متغیرهای مالی شرکت آروماتیک‌‌ساز بررسی شد
بازیگر پتروشیمی زیر نورافکن آماری
یکی از مهم‌ترین طرحهای توسعه پتروشیمی نوری، طرح شیرینسازی برش سنگین این شرکت است. اجرای این پروژه موجب می‌شود تا کیفیت گازوئیل تولیدی شرکت نوری افزایش یابد و در نتیجه علاوه بر حفظ بازار صادراتی، بتواند با نرخ بالاتری گازوئیل خود را به فروش رساند. از آنجا که مواد مستقیم بیش از 95درصد بهای تمام شده پتروشیمی نوری را تشکیل می‌دهد، اختلاف اخیری که میان شرکت‌های پتروشیمی با واحدهای یوتیلیتی آنقدر بالا گرفت که موجب بستن نمادهای این صنعت شد. این اختلاف چند ساله بین پتروشیمی و یوتیلیتی کار را به دیوان محاسبات کشاند و در نهایت دیوان رای به ابطال نرخ تعیین شده توسط شورای رقابت داد. همین موضوع موجب شد تا سرانجام به نفع شرکت‌های پتروشیمی باشد. هنوز نرخ یوتیلیتی برای این شرکت‌ها ابلاغ نشده است اما هرچه باشد از نرخ تعیین شده شورای رقابت کمتر خواهد بود و همین موضوع موجب اتفاقات مثبت در واحدهای پتروشیمی خواهد شد.
پتروشیمی 26ساله بورسی
پتروشیمی نوری به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های تولیدکننده آروماتیک در جهان با ظرفیت اسمی سالانه 4.5 میلیون تن در سال 1377 به‌‌مدیریت شرکت ملی صنایع پتروشیمی در زمینی به مساحت 61 هکتار به بهره‌‌برداری رسید. آروماتیک‌‌ها ترکیبات آلی هستند که دسته وسیعی از ترکیبات از جمله بنزن، تولوئن، ارتوزایلین، متازایلین و پارازایلین را تشکیل می‌دهند. این ترکیبات خوراک اصلی تولید مواد واسط صنعت پتروشیمی برای تولید الیاف مصنوعی، رزین، مواد منفجره، آفت‌‌کش‌‌ها و مواد شوینده مورد استفاده قرار می‌‌گیرند. بر اساس تصویب هیات‌مدیره این شرکت از بهمن ماه سال 92 پتروشیمی نوری به سهامی عام تبدیل و در بازار دوم بورس اوراق بهادار پذیرفته شد. صنعت محصولات شیمیایی بزرگ‌ترین صنعت بازار سرمایه محسوب می‌شود. متنوع‌‌ترین سبد محصولات تولیدی در صنعت شیمیایی است. از میان پتروشیمی‌‌های ایران تنها چهار شرکت است که محصولات آروماتیک را تولید می‌کنند. این چهار شرکت عبارت است از: پتروشیمی اصفهان، بندرامام، بوعلی و نوری. پتروشیمی نوری با ظرفیت اسمی 1میلیون و 350هزار تن محصول آروماتیک، بزرگ‌ترین آروماتیک‌‌ساز کشور است.
سبد متنوع محصولات نوری
علاوه بر محصولات آروماتیک، در ترکیب درآمدی پتروشیمی نوری محصول برش سنگین نیز قرار دارد که اتفاقا بیشترین سهم از درآمد این شرکت را در دوره‌‌های اخیر تشکیل داده است. در سال‌های 1401 و 1402 برش سنگین سهم 26 و 36درصد در سبد درآمدی پتروشیمی نوری داشته است. برش سنگین در دمای 90 تا 200درجه به‌‌جوش میرسد. ساختار کربنی 6 تا 12کربنه برش سنگین برای تولید گازوئیل 500 استفاده می‌شود.
پس از برش سنگین، رافینیت با سهم 25درصدی در سال 1402 دومین سهم از درآمد پتروشیمی نوری را تشکیل داده است. رافینیت خوراک واحدهای پایین‌دستی پالایشگاه‌‌ها برای تولید پلی‌‌اتیلن و بنزین است. محصول اصلی دیگر پتروشیمی نوری برش سبک است که در حدود 10درصد از درآمد این شرکت را تشکیل می‌دهد.
پس از آن پارازایلین، بنزن، نفتای سبک، ازتوزایلین و گاز مایع به‌‌ترتیب سهم 9 تا 1درصد از درآمد نوری را تشکیل می‌دهند. بر این اساس می‌توان گفت تنوع درآمدی این شرکت بسیار بالاست و همین موضوع موجب می‌شود تا ریسک کاهش درآمد یا سودآوری این شرکت به دلیل از بین رفتن بازار صادراتی یا کاهش نرخ جهانی یک محصول به حداقل برسد.
سهم بالای صادرات
ارزیابی ترکیب درآمد پتروشیمی نوری نشان می‌دهد که همواره بخش قابل‌توجهی از درآمد این شرکت از محل صادرات تامین می‌شود. مقاصد اصلی صادراتی پتروشیمی نوری در حال حاضر امارات، چین، تایوان، عمان، سنگاپور و هند است. بنابراین پتروشیمی نوری را می‌توان به عنوان یک شرکت صادرات‌محور در نظر گرفت. سهم صادرات در سبد درآمدی پتروشیمی نوری طی فصول گذشته متفاوت بوده است. در برخی فصول سال همچون پاییز سال گذشته بیش از 54درصد از درآمد پتروشیمی نوری از محل صادرات صورت گرفته است. با این حال سهم از درآمد صادرات این شرکت طی بهار و تابستان امسال به 28 و 23درصد تقلیل یافته است.
برش سنگین با سهم 20درصدی از صادرات پتروشیمی نوری، بیشترین سهم از صادرات این شرکت را طی دوره‌‌های اخیر تشکیل داده است. پس از آن رافینیت با سهم 11درصد محصول دوم پرفروش صادراتی این شرکت است.
نفتای سبک که طی دوره‌‌های گذشته 5درصد از صادرات پتروشیمی نوری را تشکیل می‌دهد سومین محصول صادراتی این شرکت بورسی است. در بخش داخلی رافینیت با سهم 18درصد حرف اول را در فروش نوری می‌‌زند. سهم محصول رافینیت در پرتفوی درآمدی نوری افزایش یافته و طی سال‌جاری به بیش از 40درصد رسیده است. برش سبک در بخش داخلی با سهم 14درصد دومین محصول پرفروش نوری محسوب می‌شود. پس از آن بنزن با سهم 10درصد محصول پرفروش نوری محسوب می‌شود. نکته جالب آن است که محصول برش سنگین پتروشیمی نوری که در مجموع بیشترین سهم از درآمد این شرکت را ایجاد می‌کند در بخش داخل فروش بالایی ندارد و پنجمین محصول پرفروش داخلی محسوب می‌شود. بنابراین آن چیزی که برش سنگین را به محصول اصلی این شرکت بدل کرده است سهم صادرات بالای برش سنگین است.
سهم بیش از 90درصدی مواد مستقیم
ارزیابی اجزای بهای تمام شده پتروشیمی نوری نشان می‌دهد که مواد مستقیم با 95درصد بیشترین سهم از هزینه بهای تمام شده این شرکت را تشکیل می‌دهد. پس از آن سربار با سهم 5درصد در جایگاه دوم هزینه‌‌های بهای تمام شده نوری قرار دارد. حقوق و دستمزد همواره سهم بسیار ناچیزی از بهای تمام شده پتروشیمی نوری را تشکیل می‌دهد و به‌طور تاریخی در حدود 0.2درصد از هزینه بهای این شرکت به بخش حقوق و دستمزد تعلق می‌گیرد. همان‌طور که مشاهده شد مواد مستقیم از اهمیت بسیار زیادی در شرکت نوری برخوردار است.
در بخش مواد مستقیم میعانات گازی با 93درصد بیشترین سهم از ماده مصرفی پتروشیمی نوری را تشکیل می‌دهد. پس از آن بنزین پیرولیز که میانگین 6درصد از ماده مستقیم مورداستفاده نوری را تشکیل می‌دهد رتبه دوم را دارد.
بنزن تولوئن و بنزین هریک با سهم یک‌درصد از دیگر ماده اولیه‌‌های مورداستفاده توسط پتروشیمی نوری هستند. نوری میعانات گازی یا نفتای خود را از پالایشگاه گاز پارس جنوبی دریافت می‌کند که سالانه بالغ بر 4.5میلیون تن مطابق با ظرفیت اسمی میعانات خریداری می‌کند.
بنزین پیرولیز به عنوان دومین ماده‌‌اولیه اصلی پتروشیمی نوری از پتروشیمی جم خریداری می‌شود که سالانه بالغ بر 270هزار تن است. در بخش سربار بیشترین هزینه مرتبط با انرژی (آب، برق، گاز و سوخت) است که بیش از 60درصد از هزینه سربار پتروشیمی نوری را تشکیل می‌دهد.
مرجع نرخ‌‌گذاری محصولات
از آنجا که سبد محصولات پتروشیمی نوری متنوع است، نرخ‌‌گذاری هریک از محصولات متفاوت است. دسته‌‌اول محصولات پتروشیمی نوری که به عنوان برش سبک شناخته می‌شود، شامل رافینیت، برش سبک، برش پنتان و گاز مایع است که نرخ‌‌گذاری آنها مرتبط با نرخ نفتاست.
دسته دوم محصولات این پتروشیمی آروماتیک‌‌ها هستند که شامل پارازایلین، ارتوزایلین، مخلوط زایلین، آروماتیک‌‌های سنگین و بنزن است که نرخ آن برمبنای پارازایلین تعیین می‌شود. دسته سوم محصولات این شرکت که به عنوان برش سنگین شناخته می‌شود برمبنای نرخ گازوئیل تعیین می‌شود. دسته آخر محصولات پتروشیمی نوری سبد بنزین این شرکت است که شامل مخلوط رافینیت یا همان ریفرمیت است که بر اساس نرخ بنزین قیمت‌گذاری می‌شود.
سودسازترین محصولات
بررسی سودآوری پتروشیمی نوری نشان می‌دهد که طی 20فصل گذشته محصول برش سنگین 45درصد از سودآوری این شرکت را تشکیل داده است. پس از آن مخلوط رافینیت با سهم 21درصدی در جایگاه دوم سودسازترین محصولات شرکت نوری قرار دارد.
پارازایلین به عنوان محصول آروماتیک پتروشیمی نوری طی فصول گذشته سهم 20درصد از سودآوری این شرکت را تشکیل داده است. البته درصدهای مذکور به‌طور میانگین برای فصول گذشته است. در بهار و تابستان سال‌جاری بیشترین میزان سودآوری پتروشیمی نوری مربوط به محصول مخلوط رافینیت بوده که 60درصد از سودآوری نوری را تشکیل داده است. بخش عمده رافینیت در بازار داخل به فروش میرسد که باتوجه به کاهش رونق صادراتی پتروشیمی نوری در سال‌جاری، سهم بیشتر سودآوری این شرکت طی دو فصل آغازین امسال مربوط به رافینیت بوده است.
زیرمجموعه ارزشمند نوری
یکی از زیرمجموعه‌‌های ارزشمند شرکت نوری، پتروشیمی هنگام است. این شرکت ظرفیت تولید 750هزار تن آمونیاک و 1میلیون و 115هزار تن اوره را دارد که از سال 99 با مزایده، از هلدینگ فارس به پتروشیمی نوری منتقل شد. یوتیلیتی موردنیاز پتروشیمی هنگام از طریق پتروشیمی دماوند تامین می‌شود. 99درصد مالکیت این شرکت با پتروشیمی نوری است و در حال حاضر به مرحله تولید رسیده است. هزینه ساخت این پروژه در حدود 372میلیون یورو بوده است. از این میزان 35.2میلیون یورو تسهیلات ارزی و 3.468میلیارد تومان تسهیلات ریالی دریافت شده و مابقی از طریق سهامدار تامین شده است. از طرفی پتروشیمی نوری در سال 1402 میزان 20درصد از سهام پتروشیمی اروند را خریداری کرد. شرکت اروند تولیدکننده 340هزار تن انواع PVC در سال است. پتروشیمی هرمز نیز از دیگر زیرمجموعه‌‌های پتروشیمی نوری است. نوری مالک بیش از 60درصدی سهام پتروشیمی هرمز است. این شرکت در تولید الفین و پلی‌الفین فعالیت می‌کند و در سال 1405 به بهره‌‌برداری میرسد.
آخرین وضعیت طرحهای توسعه
طرح شیرینسازی برش سنگین یک طرح توسعه بسیار مهم برای این شرکت است. محصولات برش سنگین که عمدتا صادراتی است، از طریق شیرینسازی، سطح گوگرد برش سنگین تا 10پی‌پی‌ام کاهش می‌‌یابد.
اجرای این پروژه به‌رغم احترام به محیط‌زیست موجب حفظ بازارهای صادراتی شرکت می‌شود و باتوجه به کیفیت بهتر گازوئیل صادراتی، قیمت فروش شرکت افزایش و در مجموع درآمد و سودآوری نوری افزایش می‌‌یابد. برآورد هزینه ساخت این واحد 47میلیون یورو است که تا پایان شهریور امسال 30میلیون یورو برای این پروژه از طریق شرکت نوری هزینه شده است. پیشرفت فیزیکی شیرینسازی برش سنگین تا پایان شهریور ماه 86درصد بوده است و بر اساس پیش‌بینی شرکت تا پایان سال‌جاری این طرح به بهره‌‌برداری خواهد رسید.
کاهش تولیدات در بازه فصلی
ارزیابی مقادیر تولید پتروشیمی نوری نشان می‌دهد که از سال 90 متوسط در هر سال 4میلیون و 486هزار تن انواع محصولات توسط این شرکت به تولید رسیده است.
ارزیابی روند تولیدات نشان می‌دهد که طی سال‌های گذشته میانگین 2درصد به تولیدات پتروشیمی نوری افزوده شده است. در سال 1402 تناژ تولیدی پتروشیمی نوری به‌‌میزان 4میلیون و 370هزار تن به ثبت رسیده است. هر چند که مقدار تولیدات این شرکت در قیاس با متوسط سالانه افزایش یافته است، اما مقایسه تولیدات با سال 1401 نشان از نزول 10درصدی مقادیر تولید پتروشیمی نوری است. در بازه فصلی طی فصول گذشته میانگین تناژ تولیدی شرکت نوری 1میلیون و 177هزار تن بوده است و در هر فصل میانگین 2درصد به تولیدات این شرکت افزوده شده است. در تابستان امسال به‌رغم رشد خوب تولیدات پتروشیمی نوری در فصول گذشته، افت 8درصدی در مقادیر تولید رقم خورده است.
نزول درآمدی
طی 13سال گذشته میانگین در هر سال 37درصد به درآمد فروش شرکت نوری افزوده شده است. با این وجود طی سال 1402 مجموع فروش این شرکت تنها 12درصد رشد را تجربه کرده است که این به‌‌معنای نزول 26درصدی درآمد شرکت نوری است. در بازه فصلی از بهار 99 تا به الان متوسط در هر فصل 19درصد به درآمد فروش پتروشیمی نوری افزوده شده است. با این حال طی بهار و تابستان امسال عملکرد این شرکت در رشد درآمدی ضعیف بوده و به‌‌ترتیب فروش آن 3 و 11درصد رشد یافته که از متوسط فصلی کمتر بوده است.
رشد متغیرهای سودآوری
در مقیاس سالانه پتروشیمی نوری موفق شده است ظرف 13سال اخیر میانگین حاشیه سود 13درصد به ثبت برساند. با این حال از آنجا که بخش عمده درآمد این شرکت ظرف سال‌های اخیر از محل صادرات بوده است، طی سال گذشته حاشیه سود این شرکت به‌رغم نزول متغیرهای تولید و درآمد، با افزایش همراه شده است. در سال 1402 حاشیه سود ناخالص، عملیاتی و خالص این شرکت به‌‌ترتیب 24، 17 و 19درصد به ثبت رسیده که در مقایسه با متوسط سالانه 7درصد افزایش یافته است. در مقیاس فصلی نیز وضعیت سودآوری شرکت نوری قابل قبول بوده است. طی 18فصل گذشته حاشیه سود نوری به‌‌میزان 19درصد به ثبت رسیده است. این در حالی است که طی بهار و تابستان امسال حاشیه سود نوری به 20 و 19درصد افزایش یافته است.
