مجمع جهانی اقتصاد در آخرین گزارش خود پیش‌بینی کرد
برندگان و بازندگان انقلاب روباتیک
برندگان و بازندگان انقلاب روباتیک در افق۲۰۲۵ چه کسانی هستند؟ گزارش تازه مجمع جهانی اقتصاد نشان می‌دهد طی پنج سال آینده ۹۷ میلیون شغل جدید در نتیجه انقلاب روباتیک ایجاد خواهد شد و در عین حال ۸۵ میلیون شغل نیز از بین می‌رود. این پژوهش تاکید می‌کند جهان با تحولی جدی در زمینه شغل در صنایعی نظیر بانکداری و تامین مالی، ساختمان، مونتاژ و تولید کالا، صنایع خودرو، برق و مخابرات و صنایع روبه‌رو خواهد شد که تعاریف موجود درباره کار را دگرگون می‌کند. در مجموع با تقویت ابعاد مختلف انقلاب روباتیک، کار در صنایع، بخش‌های خدماتی و ادارات متحول خواهد شد و شغل‌ها تغییر می‌کند. در فهرست مشاغل رو به زوال و در حال تولد نام‌های بزرگی دیده می‌شود که زوال آنها باورپذیر نیست. با این حال گزارش برآورد شغل ۲۰۲۰ مجمع جهانی اقتصاد گویای از بین رفتن یا کمرنگ شدن ارزش دستیاران، حسابداران، مدیران اجرا و عملیات، کارگران ساختمانی، فروشندگان دوره‌گرد و متمرکز، نیروهای پستی و کارکنان خط تولید در صنایع و بخش‌های خدماتی است. در عین حال این گزارش بر نقش پررنگ تحلیلگران داده، متخصصان ابرداده و تکنیسین‌های شبکه، پردازندگان اطلاعات و اتوماسیون، متخصصان در حوزه هوش مصنوعی و نیز محققان اینترنت اشیا تاکید می‌کند.
این مشاغل که همگی در پیوندی آشکار با مفاهیم دنیای دیجیتال اعم از هوش مصنوعی، ابرداده، اینترنت اشیا، تکنولوژی روباتیک، فناوری‌های مالی یا فین‌تک و فضای سایبری قرار دارند، تصویری متفاوت از تولید و صنعت در سال ۲۰۲۵ به نمایش می‌گذارند. تصویری که در آن بیش از هر زمان دیگری نیروی کار و توان جسمی انسان به حاشیه رفته و امور به دست ماشین و هوش مصنوعی سپرده شده است.
این نهاد مرجع جهانی تاکید می‌کند که فرصت پیش آمده ناشی از انقلاب روباتیک برای بسیاری از کشورهای جهان به مثابه پنجره‌ای است برای جهیدن به سمت تولید ثروت و رشد اقتصادی و از این ناحیه کشورهای در حال توسعه باید توجه ویژه‌ای به این مهم داشته باشند. در عین حال بی‌توجهی دولت‌ها به این مهم و ظهور این انقلاب و تاثیر آن بر ابعاد مختلف سیاست‌گذاری اقتصادی روندی را ایجاد خواهد کرد که به فشار مالی بسیار بالایی برای حمایت از کارگران بیکار شده و صنایع ناتوان از سازگاری با انقلاب روباتیک منجر خواهد شد. گزارش تازه مجمع جهانی اقتصاد که از طریق گفت‌وگو با رهبران کسب‌وکار در جهان و نظرسنجی از صدها مدیر حوزه منابع انسانی و مدیریت، سعی کرده تصویر صنعت در فضای پس از سال ۲۰۲۵ را به نمایش بگذارد، آشکارا بسیاری از مشاغل را رو به زوال دانسته و نسل‌های جدید را به آموختن مهارت‌های تازه در شاخه‌های جدیدی دعوت می‌کند. پنج نکته مهم گزارش مجمع جهانی اقتصاد در رابطه با تحول در صنایع و مشاغل در نتیجه انقلاب روباتیک به این شرح است:
یک: نیروی کار اتوماتیک سریع‌تر از تصورات ما رشد می‌کند
در نتیجه تحول سریع در اتوماتیک شدن نیروی کار و جایگزینی روبات‌ها با کارگران خط تولید، ۸۵ میلیون شغل از بین می‌رود. روند اتوماسیون بسیار سریع‌تر از آنچه ما تصور می‌کنیم می‌تواند به تحول در بازار کار، صنایع و خطوط تولید منجر شود. پاندمی کرونا و بیماری کووید-۱۹ نیز این وضعیت را تسریع کرده و ضرورت آن را برای بسیاری از بنگاه‌ها دوچندان ساخته است. براین مبنا در طول پنج سال آینده حتی به فرض پایان یافتن این پاندمی کشنده، توفان تغییرات، صنایع و مشاغل را در می‌نوردد. این سناریو که به‌صورت قاطع و سریع بسیاری از نیروهای کار و شرکت‌ها را در بر می‌گیرد، از همین حالا شروع شده است. در نظرسنجی این مجمع ۴۳ درصد کسب وکارها و صنایع از لزوم کاهش نیرو و جایگزینی فناوری با افراد صحبت کرده‌اند و ۴۱ درصد نیز از افزایش نیروی کار خبر داده‌اند. با اینکه برخی از مدیران به‌طور جدی به دنبال استخدام بیشتر نیرو هستند اما به نظر می‌رسد هرچه جلوتر برویم مشاغل بیشتری بین روبات‌ها و انسان‌ها تقسیم می‌شود!
دو: انقلاب روباتیک به ایجاد مشاغل بیشتری منجر می‌شود
برآورد اولیه گزارش مجمع جهانی اقتصاد این است که در نتیجه انقلاب روباتیک حدود ۹۷ میلیون شغل تازه ایجاد می‌شود که همه آنها پایداری بالایی دارند. این مشاغل اغلب در تولید محتوا، حوزه هوش مصنوعی، یادگیری ماشین، اینترنت اشیا و رسانه‌های اجتماعی خواهد بود. تولید محتوا یکی از مشاغلی است که به نظر پذیرای بخش بزرگی از جویندگان کار خواهد بود. گزارش تاکید می‌کند این روند نه تنها به بهبود وضعیت تولید ثروت در جهان کمک خواهد کرد که اقتصاد سبز و پایدار را نیز توسعه خواهد داد. داده، هوش مصنوعی، فضای ابری و محاسبات پیشرفته در خط مقدم توسعه طی ۵ سال اخیر خواهند بود. در عین حال مشاغل بسیاری در بخش‌های اقتصاد مراقبت و سلامت و حوزه‌های مشابه ایجاد می‌شود که نباید آنها را دست کم گرفت.
سه: اهمیت روزافزون مهارت‌های تحلیلی و تفکر خلاق برای صنایع
در دنیای ما پس از سال ۲۰۲۵ مهارت‌هایی کم‌ارزش می‌شوند و در عین حال برخی مهارت‌ها برای صنایع، بنگاه‌ها و مدیران کسب و کار ارزش دوچندانی خواهند داشت چرا که به رفع موانع پیش روی شرکت‌ها کمک می‌کنند. تفکر تحلیلی و انتقادی، ذهنیت خلاق، انعطاف‌پذیری با شیوه‌های تازه تولید و ارائه خدمات و کار در کنار مهارت جست‌وجو و طرح سوال از مهمترین مواردی است که طی ۵ سال آینده اهمیت بالاتری برای افراد جهت یافتن شغل خواهد داشت. مدیریت فردی و تاب‌آوری در بسیاری از نظرسنجی‌ها جزو مواردی بوده که مورد توجه مدیران برای استخدام نیرو بوده است. گزارش تازه مجمع جهانی که با کمک داده‌های به دست آمده از دو شبکه حرفه‌ای لینکدین و کورسرا تهیه شده، تاکید می‌کند صنایع آینده به سطح وسیعی از مشاغل منعطف وابسته است.
چهار: افزایش مهارت کارگران مهم است
شرکت‌های برتر و رقابتی روی توسعه مهارت کارگران و کارمندان خود تاکید خواهند داشت. برای سال‌های آتی تنها صنایع و بنگاه‌هایی امکان همسو شدن با توفان تغییرات ناشی از انقلاب روباتیک را پیدا می‌کنند که از نیروهای انسانی آگاه و توانمندی برخوردار باشند. در این راستا آموزش مجدد کارگران در بسیاری از مهارت‌ها به آنها کمک می‌کند در توسعه کسب و کار مشارکت مفیدی داشته باشند. اگر این موضوع در دستور کار کشورها و اقتصادهای مختلف قرار نگیرد به دامنه‌ای از نابودی مشاغل منجر خواهد شد که اغلب باید توسط دولت و کمک‌های دولتی، فشار آن پوشش داده شود. در این راستا جذب سرمایه‌گذاری خارجی و تکنولوژی روز در کنار بازمهندسی بخش آموزش موضوعی است که نباید از جانب کشورها نادیده گرفته شود.
پنج: مساله دورکاری
حدود ۸۴ درصد از شرکت‌ها، مشاغل و رویه‌های تولید در زمان بسیار کوتاهی مجبور به دیجیتالی شدن و سپردن بسیاری از امور به چارچوب‌های به‌روز و روباتیک خواهند شد. این وضعیت مخصوصا برای مشاغل و صنایعی که در دوره پاندمی با رشد چشمگیر فعالیت شغلی از راه دور گذران کرده‌اند، سرعت و شدت بیشتری خواهد داشت. از آنجا که طبق نظر ۷۸ درصد از رهبران جهان دورکاری زمینه کاهش بهره‌وری شرکت‌ها را فراهم کرده است، احتمالا بخشی از بنگاه‌های تولیدی و خدماتی به سمت استقبال از اتوماسیون روباتیک حرکت کنند. درنهایت اینکه انقلاب روباتیک وضعیتی است ناگزیر که نمی‌توان از آن اجتناب کرد. افت شدید فروش و در نتیجه آن کاهش شدید تولید موجب شد صنایع و بنگاه‌های بزرگ تولیدی یا خدماتی برای رفع معضلاتی که با آن در سال ۲۰۲۰ روبه‌رو شدند، چاره‌اندیشی کنند. این موضوعی است که هرچه به سال ۲۰۲۵ نزدیک شویم، شمایل تازه‌ای به فعالیت اقتصادی خواهد داد و طبیعتا برنده نهایی این رویکرد جدید کسانی یا شرکت‌هایی یا کشورهایی خواهند بود که با سیاست‌گذاری بهتر بتوانند زمینه استفاده از این ظرفیت جدید را فراهم کنند.
