فشار به غول‌های نفتی برای توقف پروژه‌ها در آفریقا
به گزارش بخش ترجمه شرکت‌ها، به نقل از پرایس اویل، در خط مقدم استثمار شل، خانواده‌هایی هستند که زندگی‌شان از هم پاشیده شده و کسانی که مقامات آنها را در دستیابی به اهداف توسعه نفت و گاز خود بی‌اهمیت می‌دانند. در نیجریه، نفت از مدت‌ها قبل به عنوان طلای سیاه نفرین‌شده شناخته می‌شود. نفرین طلای سیاه در سال ۱۹۵۶ شروع شد، زمانی که کودکان خردسالی که در روستای اولویبری بازی می‌کردند، به یکباره از ترس جان خود دویدند، زیرا یک پرنده غول‌پیکر با صدای وحشتناکی را بالای سر خود در پرواز دیدند.
مردان نفتی شل با هلیکوپتری رسیده بودند که مانند آن تا به حال دیده نشده بود. نیم قرن بعد از آن، روستاییان نزدیک دریاچه آلبرت در اوگاندا در شرق آفریقا، وقتی هواپیماها برای اولین بار بر فراز روستایشان دور می‌زدند، شگفت‌زده به نظر می‌رسیدند. کریستین نیانگوما به یاد می‌آورد: ما هواپیماها را دیدیم اما معنی آنها را نمی‌دانستیم. در آن زمان او نمی‌دانست که هواپیماهایی که برای اولین بار ۱۰ سال پیش وارد شدند، به این معنی است که زندگی آنها نیز برای نفت زیر و رو می‌شود. همان اتفاقی که دهه‌ها پیش با هلیکوپترهای شل در نیجریه افتاد، اکنون در اوگاندا نیز افتاده است.
روستای نیانگوما در خط مقدم یکی از بحث‌برانگیزترین تحولات نفتی نه‌تنها در آفریقا، بلکه در جهان است. ائتلافی از شرکت‌ها به رهبری شرکت فرانسوی توتال و شرکت چینی CNOOC به رغم قرار گرفتن در وسط یک پارک ملی بسیار زیبا که مملو از حیات وحش نمادین و جوامع بومی پر‌جنب و جوش آفریقایی است، می‌خواهند از نفت زیر خاک غنی قرمز‌رنگ آفریقا بهره‌برداری کنند. این پروژه نفتی بحث‌برانگیز همچنین در نزدیکی دریاچه آلبرت قرار دارد که صنعت ماهیگیری آن برای جامعه محلی این منطقه بسیار حیاتی است.
اما در حالی که نیجریه برده نفتی شل است، در اوگاندا، توتال، شرکت نفت فرانسوی همین شرایط را دارد. با بیش از ۴۰۰ حلقه چاه پیشنهادی، توتال می‌خواهد حدود ۱۹۰ هزار بشکه نفت در روز تولید کند و بخش بزرگی از ذخایر نفتی در زیر دریاچه ویکتوریا قرار دارد و درست همان‌طور که در نیجریه اتفاق افتاد، شرکت‌های نفتی وعده خانه و ثروت‌های امیدوارکننده‌ای را برای مردم محلی به ارمغان آوردند. اما این وعده‌ها به طور قابل پیش‌بینی توخالی از آب درآمدند مانند طبل آفریقایی. بزها، کلبه‌ها و خانه‌های روستای نیانگوما از بین رفته‌اند و اکنون این منطقه شبیه منظره‌ای است که در آن باند فرودگاه جدیدی برای حمل کارگران و مواد برای بهره‌برداری از نفت برنامه‌ریزی شده است. تخمین زده شده است که ۱۰۰ هزار نفر مانند نیانگوما خانه‌های خود را از دست خواهند داد.
اما انتقاد از این پروژه‌ها نیز با خطراتی همراه است. همان‌طور که تاگس اشپیگل گزارش می‌دهد، انتقاد از پروژه‌های نفتی دیگر مورد استقبال قرار نمی‌گیرد. بسیاری از مردم محلی که مخالف توسعه نفت در کشورشان هستند زمانی که درباره این پروژه‌های بزرگ صحبت می‌کنند، با تهدید، دستگیری و ارعاب مواجه می‌شوند. برخی از گروه‌های جامعه مدنی که علیه طرح‌های توتال کمپین برگزار کردند، مجوزهای عملیاتی آنها لغو شده است. اما در حالی که نفت نیجریه در نزدیکی باتلاق‌ها و نهرهای دلتای نیجر قرار دارد، چاه‌های نفت اوگاندا محصور در خشکی هستند. بنابراین برای عرضه آن به بازارهای جهانی، مقامات پیشنهاد ساخت خط لوله عظیم نفت خام شرق آفریقا (EACOP) را دادند. هزینه ساخت این خط لوله بالغ بر ۵ میلیارد دلار خواهد بود و به دنبال انتقال نفت خام به طول ۱۴۴۳ کیلومتر از میادین نفتی در اوگاندا به بندر تانگا در سواحل تانزانیا برای صادرات است. خط لوله EACOP توسط بسیاری به عنوان یک اقدام مخاطره‌آمیز زیست محیطی، فرهنگی و اقلیمی‌در نظر گرفته می‌شود.
نزدیک به یک‌سوم خط لوله پیشنهادی در سراسر دره کافتی بزرگ آفریقا و حوضه دریاچه ویکتوریا ساخته خواهد شد. این دریاچه بزرگ‌ترین حوضه آب شیرین آفریقا است که تامین آب بیش از ۴۰ میلیون نفر را به خطر می‌اندازد. ساخت خط لوله نه تنها حدود ۲هزار کیلومتر مربع از زیستگاه‌های حفاظت‌شده حیات وحش را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بلکه طبق مسیر برنامه‌ریزی‌شده، از مسیرهای آبی حساس متعددی نیز عبور می‌کند. فقط یک نشت می‌تواند عواقب مخربی داشته باشد. در حال حاضر علائم نگران‌کننده‌ای نیز وجود دارد. اگرچه ساخت این پروژه برای آغاز سال آینده برنامه‌ریزی شده است، EACOP با ائتلاف رو به رشدی از جامعه مدنی محلی و بین‌المللی و گروه‌های زیست محیطی مواجه است که مصمم به توقف این فاجعه زیست محیطی و آب و هوایی هستند. تعجب‌آور نیست که این پروژه قبلا در دعوی قضایی، نقض حقوق بشر و نقض قوانین محیط زیست غرق شده است. در صورت تکمیل، EACOP خطرات قابل‌توجهی را برای میلیون‌ها نفر به همراه خواهد داشت که شامل به خطر انداختن اکوسیستم‌های حیاتی و شناخته شده بین‌المللی و انتشار کربن سالانه‌ای تقریبا معادل ردپای کربن ۹ نیروگاه زغال سنگ در اوج تولید خود است. بنابراین احداث EACOP با اهداف زیست محیطی سازگار نیست و مشکل به همین سادگی است.
با وجود این، بانکداران و شرکت‌های بیمه زیادی هستند که در خفا از ریختن پول به این خط لوله خوشحال هستند. نکته اصلی این است که راه‌اندازی EACOP بدون تامین مالی بین‌المللی اتفاق نخواهد افتاد و توتال نمی‌تواند به تنهایی خط لوله را بسازد.
خبر خوب برای کسانی که با EACOP مبارزه می‌کنند این است که بیش از ۳۰ موسسه مالی تاکنون از حمایت این پروژه خودداری کرده‌اند و فهرست رو به رشدی از شرکت‌های بیمه و بانک‌های تجاری بزرگ، از جمله بارکلیز، HSBC، ANZ، کردیت سوئیس و دیگر سازمان‌ها، حمایت مالی از EACOP را رد کرده‌اند.تنها در چند هفته گذشته، دویچه بانک و تعداد انگشت‌شماری از بانک‌های آمریکای شمالی اعلام کردند که مستقیما به EACOP کمک مالی نمی‌کنند. این در حالی است که به تدریج بانک‌های بیشتری مانند دومینو سقوط می‌کنند، بانک‌هایی که اهداف آب و هوایی را موردتوجه قرار ندادند. یکی از این بانک‌ها، شرکت بانکداری ژاپنی (Sumitomo Mitsui (SMBC است که به عنوان مشاور مالی توتال و تنظیم‌کننده ارشد مشترک برای وام ۳ میلیارد دلاری پروژه عمل می‌کند و عمده تامین مالی این پروژه بحث‌برانگیز را برعهده دارد. در چند روز گذشته، قبل از برگزاری مجمع سالانه سهامداران گروه SMBC در اواخر ژوئن، فعالانی از سراسر جهان جمع شدند تا از گروه SMBC بخواهند از اقدامات بانکداری خود در راستای هرج و مرج آب و هوایی دست بردارد. بنابر اظهارات آنها دیگر خبری از کلمات پوچ و راه‌حل‌های دروغین نیست. گروه SMBC باید تامین مالی سوخت‌های فسیلی و آسیب رساندن به جوامع و سیاره ما را متوقف کند.
یکی دیگر از معترضان، عمر الماوی، هماهنگ‌کننده ائتلاف STOPEACOP بود. او در این خصوص اظهار کرد EACOP موجب رشد اقتصادی تانزانیا می‌شود و اوگاندا چیزی جز یک نمای خارجی برای این پروژه نیست. وی افزود: این خط لوله و پروژه‌های نفتی مرتبط، نمونه‌ای کلاسیک از استعمار شرکتی است که در آن نفت دو کشور مانند بسیاری از کشورهای دیگر به یغما برده شده است، زیرا بیشتر، اگر نگوییم همه، سود فروش نفت به دو شرکت تعلق می‌گیرد در حالی که دو کشور هزینه‌های زیست محیطی، بهداشتی و آب و هوایی پروژه را پرداخت می‌کنند.
او ادامه داد:من مدت‌هاست که معتقدم جامعه بین‌المللی می‌توانست کارهای بیشتری برای کمک به اوگونی‌ها در منطقه دلتای نیجر در مبارزه با شل طی دهه‌ها انجام دهد. اکنون زمان آن فرا رسیده است که همه برای کمک به نیانگوما و جامعه آن در اوگاندا برای مبارزه با این توسعه نفت تلاش کنند و مبارزه نمایند. همچنین زمان آن فرا رسیده است که شرکت بانکداری سومیتومو میتسویی کار درست را انجام دهد و از پروژه EACOP خارج شود.
