این یعنی تنها حدود ۲۰‌درصد ظرفیت اسمی تولید شمش سرب فعال بوده است. آمار منتشر شده حاکی از آن است که تولیدکنندگان سرب در کشور با چالش‌های فراوانی طی سالیان اخیر مواجه بوده‌‌اند که این امر، امکان افزایش تولید این فلز را دشوار ساخته است. باتری فرسوده، بیش از ۸۰‌درصد و کنسانتره سرب، حدود ۲۰‌درصد ماده اولیه موردنیاز تولید شمش را تشکیل می‌دهند. عدم‌تامین کافی باتری فرسوده، مهم‌ترین معضل در صنعت سرب کشور بوده که منجر به تعطیلی بیش از ۹۰‌درصد واحدهای تولیدکننده شمش شده است.

دغدغه‌‌هایی از جنس سرب

درباره مهم‌ترین دغدغه تولیدکنندگان شمش، جعفر حسینی‌‌پور، مدیرعامل شرکت خالص‌‌سازان دیدگاه غرب در گفت‌‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» اظهار کرد: نبود مواد اولیه اولین و مهم‌ترین دغدغه تولیدکنندگان شمش سرب است، مواد اولیه موردنیاز برای این صنعت خاک معدنی بوده و بیشتر معدنداران نیز بعد از استحصال بار آن را به چین صادر می‌کنند و در واقع خاک صادر شده حاوی چند ماده معدنی و فلزات است که به دلیل نبود تکنولوژی و تجهیزات در ایران امکان استحصال این نوع فلزات در کشور وجود ندارد و سایر کشورها خواهان خاک معدنی ایران هستند و در این بین چینی‌‌ها با قیمت خوبی جزو بهترین مشتری‌‌ها به حساب می‌‌آیند. تولیدکنندگان شمش سرب از ضایعات نیز به عنوان مواد اولیه استفاده می‌کنند که در این حوزه نیز انحصار ایجاد شده و طی چند سال اخیر به دلیل فشار شرکت‌های بزرگ تولیدکننده باتری، واردات باتری ممنوع اعلام شد و در واقع وارد کردن باتری و ضایعات به انحصار دو شرکت بزرگ درآمده است.

ممنوعیت واردات باتری، صنعت سرب را فلج کرد

وی افزود: پیش‌تر کارخانه‌‌ها و واحدهای متوسط و کوچک مقیاس نیز امکان وارد کردن باتری و ضایعات را به عنوان مواد اولیه داشتند اما امسال طی ابلاغ یک بخشنامه واردات باتری ممنوع اعلام شد و در این بین فقط دو شرکت بزرگ دولتی امکان وارد کردن را دارند. این مشکل که برای واحدهای تولیدی به وجود آمده هیچ ربطی به مسائلی همچون تحریم و سیاست‌های خارجی ندارد و گره این معضل به دست مسوولان داخلی باز می‌شود. در واقع سنگ‌‌اندازی و رفع هر گونه مشکل در مسیر تولید کاملا داخلی بوده و به عبارت بهتر تولیدکننده از خودی آسیب می‌‌بیند.  این تولیدکننده شمش سرب عنوان کرد: شرکت‌های باتری‌سازی داخلی از موضوع واردات باتری و قیمت‌ها ناراضی بودند و نهایت تلاش خود را به کار بردند تا کنترل قیمت سرب را به دست بگیرند. پیش‌تر باتری از محل ورود موقت وارد می‌شد و به ازای آن شمش سرب صادر می‌شد اما با ابلاغ بخشنامه ممنوعیت باتری، شرکت‌های بزرگ و دولتی تصمیم گرفتند میزان ورودی مواد اولیه را کاهش دهند و در مقابل شمش نیز صادر نمی‌شود و فقط شمش‌‌های سرب تولیدی در داخل کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد و براساس توافق خریدار شمش‌‌ها مورد معامله قرار می‌‌گیرند و عملا قیمت‌های جهانی نیز در قیمت‌گذاری سرب در داخل تاثیر چندانی ندارد.  حسینی‌‌پور تاکید کرد: واحد تولیدی شمش سرب را در دسته فلزات طبقه‌‌بندی کرده‌‌اند و بر این اساس قیمت گاز را از ۳۰ تا ۴۰‌درصد خوراک پتروشیمی قرار دادند و هزینه‌‌های گاز به ازای هر مترمکعب به چیزی حدود ۵ برابر افزایش داشته است و با وجود این مشکلات تولید عملا توجیه اقتصادی ندارد. موضوع سوخت ازجمله چالش‌هایی بوده که گریبانگیر صنایع شده است و با توجه به بالا بودن هزینه‌‌ها، تولید توجیه اقتصادی ندارد و واحدها مجبور به تعطیلی می‌‌شوند. تا به امروز تعداد زیادی از کارگاه‌‌های تولیدی شمش تعطیل شده‌‌اند و واحدهای کوچک و متوسط باقیمانده به سختی در حال فعالیت هستند و با ادامه این روند قطعا در آینده نزدیک چرخ تولید آنها نیز متوقف خواهد شد.

واحدهای تولیدکننده شمش سرب تعطیل می‌‌شوند

وی مطرح کرد: این صنعت در مسیری در حال حرکت است که کارگاه تولیدی کوچک مقیاس وجود نداشته باشد و این صنعت صرفا در انحصار چند کارخانه بزرگ که قدرت مقابله با مشکلات را دارند باشد که نیازهای داخلی را تامین کنند. به عبارت بهتر واحدهای صنعتی که قادر به خرید مواد اولیه و همچنین صادرات محصول نهایی خود هستند ادامه حیات خواهند داد و سایر واحدهای کوچک‌تر تعطیل می‌‌شوند. در مجموع فعالیت در این صنعت به شدت دشوار شده و هر کسی نمی‌تواند دوام بیاورد. لازم به ذکر است اگر تولیدکننده‌‌ای برای تامین مواد اولیه با خارج از کشور ارتباطات خود را حفظ کرده باشد و مایحتاج خود را بتواند از طریق واردات تامین کند می‌تواند در این صنعت پابرجا بماند و به تولید ادامه دهد.  مدیرعامل شرکت خالص‌‌سازان دیدگاه غرب یادآور شد: اولین گام حل تمام مشکلات صنعت سرب نیز همچون سایر صنایع امکان ارتباط با دنیاست، اگر افراد کلیدی و پایه‌‌ای فعال در این صنعت بتوانند با سایر کشورها ارتباط بگیرند و رفت و آمدها از سر گرفته شود قطعا راه ورود تجهیزات، ماشین‌‌آلات نو و همچنین تکنولوژی به‌روز به کشور باز خواهد شد. بیشتر کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی شمش سرب در مقایسه با دنیا از دستگاه‌ها و تکنولوژی قدیمی استفاده می‌کنند. به عنوان مثال ایران در مقابل کشورهایی همچون چین و هند از منابع و انرژی‌‌های سرشاری برخوردار است اما متاسفانه دستگاه جدید نداریم و برای خرید و وارد کردن ماشین‌‌آلات و تکنولوژی به‌روز به هزینه‌‌های سنگین نیاز است.

تولید توجیه اقتصادی ندارد

حسینی‌‌پور در ادامه گفت: از آنجا که سیاست‌ها در قبال صنعت در تمام دوران در حال تغییر است تولیدکننده هیچ اطمینان و امیدی به آینده شغلی خود ندارد که سرمایه صرف خرید ماشین‌‌آلات کند یا نه. به عنوان مثال امروز واردات مواد اولیه آزاد بوده و ممکن است طی هفته‌‌های آتی ممنوع شود و عملا تولید با چالش جدی مواجه شود و از این حیث تولیدکننده برای به‌روز کردن خط تولید کارخانه اشتیاق چندانی ندارد. به عبارت بهتر در این صنعت امکان برنامه‌‌ریزی برای چند سال آینده وجود ندارد و از آنجا که تصمیمات به صورت لحظه‌‌ای تغییر می‌کنند برای بسیاری از واحدهای صنعتی کوچک مقیاس برنامه‌‌ریزی کوتاه‌مدت نیز غیرممکن است.  وی خاطرنشان کرد: در دولت دوازدهم با معاون وزیر صمت دیدار داشتیم و در خصوص صادرات شمش سرب به گفت‌‌وگو نشستیم و تمام قول و قرارها بر مبنای حل معضل صادرات بود که تا به امروز و با تغییر دولت همچنان در این رابطه اتفاق خاصی نیفتاده است. تا دو سال گذشته صادرات شمش توسط همه واحدهای تولیدی انجام می‌شد اما اکنون صادرات درقبال واردات مواد اولیه انجام می‌شود که در ادامه واردات باتری و ضایعات ممنوع اعلام شد و در حال حاضر وارد کردن کنسانتره با مشکل خاصی مواجه نیست اما عملا واردات آن نیز توجیه اقتصادی ندارد. کشوری همچون ترکیه شمش سرب را با قیمت خوب می‌‌فروشد و چینی‌‌ها با توجه به تکنولوژی که در دست دارند مشتری آنها هستند و در این زمینه ایرانی‌‌ها حرفی برای گفتن ندارند. صنایع در کشور به هیچ وجه از جانب دولت و شرکت‌های بزرگ حمایت نمی‌‌شوند و اگر واحدهای بزرگ در تامین مواد اولیه به صنایع کوچک‌تر کمک کنند قطعا خطر تعطیلی آنها را تهدید نخواهد کرد.