرانی شده است. دریاچه ارومیه که در گوشه شمال غربی ایران واقع شده است، بین استان‌‌‌های آذربایجان‌شرقی و آذربایجان‌غربی در ایران و در قسمت غربی دریای خزر قرار دارد. دریاچه ارومیه در ابعاد کامل خود، بزرگ‌ترین دریاچه خاورمیانه و ششمین دریاچه بزرگ نمکی روی زمین با مساحتی تقریبا معادل ۵۲۰۰کیلومترمربع، طول ۱۴۰کیلومتر، عرض ۵۵کیلومتر و عمق ۱۶متری بود. این دریاچه از سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۶ با افت شدید مساحت مواجه شد و این روند به طرز فاجعه‌باری تا سال ۲۰۱۱ ادامه پیدا کرد. سطوح آب دریاچه ارومیه از سال ۱۹۶۸ تا ۲۰۱۸ کاهش یافته و حتی در سال ۲۰۱۵ میلادی به کمترین حد خود رسیده است. با اینکه یک روند تا حدی افزایشی در فاصله ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۶ را در دریاچه می‌‌‌بینیم، اما مجددا وضعیت این دریاچه در سال‌های بعد، رو به وخامت رفته است.

حال سوالی که در این بین مطرح می‌شود، این است که احیای دریاچه چگونه ممکن است؟‌‌‌ به‌منظور احیای کامل دریاچه ارومیه باید با برنامه مدیریت جامع آب، تمام عناصر را در نظر گرفت و تعادل در تقاضای آبیاری، حفظ اکوسیستم، تاثیرات اجتماعی و انسانی و کیفیت آب و همچنین عملکرد سیاسی، ملی و منطقه‌‌‌ای را مد نظر قرار داد. به زبان ساده، دریاچه ارومیه برای پیشگیری از وقوع فاجعه زیست‌محیطی به آب بیشتری نیاز دارد؛ آبی که عمدتا باید از محل نکاشت، ممانعت از انتقال آب به زمین‌‌‌های کشاورزی و مصارف، صنعتی، شرب و... صرفه‌‌‌جویی و در خود دریاچه ذخیره شود. آیا سیاستگذار حاضر به قبول ریسک ممانعت از انجام کشاورزی و حفاظت از پهنه آبی شمال غرب کشور است؟ آینده این موضوع را نشان خواهد داد.

اخبار مرتبط