آیا آمریکا می‌تواند آینده «گروه آدانی» را زیر سوال ببرد؟
قهرمان تجاری هند روی لبه تیغ
این‌‌‌ها تنها چند مورد از پروژههای عظیم «گروه آدانی» هستند که حالا گستره آنها به خارج از مرزهای هند هم رسیده؛ تا کنیا و تانزانیا و فیلیپین و حتی استرالیا. این پروژه‌‌‌ها بسیار بزرگ‌تر از حد و اندازه یک شرکت خوشه‌‌‌ای هستند و به قدری با اولویت‌‌‌های دولت هند همسو هستند که می‌توان گفت هند را شبیه به همان چیزی می‌کنند که نخست‌وزیر، نارندرا مودی در ذهن دارد. در حالی که هند به سرعت قله‌‌‌های پیشرفت را طی می‌کند، حالا خبر رسیده که کیفرخواستی از سوی چند دادستان آمریکایی علیه گاتم آدانی، رئیس این تشکیلات بزرگ و هفت نفر دیگر از جمله برادرزاده‌‌‌اش صادر شده؛ خبری که بسیاری، از جمله سهامداران شرکت‌های وابسته به گروه آدانی را شوکه کرده. ادعای این دادگاه مبنی بر پیشنهاد رشوه ۲۶۵ میلیون دلاری آدانی به مقامات دولت هند، ممکن است نه تنها آینده یک قهرمان تجاری را تهدید کند، بلکه شک و شبهه‌هایی نیز درباره عرصه تجاری هند ایجاد خواهد کرد. این اتهامات اگر اثبات شوند سرمایه‌‌‌گذاران خارجی را از سرمایه‌‌‌گذاری در شرکت‌های هندی منصرف خواهند کرد و مانع از جمع‌‌‌آوری سرمایه سایر شرکت‌های هندی در خارج از کشور خواهند شد.
این فقط یک خبر تجاری نیست. یک بمب سیاسی هم هست. نخست‌وزیر مودی و آقای آدانی هر دو گجراتی هستند و از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۴ که آقای مودی، سروزیر این ایالت بود، با هم همکاری نزدیک داشتند. حالا مودی تماس‌‌‌هایی از سوی اپوزیسیونش دریافت کرده که خواهان تحقیقات پارلمانی در این رابطه و حتی دستگیری آدانی هستند. پرونده قضایی علیه دومین فرد ثروتمند هند، ابهاماتی درباره استقلال سیستم قضایی و نظارتی در دوران وزارت آقای مودی ایجاد کرده و می‌تواند روند اجرای طرح زیرساختی مودی را که کلی رای برایش جمع کرده بود، کند سازد.
تغییر معادلات با ترامپ
البته گروه آدانی، اتهامات وزارت دادگستری و کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا را رد کرده. «آدانی گرین انرژی» که از زیرمجموعه‌‌‌های این گروه است در یک بیانیه توضیح داده که دو شرکت «آزور پاور گلوبال» و مقامات «سی‌‌‌دی‌‌‌پی‌‌‌کیو» متهم هستند، نه مدیران گروه آدانی. آدانی نیز گفته «هر حمله‌‌‌ای، ما را قوی‌تر می‌کند.» واقعیت‌‌‌های این پرونده هر چه باشد، احتمال دارد با روی کار آمدن ترامپ به حاشیه برود. دلایلی وجود دارد که این باور را تقویت می‌کند. ترامپ ممکن است اتهامات را کاملا محو کند یا حداقل از اعمال فشار بر هند برای همکاری خودداری کند - با توجه به رابطه دوستانه‌‌‌اش با مودی در دوره اول ریاست جمهوری‌‌‌اش. علاوه بر این، برنامه آدانی برای سرمایه‌‌‌گذاری ۱۰ میلیارد دلاری در آمریکا و رابطه نه چندان دوستانه ترامپ و چین که هند را به یک شریک استراتژیک جایگزین تبدیل می‌کند، همه و همه این ایده را تقویت می‌کنند که با سر کار آمدن ترامپ، پرونده آدانی کنار گذاشته می‌شود.
با این حال، این اتهامات تا حد زیادی وجهه آقای مودی را تخریب خواهند کرد چرا که او همواره ادعا کرده هند را به جایی بهتر برای تجارت تبدیل خواهد کرد. به‌‌‌علاوه، گروه آدانی تنها یک شرکت بزرگ خوشه‌‌‌ای نیست بلکه یک تشکیلات بسیار گسترده است و به عنوان بزرگ‌ترین واردکننده زغال‌سنگ، بزرگ‌ترین تولیدکننده خصوصی انرژی حرارتی و بزرگ‌ترین اپراتور غیردولتی بنادر و فرودگاه‌‌‌ها، نقش مهمی در اقتصاد هند دارد. اگر اطلاعات بیشتری فاش شود یا اگر سایر طرف‌‌‌های تحت‌تاثیر این پرونده از همکاری با گروه آدانی عقب‌‌‌نشینی کنند یا حتی علیه شرکت اقدام قانونی کنند، بحرانی که آدانی در آن گرفتار شده عمیق‌‌‌تر خواهد شد.
آدانی زیر ذره‌‌‌بین
این اولین بار نیست که گروه آدانی با یک تهدید بزرگ مواجه می‌شود. کمتر از دو سال پیش، شرکت تحقیقات سرمایه‌‌‌گذاری «هیندنبرگ ریسرچ» گروه آدانی را به کلاه‌برداری گسترده متهم کرد. این خبر ابتدا باعث سقوط ارزش بازار شرکت‌های گروه آدانی و اعتراضات مشابه از سوی مخالفان مودی شد. اما گروه آدانی نهایتا توانست خود را احیا کند - به دلیل فقدان تحریم‌‌‌ها از سوی قانون‌گذاران بازار هند و بهبود عملکرد گروه آدانی که سرمایه‌‌‌گذاران را متقاعد کرد این امپراتوری قدرتمند، کلاه‌بردار نیست.
اتهامات جدید، شامل یک قرارداد است که کمتر از ۱۰درصد کسب و کار شرکت گرین انرژی را در بر می‌گیرد و تنها یکی از ۱۱ شرکت سهامی عام گروه آدانیست. هیچ یک از شرکت‌های وابسته به تخلف متهم نشده‌‌‌اند. اتهامات، بیشتر منتسب به افراد است نه نهاد یا بنگاه تجاری. از هشت نفر، ۵ نفر متهم به نقض قانون رشوه آمریکا هستند که هیچ‌کدام کارمند آدانی نیستند. سه نفر دیگر از جمله آقای آدانی و برادرزاده‌‌‌اش به کلاه‌برداری در اوراق بهادار و کلاه‌برداری «خطی» (هر نوع تخلف اقتصادی که شامل استفاده از مخابرات یا اینترنت است) متهم هستند.
اتهامات اخیر بسیار جدی‌‌‌تر از اتهامات شرکت هیندنبرگ هستند و علت، تاثیر بزرگ قانون‌گذاران آمریکایی بر بازار سهام سایر کشورهاست. به‌‌‌علاوه، این اتهامات متوجه یکی از چهره‌‌‌های شاخص شرکتی هند است که موضوع را از یک پرونده قانونی به یک مساله دیپلماتیک تبدیل می‌کند. پرونده مدنی کمیسیون بورس می‌تواند بدون حضور آقای آدانی ادامه یابد اما پرونده جنایی از سوی وزارت دادگستری، مستلزم تحویل او به دادگاه است. و به این منظور، دادگاه‌‌‌ها و دولت هند باید به مساله ورود کنند.
حضور آدانی در آمریکا به دولت بعدی آمریکا نیز بستگی دارد. یک کارشناس حقوقی به نشریه اکونومیست گفته طرح این اتهامات، آن هم تنها چند ماه قبل از ریاست جمهوری ترامپ تنها یک معنا می‌تواند داشته باشد: این که دادستان‌‌‌های فدرال آمریکا می‌‌‌خواسته‌‌‌اند پیش از ورود ترامپ به کاخ سفید، کار آدانی را یکسره کنند. ترامپ چند ماه پس از انتخابش به عنوان رئیس‌جمهور در دوره اول از ده‌‌‌ها وکیل مسوول جنایات فدرال خواست که استعفا دهند. احتمال یک پاکسازی مشابه در دوره دوم نیز وجود دارد.
با این وجود، اتهامات مطرح شده از سوی دادستان‌‌‌های آمریکا می‌تواند آینده گروه آدانی را زیر سوال ببرد. بعضی از شرکای بین‌المللی این شرکت دچار ترس و تردید شده‌‌‌اند. شرکت «توتال»، غول نفتی فرانسوی، اعلام کرده تا زمانی که پیامدهای اتهامات مشخص شوند، سرمایه‌‌‌گذاری‌‌‌های جدیدش در گروه آدانی را به حالت تعلیق در می‌‌‌آورد. ویلیام روتو، رئیس‌جمهور کنیا نیز گفته قصد دارد دو قراردادش را با شرکت‌های آدانی کنسل کند، از جمله راه‌‌‌اندازی فرودگاه. اما برخی کارشناسان می‌‌‌گویند جایگاه این شرکت خوشه‌‌‌ای بزرگ، بسیار مستحکم‌‌‌تر از دو سال پیش است. از نظر آنها، آدانی بیدی نیست که با این بادها بلرزد!
خورشید پشت ابرهای رشوه
سه سال پیش، هند اعلام کرد که تا سال ۲۰۳۰، ظرفیت تولید انرژی تجدیدپذیر را به ۵۰۰ گیگاوات خواهد رساند؛ به این امید که به یک نقطه درخشان در صنعت انرژی‌‌‌های خورشیدی تبدیل شود. حالا اتهامات آمریکا علیه بزرگ‌ترین اپراتور انرژی خورشیدی هند که یک صنعت حیاتی برای مقابله با تغییرات آب و هوایی است، امیدها را ناامید کرده.
نوامبر ۲۰۲۱، درست همان زمانی که مودی به خاطر اهداف جاه‌‌‌طلبانه زیست محیطی‌‌‌اش مورد تحسین خاص و عام بود، آدانی در حال طرح یک رشوه بزرگ بود تا بزرگ‌ترین قرارداد توسعه نیروگاه خورشیدی را جوش دهد. طبق ادعای دادستان‌‌‌های آمریکایی، آقای آدانی سال ۲۰۲۱ به مقامات دولت هند، پیشنهاد و وعده رشوه ۲۶۵ میلیارد دلاری داده. گفته شده که این میلیاردر ۶۲ ساله که با نخست‌وزیر نیز رابطه تنگاتنگ دارد، در راستای تلاش برای متقاعد کردن مقامات دولتی، شخصا با یک مقام دیدار کرده.
طبق اظهارات آمریکایی‌‌‌ها، تمام این ماجراها از ۶ سال پیش شروع شده که سیاستگذاران هندی تلاش می‌‌‌کردند تولید داخلی پنل‌‌‌های خورشیدی را افزایش دهند. هند به دنبال این بود که به ابرقدرت انرژی‌‌‌های پاک تبدیل شود اما مقامات این کشور از وابستگی به تکنولوژی‌‌‌های ساخت چین ابراز نگرانی می‌‌‌کردند. برای خودکفایی و مقابله با سلطه چین، هندی‌‌‌ها برای واردات محصولات خورشیدی از چین گمرک تعیین کردند. تولید در داخل متمرکز شد. شرکت‌های علاقه‌‌‌مند به این حوزه باید برق و پنل خورشیدی تولید می‌‌‌کردند. ابتدا از این ایده استقبال نشد. خیلی‌‌‌ها آن را ریسکی می‌‌‌دانستند. اما پس از مدتی، دو شرکت که یکی از آنها، گرین انرژی بود و دیگری آزور، اعلام آمدگی کردند. رقم قراردادها به قدری بالا بود که می‌توانست هم این شرکت‌ها و هم آب و هوای هند را دگرگون کند. اما دیری نپایید که چالش‌‌‌ها یکی پس از دیگری نمایان شدند. مهم‌ترینشان، مسائل مالی بود. ظاهرا ناتوانی در عقد قراردادها، مدیران دو شرکت را به پیشنهاد رشوه مجبور کرده. و از قرار معلوم، جواب هم داده چرا که بین ژوئیه و دسامبر ۲۰۲۱، چند شبکه توزیع برق، قراردادهایی با SECI امضا کردند که به این شرکت دولتی اجازه می‌‌‌داد قراردادهایش را با گروه آدانی و آزور پیش ببرد. حالا پس از ۳سال، گرین انرژی بزرگ‌ترین اپراتور خورشیدی در هند است، گرچه پروژههای هر دو شرکت، طبق برنامه پیش نرفته. طبق داده‌‌‌های منتشر شده توسط SECI در اکتبر، آدانی نزدیک به ۱.۸ گیگاوات و آزور حدود ۱ گیگاوات انرژی فروخته نشده داشته‌‌‌اند. به نظر می‌‌‌رسد با وجود این موانع و اتهامات، خورشید هند به این زودی‌‌‌ها از پشت ابرها بیرون نمی‌‌‌آید.
