گروه صنعت و معدن: عبور از مونتاژ کاری و رسیدن به استانداردهای جهانی در تولید محصولات صنعتی در دیدار وزیر صنعت، معدن و تجارت با مسوولان کره‌ای در حالی مورد تاکید قرار گرفت که به گفته فعالان صنعت لوازم خانگی در حال حاضر ۵۰ تا ۶۰ درصد از بازار لوازم خانگی کشور در اختیار دو برند کره‌ای است؛ دو برندی که به‌طور کامل در کشور مونتاژ می‌شوند و اجازه عرض اندام را از محصولات داخلی گرفته‌اند. مشکلی که موجب شد وزیر صنعت، معدن و تجارت در دیدار با رئیس‌جمهوری کره‌جنوبی از استراتژی جدید ایران خبر داده و اعلام کند: در استراتژی جدید صنعتی، ایران اجازه کار مشترک در حوزه CKD (قطعات و مواد اولیه) و SKD (قطعاتی که مونتاژ اولیه شده اند) را نمی‌دهد. از سوی دیگر، وزارت صنعت، معدن و تجارت در ملاقات‌های اخیری که با سرمایه‌گذاران و نمایندگان کمپانی‌های خارجی داشته، این نکته را مورد تاکید قرار داده که از این پس، ورود کالاهای ساخته شده به بازار ایران را با محدودیت مواجه خواهد کرد و در مقابل، تولید مشترک به‌صورت جوینت‌ونچر و با انتقال تکنولوژی باید در بخش‌های مختلف صنعت ایران شکل گیرد و ۳۰ درصد از محصولات تولیدی نیز صادر شود.

اظهار نظری که در راستای آن پارک گئون هی، رئیس‌جمهوری کره‌جنوبی نیز اعلام کرد که در دوران جدید، با توجه به تغییر رویکرد ایران در امر تجارت، این کشور نیز خود را با شرایط جدید وفق داده و قرار است در چند پروژه با ایران همکاری داشته باشد. اظهارنظر مطرح شده از سوی رئیس‌جمهوری کره جنوبی اگرچه به معنی توسعه روابط ایران با این کشور است، اما در اظهارات مطرح شده از سوی رئیس‌جمهوری کره جنوبی سخنی مبنی بر انتقال دانش فنی آورده نشده است که با این شرایط می‌توان گفت تولیدکنندگان داخلی همچنان وابسته به دانش فنی این کشور خواهند بود. مشکلی که برای عبور از آن محمدرضا دیانی، رئیس انجمن تولید‌کنندگان لوازم خانگی معتقد است که باید سه پیش‌شرط برای برندهای خارجی در نظر گرفت. سه پیش شرطی که اجرایی کردن آنها شرایط را برای رشد تولیدکنندگان داخلی فراهم خواهد کرد. یکی از پیش شرط‌های اعلام شده از سوی رئیس انجمن تولید‌کنندگان لوازم خانگی به بخش تولید مربوط می‌شود و دو پیشنهاد بعدی در بر گیرنده شرایط برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی است. به گفته دیانی، برای رشد صنعت لوازم خانگی در ابتدا باید بازار داخلی در اختیار تولیدکنندگان داخلی قرار گیرد و پس از آن برندهای خارجی باید برای ورود به بازار داخلی، تولید در داخل کشور را در دستور کار خود قرار دهند و تنها به دنبال عرضه محصول نهایی یا مونتاژ نباشند، از سوی دیگر، برندهای خارجی باید شرایط را برای ورود قطعه سازان خود در داخل کشور فراهم کنند تا به این طریق شرایط برای انتقال دانش فنی در کشور مهیا شود.

در اختیار قرار دادن بازار صنعت لوازم خانگی به برندهای خارجی در حالی است که صنعت لوازم خانگی از جمله هفت صنعتی است که در برنامه راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت با افق چشم‌انداز ۱۴۰۴، مورد توجه قرار گرفته است. براساس چشم‌انداز پیش‌بینی شده برای این صنعت حفظ جایگاه دوم منطقه، دارای نام تجاری معتبر در جهان با تولید سالانه ۱۶ میلیون دستگاه و صادرات ۳ میلیون دلاری پیش بینی شده است. با این حال به گفته فعالان این بخش، واگذاری بازار این صنعت به برندهای خارجی امکان رشد صنعت لوازم خانگی در داخل کشور را از تولیدکنندگان گرفته است. هرچند کره‌ای‌ها وعده‌ای درخصوص همکاری مشترک در صنعت لوازم خانگی ندادند، اما آلمانی‌ها که هفته گذشته برای رایزنی‌های اقتصادی وارد ایران شده بودند، از آغاز بررسی زمینه‌های مشترک همکاری در بخش‌های مختلف صنعتی خبر دادند و اعلام کردند که قرار است یک تیم تحقیقاتی از آلمان برای مشارکت صنعتی با تولیدکنندگان لوازم خانگی ایرانی فعال شود؛ به‌طوری که تولیدات مشترک در فاصله زمانی ۱۲ تا ۲۴ ماه آینده، وارد بازار ایران خواهند شد. در این خصوص اووه راشکه، یک مقام مسوول از شرکت‌های آلمانی نیز از برداشتن اولین گام برای آغاز فعالیت‌های تجاری و صنعتی در ایران خبرداد و گفت آلمان به بازار ایران اعتقاد راسخ دارد و با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی با ثبات ایران، این کشور بازاری بسیار جذاب برای لوازم خانگی آلمانی به شمار می‌رود. اظهارات مطرح شده از سوی این نماینده آلمانی این امید را به وجود می‌آورد تا در صورتی که شرایط برای انتقال تکنولوژی در صنعت لوازم خانگی از سوی کره ای‌ها فراهم نشود، بتوان دانش فنی روز دنیا در این صنعت را از آلمانی‌ها وارد کنیم.

صوتی تصویری‌ها پیشتاز در مونتاژ

مونتاژی بودن صنعت لوازم خانگی بر کسی پوشیده نیست؛ اما به گفته رئیس انجمن تولید‌کنندگان لوازم خانگی بیشترین مونتاژ در صنعت لوازم خانگی به بخش صنایع الکترونیک، صوتی و تصویری بازمی‌گردد؛ به طوری که ۶۰ درصد از صنایع صوتی و تصویری به‌صورت CBU (محصول نهایی) وارد کشور می‌شوند و درخصوص این صنایع می‌توان گفت که تقریبا تمام قطعات به‌صورت کامل وارد کشور می‌شود و تولیدکنندگان داخلی یا به عبارتی دیگر مونتاژکنندگان صنایع صوتی و تصویری در برخی موارد تنها به تولید قاب تلویزیون بسنده می‌کنند. پشتوانه کالای وارداتی به برندهای خارجی هرچند این نوع محصولات در داخل مونتاژ می‌شوند و تنها نامی از برند خارجی دارند از یکسو و تبلیغات گسترده این محصولات از سوی دیگر یکی دیگر از مشکلاتی است که موجب شد تولیدکنندگان لوازم خانگی داخلی بازار خود را در کشور از دست بدهند. به گفته رئیس انجمن تولید‌کنندگان لوازم خانگی، در حال حاضر حداقل ۵ تا ۶ سازنده یخچال و ماشین لباسشویی در کشور وجود دارد که با ۳۰ درصد از ظرفیت خود کار می‌کنند و عمده دلیل آن نیز نبود بازار داخلی برای محصولات تولیدی است. دیانی با اشاره به اینکه در دنیا واردکنندگان ملزم به همکاری با تولیدکنندگان داخلی هستند، می‌گوید: الزام در نظر گرفته شده این امکان را به وجود می‌آورد تا شرایط برای انتقال دانش فنی فراهم شود، اما در حال حاضر محصولات وارداتی یا برندهایی که به‌صورت مونتاژ در کشور ما تولید می‌شوند حاضر به انتقال دانش فنی نیستند و این به دلیل آن است که بازار داخلی در اختیار آنها قرار دارد. به گفته رئیس انجمن تولید‌کنندگان لوازم خانگی، برخی از برندهای لوازم خانگی به منظور همکاری با تولیدکنندگان داخلی از خطوط تولید نیز بازدید داشتند، اما در نهایت حاضر به همکاری با تولیدکنندگان داخلی نشدند و مونتاژ محصولات در مناطق آزاد را در دستور کار خود قرار دادند؛ روندی که باید تغییر کند تا شرایط برای رشد تولیدکنندگان داخلی فراهم شود.

هدف‌گذاری 600 میلیون دلاری صادرات

اظهارات مطرح شده مبنی بر اینکه بیش از ۶۰ درصد از بازار داخلی لوازم خانگی در اختیار محصولات خارجی قرار دارد در حالی است که روز گذشته مدیر کل دفتر صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صنعت، معدن و تجارت از هدفگذاری صادرات بیش از ۶۰۰ میلیون دلاری در این صنایع طی سال ۹۵ خبر داد. به گفته عباس هاشمی، در سال ۹۴ که کشور هنوز در شرایط مطلوب صادراتی نبود، در ۱۰ کالای منتخب ۵۰۰ میلیون دلار صادرات انجام شد و به‌طور قطع با توجه به تجربه سال‌های گذشته، پتانسیل صادرات بالاتر از یک میلیارد دلار نیز در این صنایع وجود دارد. اظهارنظر مطرح شده در حالی است که رئیس انجمن تولید‌کنندگان لوازم خانگی معتقد است که پیش از صادرات باید شرایطی فراهم کرد تا بازار داخلی در اختیار تولیدکنندگان داخلی قرار گیرد و پس از آن به فکر بازار صادراتی بود. با این حال، مدیر کل دفتر صنایع فلزی، لوازم خانگی وزارت صنعت، معدن و تجارت معتقد است که استراتژی وزارت صنعت در راستای اقتصاد مقاومتی در صنعت لوازم خانگی، تعمیق رویکرد به محصولات ساخت داخل، ایجاد برند جهانی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی در ایران بوده و اقدامات و فعالیت‌های این دفتر نیز در همین راستا قرار دارد. در عین حال، برای ایجاد رقابت در بازار و به منظور واردات تکنولوژی، با سایر تولیدکنندگان معروف دنیا نیز مذاکره انجام شده که با همکاری تولیدکنندگان داخلی و استفاده از ظرفیت‌های آنها، همکاری‌های مشترکی انجام پذیرد. هاشمی اضافه کرد: تلاش ما بر این است که با ایجاد ارتباط با چند تولیدکننده بزرگ خارجی با اولویت‌هایی چون تعمیق رویکرد به محصولات ساخت داخل، انتقال تکنولوژی، تولید محصول با برند مشترک، صادرات حداقل ۳۰ تا ۴۰ درصدی محصولات تولید شده به کشورهای منطقه و بازار‌های بین‌المللی و با ارتقای سطح دانش فنی و قدرت اقتصادی واحدها، حضور آنها در بازارهای بین‌المللی را تسهیل کنیم.