سایه اربابان چینی بر غرب

گروه اقتصاد بین‌الملل: رشد اقتصادی چین طی چند دهه اخیر بی‌بدیل بود‌ه است و امروز چینی‌ها مشغول برداشت ثمرات این رشد هستند. تعداد چینی‌های ثروتمند آنقدر افزایش یافته است که در هر سرمایه‌گذاری در گوشه‌گوشه جهان با حضور بی‌سابقه چینی‌ها مواجه هستیم. در گزارشی که در تاریخ ۹ شهریور در «دنیای اقتصاد» چاپ شد، در توضیح این الگوی چینی فتح کشورها آمده بود که چین در رقابت برای تبدیل شدن به قدرت اول، سیاست «مستعمره‌سازی» در پیش‌گرفته است. مهم‌ترین مثال در این زمینه کشور کانادا است. پویایی‌های بازار مستغلات این کشور به‌دلیل هجوم مداوم سرمایه‌های چینی، به‌طور کامل تغییر یافته است. قیمت بالای پیشنهادی چینی‌ها برای خرید مستغلات صاحبان دارایی‌ها را اغوا می‌کند.

گذشته از حضور پررنگ چینی‌ها در بخش املاک و مستغلات کشورهای غربی، حالا نشریه فوربس در تحلیل جدیدی از حضور بی‌سابقه آنها در ادغام و خرید بنگاه‌های اقتصادی غربی نوشته است. بر این اساس، چین بالاترین رکورد سرمایه‌گذاری در ادغام و خرید شرکت‌های غربی را شکسته است. فوربس نوشت با سفر به کشورهای ناحیه اوراسیا می‌توان سرمایه‌گذاری‌های گسترده چینی‌ها را در حمل‌ونقل این مناطق مشاهده کرد؛ اما سرمایه‌گذاری چینی‌ها در خارج از مرز‌هایش، تنها محدود به بزرگراه‌های بین‌ قاره‌ای، خطوط راه‌آهن، صنایع و مناطق ویژه‌ اقتصادی نمی‌شود، بلکه به همان اندازه آنها تمایل دارند تا در بنگاه‌ها و شرکت‌های خارجی نیز سرمایه‌گذاری کنند. سرمایه‌گذاری‌هایی که چینی‌ها تحت عنوان تملک و ادغام شرکت‌ها (Mergers and Acquisitions)، در خارج از مرزهای خود انجام می‌دهند، با شتابی بی‌سابقه در حال رشد است. بنگاه‌های چینی روز‌به‌روز تعداد بیشتری از شرکت‌های مهم و اصلی اروپایی و آمریکایی را می‌خرند و در اختیار خود می‌گیرند.

بر اساس گزارش اخیری که گروه ادغام بازار منتشر کرد، در ماه آگوست سال جاری، چینی‌ها رکورد سالانه خود را در سرمایه‌گذاری‌های خارجی تملک و ادغام شرکت‌ها شکستند. با توجه به ۱۷۳ معامله‌ای که ارزش‌ دفتری آنها بیش از ۷/۱۲۸ میلیارد دلار است، چینی‌ها با اختلاف زیادی در صدر خریداران شرکت‌های خارجی در سال ۲۰۱۶ قرار دارند. به گفته یک منبع مطلع چینی، این کشور در ۱۰ سال اخیر رشد سالانه خود را هم به لحاظ اندازه و هم به لحاظ ارزش‌ قراردادهای خارجی حفظ کرده است. این در حالی است که در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ این رشد، به‌طور فزاینده اتفاق افتاده است. از لحاظ نوع سرمایه‌گذاری‌های خارجی، چینی‌ها که تاکنون تمایل به سرمایه‌گذاری در شرکت‌های حوزه‌های انرژی و منابع طبیعی داشتند، به تازگی سرمایه‌گذاری‌های خود را به‌سمت شرکت‌های تکنولوژی‌، صنعتی و شیمیایی تغییر داده‌اند که به نوعی بیانگر تحولات اقتصادی جدید این کشور است. در واقع سیاست جدید این کشور حرکت از اقتصاد صادرات محور به‌سمت اقتصاد تحقیق‌وتوسعه‌ای با تکنولوژی بالا است.

علاوه بر شمار زیاد تعداد شرکت‌های چینی که اقدام به سرمایه‌گذاری در خرید و ادغام شرکت‌های خارجی می‌کنند، بسیاری از این سرمایه‌گذاری‌ها از لحاظ اندازه نیز بسیار بزرگ بوده‌اند. برای مثال شرکت ملی شیمیایی چین، طبق قراردادی ۴۳ میلیارد دلاری، شرکت سوئیسی تولید دانه و آفت‌کش ای‌جی سینجنتا را خریداری کرد. این معامله بزرگ‌ترین قرارداد تملکی خارجی شرکت‌های چینی تا به امروز محسوب می‌شود. شرکت چینی تن‌سنت، شرکت فنلاندی سوپرسل که یک شرکت توسعه بازی‌های موبایلی است را با قراردادی ۶/۸ میلیارد دلاری مالک شد. در مثالی دیگر، شرکت بین‌المللی ژانگ‌وانگ، شرکت آمریکایی آلریس را که تولیدکننده آلومینیوم است به مبلغ ۳/۲ میلیارد دلار خریداری کرد. همچنین شرکت چینی هایر، بخش لوازم خانگی شرکت جنرال الکتریک را با قراردادی ۴/۵ میلیارد دلاری به تملک خود درآورد.

از طرفی دیگر، شرکت‌های اروپایی، هدف اصلی سرمایه‌گذاری‌های خارجی چینی‌ها در سال جاری بوده‌اند، به‌طوری که ارزش قراردادهایی که چینی‌ها برای تملک شرکت‌های اروپایی در سال جاری هزینه کردند، حدود ۵/۷۶ میلیارد دلار بوده است. در میان کشورهای اروپایی، آلمان با ۲۴ شرکت فروخته شده تا پایان ژوئن سال جاری، به‌عنوان مقصد اصلی چینی‌ها برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها محسوب می‌شود (تقریبا هر هفته یک شرکت آلمانی توسط چینی‌ها خریداری شده است). به‌نظر می‌رسد سرمایه‌گذاری‌هایی که بنگاه‌های چینی در شرکت‌های خارجی انجام می‌دهند، با هدف نجات اقتصاد این کشور است. با توجه به اینکه بیشتر سرمایه‌گذاری‌هایی که چینی‌ها انجام داده‌اند، در شرکت‌های با تکنولوژی‌ پیشرفته است که کالاهای لوکس و باکیفیت تولید می‌کنند، به‌نظر این اقدام چینی‌ها با هدف ورود تکنولوژی و فرآیند تولید این کالاها به کشورشان برای توسعه تولیدات داخلی صورت می‌گیرد.

در واقع چینی‌ها به‌دنبال این هستند که تا سال ۲۰۲۵، صنایع تولیدی با ظرفیت‌های بالا، نوآوری‌های نوین و پیشتاز در تکنولوژی ایجاد کنند که کالاهایی با کیفیت بسیار بالا روانه بازارهای جهانی می‌کنند. در این راستا اگرچه خرید شرکت‌های غربی برای چینی‌ها میلیارد‌ها دلار هزینه دارد، ولی منفعت بلندمدتی که این سرمایه‌گذاری‌ها برای اقتصاد این کشور به همراه دارد، بسیار بالاتر از آن است که بتوان متصور بود. عطش چینی‌ها در تملک شرکت‌های مهم خارجی، در راستای سیاست‌های برون‌گرایی این کشور قرار دارد. بر اساس این سیاست، دولت مرکزی این کشور، شرکت‌های داخلی را به نفوذ در کشورهای دیگر از طریق سرمایه‌گذاری‌، استفاده از منابع و تاسیس مراکز مصرف‌کنندگان در‌ آنها تشویق می‌کند که موجب افزایش اثرگذاری سیاسی و اقتصادی چین بر این کشورها می‌شود.