گروه صنعت و معدن: لغو تحریم‌های بین‌المللی موجب شد تا ایران برای بازپس‌گیری سهم خود در ناوگان حمل و نقل هوایی منطقه خیز بردارد. مذاکره با غول‌های هواپیماساز جهان از یکسو و رفع چالش‌های حقوقی و مالی برای سفارش خرید از سوی دیگر، از جمله اقداماتی است که ایران در این مدت صورت داده تا بتواند ناوگان فرسوده حمل و نقل هوایی کشور را بازسازی و نوسازی کند. براساس آمار اعلام شده ایرانی‌ها سالانه ۴ میلیارد دلار صرف ایرلاین‌های خارجی می‌کنند که با این شرایط می‌توان گفت عملا ایرانی‌ها یکی از مشتریان اصلی ایرلاین‌های خارجی محسوب می‌شوند. حال دولت سعی دارد همزمان با لغو تحریم‌های بین‌المللی سهم خود از بازار جهانی را پس بگیرد.

هدف دولت برای بازپس‌گیری سهم خود از ناوگان هوایی در حالی است که براساس آمار اعلام شده از سوی وزیر‌ راه و شهرسازی درحال حاضر ۲۶۶ هواپیما در کل ناوگان مسافری هوایی ایران وجود دارد که از این تعداد ۱۱۰ فروند آن غیرفعال است؛ بنابراین تنها ۱۵۶ فروند هواپیمای فعال با میانگین عمر ۲۳ سال در کشور داریم.در عین حال براساس برآورد سازمان هوانوردی تجاری و غیرنظامی ایران (CAO) ایران برای تامین نیازهای بازار داخلی با توجه به جمعیت ۸۰ میلیون نفری، سالانه به حدود ۸۰ تا ۹۰ هواپیمای جدید طی پنج سال آینده و ۵۵۰ هواپیما در یک دهه نیاز دارد.

وجود 110 فروند هواپیمای غیرفعال

وزیر‌ راه و شهرسازی در تشریح وضعیت موجود ناوگان و صنعت هوایی کشور با‌ اشاره به این نکته که یکی از اصول مهم اقتصاد مقاومتی استفاده از ظرفیت ترانزیتی است، اما دیگران از آن استفاده می‌کنند گفت: درحال حاضر ۲۶۶ هواپیما در ناوگان هوایی مسافری کشور وجود دارد که از این تعداد ۱۱۰ فروند آن غیرفعال است، بنابراین تنها ۱۵۶ فروند هواپیمای فعال با میانگین عمر ۲۳ سال داریم. به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، عباس آخوندی با بیان اینکه ما می‌توانیم این قضیه را از دو دیدگاه بررسی کنیم، عنوان کرد: از یک طرف این سوال را مطرح کنیم که هم‌اکنون ناوگان هوایی ایران در چه وضعیتی است و از طرف دیگر اینکه جایگاه ما در صنعت هوانوردی در منطقه و جهان چگونه باید باشد و چگونه هست؟ در پاسخ به سوال اول باید گفت؛ ما درحال حاضر در ایران ۲۶۶ هواپیما داریم که مربوط به ناوگان هوایی مسافری است که از این تعداد ۱۱۰ فروند آن غیرفعال است؛ بنابراین تنها ۱۵۶ فروند هواپیمای فعال داریم. از طرفی میانگین عمر ناوگان فعال‌مان ۲۳ سال است. وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه استفاده بیشتر از این هواپیماها که در آستانه ۲۴ سالگی قرار دارند هزینه اضافه بر دوش صنعت می‌گذارد، گفت: هزینه تامین قطعات این هواپیماها و تعمیر آنها بسیار گران است و برخی قطعات دیگر در بازار نیست؛ همچنین مصرف سوخت این هواپیماها بسیار بالا است.

آخوندی با ابراز تاسف از وضعیت موجود کل ناوگان هوایی ایران، ادامه داد: برای مثال شرکت ایران ایر ۵۳ فروند هواپیما دارد که از این تعداد، ۳۱ فروند غیرفعال است. این درحالی است که میانگین عمر هواپیماهای ایران ایر ۲۷ سال است. حتی این وضعیت در شرکت آسمان نیز مشاهده می‌شود. این شرکت ۳۶ فروند هواپیما دارد که ۱۷ فروند آن غیرفعال است. در کل ناوگان کشور ۲۷۳ فروند هواپیما وجود دارد که از این تعداد ۱۶۳ فروند هواپیما به پرواز درمی‌آید و فقط ۱۲ فروند آن سال ساخت آن بعد از ۲۰۰۰ میلادی است. وزیر راه و شهرسازی درباره اهمیت نوسازی ناوگان هوایی کشور و اینکه مرجع تصمیم‌گیری آن را تایید کرده است یا خیر؟ گفت: اگر بخواهیم خرید هواپیما را از جهت حرفه‌ای بررسی کنیم، سازمان هواپیمایی کشور و وزارت راه مرجع آن هستند. از جنبه اقتصادی هم شورای اقتصاد و رئیس‌جمهوری مرجع هستند. ما هم این بحث را مکرر در خدمت رئیس‌جمهور مطرح کرده‌ایم و با آن موافقت شده است. اینکه بتوانیم ناوگان هوایی ایران را تغییر دهیم و نوسازی کنیم قطعا افتخار بزرگی برای ملت ایران است.

وزیر راه و شهرسازی همچنین با طرح این سوال که آیا ما با کشورهای منطقه در رقابت هستیم و سهم خود را از آسمان منطقه می‌خواهیم که بگیریم؟ تصریح کرد: یکی از اصول اصلی اقتصاد مقاومتی استفاده از ظرفیت ترانزیتی است، اما در حال حاضر دیگران از ظرفیت ترانزیتی استفاده می‌کنند. برای مثال کشورهای دیگر مسافر ما را از تهران به دبی می‌برند و آن را از دبی به جای دیگر منتقل می‌کنند درحالی که مسیر معقول تهران است و این مسافر باید به تهران بیاید و از اینجا ترانزیت شود. ما با همین ناوگان موجود امکان رقابت و استفاده از ظرفیت ترانزیتی خود را نداریم. آخوندی درباره آخرین وضعیت قرارداد خرید هواپیما گفت: بحث ما درحال حاضر این است که نباید توان خود را در یک سمت بگذاریم. باید بتوانیم از رقابت سازنده‌های جهانی به نفع ملت ایران استفاده کنیم. اینکه فقط بخواهیم با یک شرکت کارکنیم قطعا به زیان مردم است؛ بنابراین ضرورت دارد از رقابت سازنده‌ها استفاده حداکثری به نفع مردم داشته باشیم. وی درباره میزان اعتبار این قرارداد و اینکه آیا در دادن مجوز اوفک به مشکل برنمی‌خورند، گفت: وقتی قراردادی در حضور رئیس‌جمهوری فرانسه تنظیم شود، قطعا تا جایی مورد تدبیر این مقام عالی قرارگرفته که می‌آیند و از این قرارداد حمایت می‌کنند. شرایط برای دیگر شرکت‌ها هم همین‌طور است. تصور ما این طور است که هماهنگی‌های اولیه در طرف مقابل صورت گرفته که اجازه عقد قرارداد با دولت ایران صادر شده است.

آخوندی در پاسخ به این سوال که بحث تامین مالی برای خرید ناوگان جدید چطور انجام می‌گیرد، گفت: این ابتکار و کاری که انجام داده‌ایم برای اولین بار است که در ایران انجام می‌گیرد: اینکه فاینانسی از طرف دولت ایران نیست و هیچ تضمینی برای بازپرداخت‌ها از سوی دولت ایران انجام نمی‌گیرد. قرارداد خرید هواپیما به‌صورت اجاره به شرط تملیک است. اجاره به شرط تملیک یعنی چه؟ یعنی اینکه شرکتی بین ما و ایرباس قرار می‌گیرد و این شرکت کل پول را به ایرباس می‌دهد و به‌صورت اجاره به شرط تملیک هواپیماها به ما اجاره داده می‌شود. وقتی اقساط تمام می‌شود مالکیت نهایی دراختیار ما قرار می‌گیرد. به همین دلیل است که این روش از بهترین‌ مدل‌های فاینانس است که تاکنون اجرا شده است. مقام عالی وزارت راه و شهرسازی با بیان اینکه مبلغ اجاره هم از محل خدمات ارائه‌شده از قبیل فروش بلیت تامین می‌شود، تصریح کرد: درحال حاضر در ایران و بسته به سال‌های مختلف بین سه تا چهار میلیارد دلار فقط پول بلیتی است که ایرانی‌ها به ایرلاین‌های خارجی پرداخت می‌کنند. این بازار ۳ تا چند میلیاردی در واقع سهم خود ما بوده، اما به دلیل وضعیت تاسف‌بار ناوگان هوایی نتوانستیم از این سهم استفاده کنیم و پول زیادی از ایران خارج شده است. وی ادامه داد: درحال حاضر بحث ما این است که بتوانیم از پول فروش بلیت تمام اجاره را پرداخت کنیم و این هواپیماها در اختیار ما قرار بگیرد. به‌خاطر همین است که نمی‌توانیم اینگونه فکر کنیم که این فاینانسی است که اگر نتوانستیم آن را اجرایی کنیم می‌رویم و با آن پروژه پتروشیمی اجرا می‌کنیم. یک شرکت لیزینگ هواپیمایی است و دارد تمام مبالغ را تامین می‌کند و تمام هواپیماها را اجاره به شرط تملیک در اختیار ما قرار می‌دهد. آخوندی تاکید کرد: این مدل مالی بسیار خوبی است که نه دولت و نه بانک مرکزی را زیربار قرض نمی‌برد و می‌تواند از خود عملکرد بازار چنین سرمایه‌گذاری انجام دهد.

خرید هواپیمای دوربرد اختیاری است

وی درباره بحث خرید هواپیماهای پهن‌پیکر نیز خاطرنشان کرد: درباره خرید تعدادی هواپیمای A۳۸۰ پیش‌بینی شده است که ما درخصوص آنها تنها حق انتخاب داشته و به هیچ وجه تعهدی برای خرید آنها نداریم. این مساله تنها امتیازی برای ما محسوب می‌شود که می‌توانیم آن را خریداری کنیم یا خیر. وی درخصوص تصمیم دولت برای خرید این هواپیماهای دوربرد نیز بیان کرد: این تصمیمی است که باید پنج سال آینده در کشور گرفته شود، قطعا شخصی که در آن زمان مسوول خریداری هواپیما در کشور باشد مشخص می‌کند که باید از این آپشن (دوربردی) استفاده کند یا نه. به نظر من برخورداری دولت و ملت ایران از این حق انتخاب اقدامی خوب و مناسب محسوب می‌شود.

وضعیت ناوگان هوایی

براساس آمار اعلام شده از سوی این وزارتخانه از مجموع ۱۷ شرکت هواپیمایی بهره‌بردار در کشور در مجموع ۲۷۳ فروند هواپیما در کل ناوگان کشور وجود دارد که از این تعداد ۲۶۶ ناوگان به حمل مسافری و ۷ فروند به حمل بار اختصاص دارد. از سوی دیگر مجموع کل صندلی در کشور ۴۵ هزار و ۳۱۷ صندلی است که از این تعداد ۲۶ هزار و ۶۲۶ صندلی فعال و ۱۸ هزار و ۶۹۱ صندلی غیرفعال است که با این شرایط می‌توان گفت ۶۲ درصد از صندلی‌های هواپیمایی کشور فعال و ۳۸ درصد صندلی‌های موجود در کشور غیرفعال است. براساس داده‌های اعلام شده تعداد کل ناوگان فعال کشور نیز برابر با ۱۶۳ فروند هواپیما است. از سوی دیگر ۱۱۰ فروند هواپیما نیز در ناوگان کشور غیرفعال است. آمار اعلام شده بیانگر آن است که بیشترین عمر ناوگان هوایی کشور با میانگین سنی ۲۷ سال به شرکت ایران ایر اختصاص دارد.

تعداد کل ناوگان این ایرلاین برابر با ۵۳ فروند هواپیما است که ۵۰ هواپیمای آن مسافری و ۳ هواپیمای دیگر تجاری است. از سوی دیگر مجموع صندلی این شرکت برابر با ۱۰ هزار و ۴۸۶ صندلی است که ۴ هزار و ۲۲۶ صندلی آن فعال و ۶ هزار و ۲۶۰ صندلی غیر فعال است. هواپیماهای شرکت «هواپیمایی تهران» با ۲۷ سال سن دومین عمر طولانی را در ناوگان هواپیمایی کشور دارد که تعداد کل ناوگان این ایرلاین یک است که به ناوگان مسافری اختصاص دارد. نکته جالب در این خصوص این است که تعداد صندلی فعال این ناوگان صفر است که با این شرایط می‌توان گفت این ناوگان فعالیتی ندارد، اما هنوز در لیست ایرلاین‌های کشور قرار دارد. هواپیماهای شرکت هواپیمایی سپهران با عمر ۲۵ سال سومین ایرلاین با عمر بالا در کشور محسوب می‌شود که تعداد کل ناوگان این ایرلاین برابر با ۳ فروند هواپیما است که هر سه ناوگان به ناوگان مسافری اختصاص دارد. تعداد صندلی‌های فعال این ایرلاین برابر با ۱۳۰ و تعداد صندلی‌های غیرفعال نیز برابر با ۲۶۰ است. اما چهارمین ایرلاین با عمر بالا به شرکت هواپیمایی زاگرس اختصاص دارد. این شرکت هواپیمایی دارای ۲۰ فروند هواپیما است که همگی به ناوگان مسافری اختصاص دارد. از سوی دیگر، مجموع صندلی‌های این ایرلاین برابر با ۳ هزار و ۴۲۹ صندلی است که ۲ هزار و ۶۴ صندلی آن فعال و هزار و ۳۶۵ صندلی دیگر آن غیرفعال است. هواپیماهای شرکت هواپیمایی آسمان نیز با عمر بیش از ۲۴ سال پنجمین ایرلاین به لحاظ سنی است. تعداد ناوگان این ایرلاین برابر با ۳۶ است که ۳۴ فروند هواپیمای این شرکت به مسافری و ۲ فروند هواپیما نیز به بخش باری اختصاص دارد. مجموع صندلی این ایرلاین برابر با ۳ هزار و ۹۱۲ صندلی است که ۲ هزار و ۳۱۰ صندلی آن فعال و هزار و ۶۰۲ صندلی دیگر غیر فعال است.

تصویر آماری ناوگان هوایی ایران