تخلیه و بارگیری کالاها نصف ظرفیت بنادر
مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی ضمن اعلام این مطلب گفت: بر اساس سالنامه آماری سازمان بنادر و دریانوردی، در سال ۱۳۹۹ اندکی بیش از ۱۳۰ میلیون تن حجم کل کالاهای تخلیه و بارگیری شده در بنادر کشور بوده که نسبت به سال قبل از آن، که حدودا ۱۵۴.۵میلیون تن کالا تخلیه و بارگیری شده بود، کاهش ۵/ ۱۳درصدی داشته است. محمد راستاد افزود: در سال ۱۳۹۹ حدود ۹/ ۲۲میلیون تن کالای اساسی از بنادر وارد کشور شد که نزدیک به ۸/ ۱۴ میلیون تن آن معادل ۷/ ۵۴درصد آن تنها از بندر امام خمینی وارد کشور شد. به عبارت دیگر تنها از ۵۰درصد ظرفیت بنادر کشور در سال گذشته بهره‌برداری شده است. وی درباره معطلی کشتی‌ها گفت: تاخیر کشتی‌ها در پهلوگیری و معطلی آنها، ناشی از کمبود زیرساخت‌های بندری نیست و ریشه در علل دیگری دارد. این در حالی است که به دلیل خشکسالی‌های امسال، میزان واردات کالاهای اساسی افزایش یافته و در نیمه نخست امسال بیش از ۱۳میلیون تن انواع کالای اساسی وارد کشور شد.
تامین ارز مهم‌ترین مشکل کشتی‌ها در لنگرگاه
در همین راستا معاون امور بندری و مناطق ویژه اقتصادی سازمان بنادر و دریانوردی درباره علت توقف کشتی‌ها معتقد است: مهم‌ترین دلیلی که کشتی‌ها در لنگرگاه می‌مانند، تامین ارز از سوی صاحب کالاست. وی ادامه داد: هر کشتی‌ای که اسنادش کامل باشد، می‌تواند پهلوگیری کند؛ بنابراین در لنگرگاه ماندن، ملاک کار ما نیست.
فرهاد منتصر کوهساری گفت: کشتی باید مجوز نمایندگی کشتیرانی یا مالک کشتیرانی را ارائه دهد؛ بنابراین اگر از لحاظ اسنادی هیچ مشکلی نداشته باشد، امکان پهلوگیری در اسکله‌های ما را دارد اما اگر مشکلات اسنادی اعم از تامین ارز یا دیگر مشکلات را داشته باشد، به سازمان بنادر ارتباطی ندارد؛ اما هر زمان به ما اعلام کردند که مثلا این ۵ فروند کشتی که در لنگرگاه هستند، مشکل اسنادی ندارد و سپس اِیجِنت (نماینده) آن از سازمان بنادر درخواست می‌کند تا مجوز پهلوگیری صادر شود.
وی ادامه داد: باید از خریدار و صاحب کالا از جمله شرکت پشتیبانی امور دام یا بازرگانی دولتی پرسید که چرا برخی کشتی‌هایی که به مقصد بنادر ایران وارد لنگرگاه شده اند، مشکل اسنادی دارند و روی آب می‌مانند؛ ممکن است ۲۰ فروند کشتی در لنگرگاه معطل بمانند، ولی تنها ۴ فروند آنها مشکلات اسنادی ندارند که طبق برنامه به آنها اجازه پهلوگیری نوبتی داده می‌شود. معاون امور بندری سازمان بنادر و دریانوردی همچنین گفت: خریدار محموله نهاده‌های دامی پشتیبانی امور دام است یا خریدار گندم بخش خصوصی است؛ خریدار باید پول فروشنده را بدهد؛ سپس فروشنده به نماینده کشتیرانی اجازه می‌دهد، سپس کشتیرانی به نماینده خود اجازه می‌دهد و نهایتا این بار تخلیه می‌شود. منتصر کوهساری میانگین ماندگاری کشتی‌ها در لنگرگاه را ۲ ماه دانست و درباره هزینه دموراژ گفت: خریدار که به عنوان پشتیبانی امور دام است، به فروشنده متعهد می‌شود که تا تاریخی که در قرارداد می‌آید، کالا را تخلیه کند؛ در غیر این صورت باید دموراژ (خسارت تاخیر در تخلیه کالا از کشتی) بدهد؛ البته ممکن است خریدار، کالا را به صورت اعتباری وارد کرده باشد و لذا دموراژ ندهد و بر سر ماندگاری بار در کشتی با یکدیگر توافق کرده باشند که خسارتی پرداخت نشود.
در همین راستا دبیر انجمن پایانه داران بنادر ایران درباره علت توقف طولانی مدت کشتی‌ها در بنادر تصریح کرد: شرایط پولی و بانکی در ایران با سایر کشورها به دلیل برخی محدودیت‌ها متفاوت است؛ در دنیا خریدار کالا و واردکننده اصلی، ال‌سی در بانک‌های داخلی خود باز می‌کنند، سپس آن را به بانک‌های خارجی و کشور فروشنده وارد می‌کنند؛ سپس کالا بارگیری شده و در کشور مقصد پهلوگیری می‌کند؛ اما در ایران ما مشکلاتی در این خصوص داریم و نمی‌توانیم به موقع ارز فروشنده کالا را تامین و واریز کنیم.
وی ادامه داد: سال ۱۳۶۹ هم پس از اتمام جنگ چنین مشکلاتی در خصوص توقف طولانی مدت کشتی‌ها در بندر امام خمینی (ره) پیش آمده بود که علت آن، کمبود زیرساخت‌های بندری بود، اما در حال حاضر ما مشکلی از نظر زیرساخت‌ها و تعداد بنادر و اسکله‌ها نداریم و بلکه حتی ظرفیت بنادر بیش از حجم کالاهای تخلیه و بارگیری شده است.
محسن صادقی‌فر یادآور شد: در آن زمان گاهی تا ۶ ماه کشتی‌ها در دو بندر خرمشهر و امام خمینی (ره) متوقف می‌ماندند و آن سال ۷۰ میلیون دلار دموراژ به کشتی‌ها پرداخت شد که رقم بسیار بالایی بود. وی تاکید کرد: ظرفیت کل بنادر ۲۶۰ میلیون تن است در حالی که کل کالاهای تخلیه و بارگیری شده در سال گذشته ۱۳۰ میلیون تن بود که بخش مهمی از آن هم به صادرات برمی‌گردد، بنابراین واردات ۲۳ میلیون تن کالاهای اساسی، در برابر ظرفیت ۲۶۰ میلیون تنی بنادر کشور، رقم ناچیزی است و سبب نمی‌شود تا این تاخیر در تخلیه کشتی‌ها که شاهدیم، رخ دهد.
