همایون شیرازی/ دکترای اقتصاد

طی ۶ ماه گذشته قیمت زغال‌سنگ کک‌شو به شدت افزایش یافته و از ۱۰۰ دلار در نیمه‌های تابستان به حدود ۳۰۰ دلار در هر تن رسیده است. تصمیم دولت چین مبنی بر کاهش ظرفیت تولید زغال‌سنگ این کشور با هدف کمک به رفع مشکل مازاد عرضه جهانی که در بسیاری از محصولات رخ داده است، به همراه بهبود تکنولوژی تولید و کاهش آلودگی، مهم‌ترین عواملی بوده‌اند که باعث کاهش عرضه این محصول در چین شده‌اند. کاهش عرضه زغال‌سنگ کک‌شو به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع اولیه به منظور تولید فولاد باعث شد تا واردات این محصول افزایش یابد و بحران داخلی چین به سایر نقاط جهان نیز سرایت کند و با افزایش تقاضا، قیمت بین‌المللی زغال‌سنگ کک شو افزایش یابد. افزایش قیمت زغال‌سنگ کک شو تنها بر فعالان این صنعت اثرگذار نبوده است. با افزایش قیمت این محصول حاشیه سود کارخانه‌های فولادی کاهش و سهم هزینه این ماده اولیه در تولید فولاد از ۲۰ تا ۲۵ درصد به ۴۰ درصد افزایش یافته است. در نتیجه افزایش هزینه‌های تولید، فولادسازان چینی سعی کرده‌اند با جایگزینی سنگ‌آهن با عیار بالاتر به‌جای زغال‌سنگ کک شو تا حدودی فشار ناشی از افزایش قیمت مواد اولیه را جبران کنند (در حالت کلی یک درصد افزایش در عیار سنگ آهن در حدود ۲ درصد نیاز به زغال‌سنگ کک‌شو را کاهش می‌دهد). در نتیجه این اقدام، فشار مضاعفی بر قیمت سنگ آهن وارد شده و تقاضا و قیمت این محصول افزایش یافته است.

به منظور کنترل قیمت سنگ‌آهن، دولت چین با عقب‌نشینی از سیاست خود مبنی بر کاهش فعالیت معادن زغال‌سنگ به ۲۷۰روز، به معادن اجازه فعالیت در ۳۳۰ روز سال را داده است. با این حال به‌رغم افزایش ۲۰ تا ۳۰ میلیون تنی که این سیاست به همراه خواهد داشت، قیمت زغال‌سنگ کک شو همچنان در سطح بالایی قرار گرفته است. با توجه به پایین بودن قیمت زغال‌سنگ کک‌شو طی سالیان اخیر، سرمایه‌گذاری قابل توجهی به منظور افزایش عرضه این محصول صورت نگرفته است. به همین علت انتظار نمی‌رود عرضه این محصول در کوتاه‌مدت تغییر قابل توجهی کند. از سمت تقاضا نیز فشاری در جهت تعدیل قیمت زغال‌سنگ کک شو دیده نمی‌شود. سیاست‌های پولی و مالی دولت چین منجر به افزایش تقاضای فولاد در این کشور طی ماه‌های آتی خواهد شد و در نتیجه آن تقاضا برای مواد اولیه موثر در تولید فولاد بیشتر خواهد شد. از طرفی دیگر با بالا ماندن فشار هزینه‌ای زغال‌سنگ کک‌شو این احتمال وجود دارد که فشار مضاعفی در جهت افزایش قیمت سنگ ‌آهن مشاهده شود. با توجه به موارد بیان شده انتظار بر آن است که در کوتاه‌مدت قیمت در سطح بالای خود و حدود ۲۸۵ دلار باقی بماند. با وجود این، انتظار بر آن است که در بلندمدت قیمت‌ها از سطح فعلی خود کمتر شود. افزایش قیمت این انگیزه را برای تولیدکنندگان به‌وجود می‌آورد تا واحدهای غیرفعال خود را مجددا راه اندازی کنند و سرمایه‌گذاری‌های جدیدی به منظور افزایش تولید انجام دهند (همانند معدن اینتگرا در کوئینزلند استرالیا). همچنین سیاست‌های اتخاذ شده از سوی دولت چین به‌عنوان مهم‌ترین مصرف‌کننده این محصول نیز می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند. برای مثال دولت چین تصمیم گرفته است دیگر بر تولید ۸۰۰ معدن تولیدکننده زغال‌سنگ کک‌شو نظارت نداشته باشد. این سیاست می‌تواند به افزایش ۳۰۰ میلیون تنی این محصول منجر شود و به کاهش قیمت‌ها کمک کند؛ به همین علت انتظار بر آن است قیمت‌ها در بلندمدت تعدیل شوند.