وام‌های ازدواج؛ شاخه‌های بدون ریشه
اقدامی‌که با وجود تورم کمرشکن، تاثیر چندانی در وضعیت جوانان آماده ازدواج ایجاد نمی‌کند و بر سخت‌گیری بانک‌ها به دلیل کمبود منابع می‌افزاید. نمایندگان مجلس دوازدهم هم در جریان بررسی بودجه سال جاری به تبعیت از اسلاف خود در بند الف تبصره ۱۶ مقرر کردند تا امسال تسهیلات وام قرض‌الحسنه ازدواج از مبلغ ۷۰ میلیون تومان سال گذشته به ۱۲۰ میلیون تومان افزایش یابد و از طریق بانک مرکزی در اختیار زوج‌های جوان قرار گیرد. این وام فقط به زوج‌های کمتر از ۵۰ سال تعلق می‌گیرد و براساس قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت محدودیت سنی دارد. همچنین نمایندگان مجلس برای تشویق جوانان به ازدواج مقرر کرده‌اند که به زوج‌های زیر ۲۵ سال و زوجه زیر ۲۳ سال هرکدام ۱۵۰ میلیون تومان وام اختصاص یابد. طبق مصوبه مجلس، منابع این تسهیلات از ۱۰۰درصد منابع قرض‌الحسنه مشتریان بانک‌ها و ۵۰درصد منابع حساب‌های جاری مشتریان در نزد بانک‌ها تامین خواهد شد.
نحوه ثبت نام وام ازدواج
هاشم مولایی، رئیس دایره اعتبارات بانک‌ها در بانک مرکزی، با اعلام این خبرکه بخشنامه پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج در دهم فروردین سال جاری به بانک‌ها ابلاغ شده گفته است: بانک‌ها با دریافت این ابلاغ و ثبت‌نام متقاضیان در سامانه اقدام می‌کنند. وی در مورد ثبت‌نام متقاضیان وام ازدواج گفت: زوجین می‌توانند هر زمان که مایل بودند با مراجعه به سامانه تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج بانک مرکزی به نشانی ve.cbi.ir نسبت به ثبت‌نام برای وام ازدواج اقدام کنند و پس از تکمیل فرم مربوطه کد رهگیری ۱۰رقمی ارسال می‌شود. به گفته وی پس از تعیین شعبه توسط بانک مرکزی، متقاضیان ۱۲روز کاری فرصت دارند تا به بانک و شعبه مربوطه مراجعه و نسبت به تکمیل مدارک که زمان ۴۵روزه برای آن در نظر گرفته شده اقدام کنند. پس از تکمیل مدارک، تسهیلات پرداخت می‌شود. به گفته رئیس دایره اعتبارات بانک‌ها در بانک مرکزی، اقساط وام ازدواج ماهانه یک میلیون تومان است. داشتن تابعیت ایرانی، کارت ملی و کدپستی محل سکونت، شرایط عمومی دریافت وام ازدواج است و تاریخ عقد ازدواج متقاضی باید بعد از روز اول فروردین ۱۳۹۷ باشد. هر ایرانی تنها یک بار می‌تواند از تسهیلات وام ازدواج استفاده کند. این تسهیلات با کارمزد ۴ درصد و بازپرداخت ۱۰ساله است. همچنین اقساط این وام ماهانه یک میلیون تومان تعیین شده است. به گفته وی ضمانت‌هایی که برای این تسهیلات در نظر گرفته شده از طریق اعتبارسنجی و حداکثر سفته یا یک ضامن معتبر است و بانک‌ها باید براساس این قانون اقدام به دریافت ضامن کنند. به گفته مولایی مدارکی که برای دریافت تسهیلات نیاز است شامل اصل و کپی سند ازدواج، اصل و کپی شناسنامه زوجین و ضامن است.
حاشیه‌های دریافت وام ازدواج
بانک مرکزی اعلام کرده بخشنامه پرداخت وام ازدواج روز دهم فروردین سال‌جاری به شبکه بانکی ابلاغ شده، اما برخی از مسوولان شعب بانکی از ابلاغ این بخشنامه اظهار بی‌اطلاعی کرده‌اند و همچنان رقم ۷۰ میلیون تومان وام ازدواج مصوب سال گذشته را به متقاضیان پرداخت می‌کنند البته بانک مرکزی اعلام کرده بانک‌ها از تاریخ دهم فروردین یک هفته فرصت دارند تا بخشنامه یادشده را به شعب خود در سراسر کشور ابلاغ کنند. از سوی دیگر در سال جاری حاشیه دیگری برای دریافت این وام ایجاد شد و آن الزام ارائه کارت پایان خدمت برای زوج متقاضی وام ازدواج بود. موضوعی که در برخی از سایت‌های خبری به آن پرداخته شد اما این خبر از سوی روابط عمومی بانک مرکزی به شدت تکذیب شد. واقعیت آن است که برای دریافت هرگونه وامی به ارائه کارت پایان خدمت سربازی نیاز است، اما قمری وفا، مدیر روابط عمومی بانک مرکزی در توییتی اعلام کرد: داشتن کارت پایان خدمت برای دریافت تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج دروغ شاخدار رسانه‌ای است. به گفته وی یکی از سایت‌ها، خبری دروغین به نقل از برخی شعب بانکی منتشر کرد مبنی بر اینکه برای دریافت وام ازدواج باید کارت پایان خدمت داشت. این ادعا به شدت تکذیب می‌شود. در واکنش به این توییت، ابراهیم علیزاده، سردبیر سایت تجارت نیوز که این خبر را منتشر کرده توییت کرد: شعب بانکی می‌گویند برای دریافت هر وام بانکی داشتن کارت پایان خدمت الزامی است، اما مدیر روابط عمومی بانک مرکزی می‌گوید، وام ازدواج را بدون کارت پایان خدمت می‌دهیم و درباره بقیه وام‌های بانکی نیازی نمی‌بیند که توضیح دهد. احتمالا یا اطلاع ندارد یا تعمدا اشاره‌ای نکرده است. پیش از این سایت تجارت نیوز در گزارشی به نقل از مسوولان چند شعبه بانکی نوشته بود: اپراتور یکی از شعب بانک ملی در تهران می‌گوید، داشتن کارت پایان خدمت سربازی برای مردانی که می‌خواهند وام بگیرند الزامی است. به گفته وی این شرط فقط برای دریافت وام ازدواج نیست و شامل همه نوع تسهیلات بانکی می‌شود.
سنگ‌اندازی بانک‌ها
از ابتدای تصویب وام ازدواج در مجلس طی سالیان گذشته که بانک‌ها را موظف به پرداخت این نوع تسهیلات می‌کرد بانک‌ها به دلایل مختلف و از جمله کمبود منابع تمایلی به پرداخت آن نداشته‌اند. دریافت‌کنندگان این نوع وام معمولا جوانان کم‌درآمد یا بیکاری هستند که توانایی بازپرداخت آن را ندارند و به مطالبات معوق بانک‌ها می‌افزایند. بر این اساس بانک‌ها با درخواست چند ضامن، سفته و پیچ و تاب‌های اداری، موانعی را در این راه ایجاد می‌کنند که یا منجر به انصراف متقاضیان از دریافت وام یا موجب اعتراض آنها می‌شود به طوری که حتی صدای نمایندگان مجلس هم در می‌آید. سال گذشته این مشکلات موجب شد تا جمعی از نمایندگان مجلس در نامه‌ای به علی صالح‌آبادی، رئیس کل بانک مرکزی، خواستار ارائه گزارشی جامع درباره تعداد تسهیلات ازدواج پرداختی و تعداد افراد در نوبت دریافت و شرایط ضامن برای پرداخت تسهیلات شوند. همچنین تعدادی از نمایندگان در تذکرات شفاهی و نامه‌نگاری با مسوولان مربوطه نسبت به درخواست‌های فراقانونی بانک‌ها در زمینه وام ازدواج واکنش نشان دادند.
سید‌حمزه امینی، نماینده هشترود در جلسه علنی مجلس در تذکری شفاهی خطاب به وزیر اقتصاد گفت: بهتر نیست اعلام کنید که وام ازدواج را به جوانان نمی‌دهید چرا که تامین وثیقه و ضامن کارمند برای جوانان روستایی بسیار سخت و مشکل است. مگر مجلس تصویب نکرده که با چک و سفته بانکی می‌توان وام گرفت. سید‌محسن دهنوی، نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس هم در توییتی نوشت: پس از پیگیری نمایندگان مردم، بانک مرکزی بالاخره گزارش داد که در ۶ماه اول سال ۱۴۰۰، حدود ۵۰۰هزار نفر وام ازدواج گرفته‌اند و ۱۷۲ هزار نفر هم در صف انتظار قرار دارند.
البته آخرین آمار اعلام شده از تعداد دریافت‌کنندگان وام ازدواج در سال گذشته ۹۲۴هزار نفر است که حدود ۸۰هزار میلیارد تومان وام دریافت کرده‌اند. بر اساس آمار بانک مرکزی در سال‌جاری هم از ابتدای سال تا ۱۶ فروردین حدود ۶۵هزار نفر در سامانه بانک مرکزی ثبت‌نام کرده‌اند و ۵هزار نفر در مرحله تکمیل مدارک قرار دارند. در حالی که موضوع نحوه دریافت وام ازدواج، میزان آن و مشکلات بازپرداخت آن به موضوع اصلی نمایندگان مجلس، مقامات وزارت اقتصاد و بانک‌ها تبدیل شده، هیچ‌کس در مورد اصل موضوع سخنی نمی‌گوید. آیا مشکل واقعی ازدواج جوانان در کشور میزان و نحوه پرداخت وام ازدواج است یا مشکل فراتر از آن است و به شاخص‌های کلان اقتصاد یعنی شاخص تورم و اشتغال باز‌می‌گردد؟ فعلا به جای پرداختن به ریشه‌ها به شاخه‌ها آویخته‌ایم.
