ایران رکورددار میانگین جهانی
تعدد شعب بانکی در عصر دیجیتال
پیش از ادغام بانک‌های نظامی‌در بانک سپه، بانک ملی با ۲۸۴۷ شعبه، بیشترین تعداد شعب را داشت که پس از ادغام ۵بانک نظامی‌در بانک سپه این بانک با ۴۵۰۰ شعبه در رتبه نخست قرار گرفته است.پس از این دو بانک دولتی، بانک خصوصی شده صادرات با ۲۱۰۳ شعبه در رتبه سوم قرار دارد. بانک کشاورزی با ۱۸۱۷ شعبه در رتبه چهارم و بانک ملت با ۱۴۲۴ شعبه در رتبه پنجم قرار می‌گیرد.
هزینه اداره شعب
یک گزارش از وضعیت تعدادی از بانک‌های کشور در سال ۹۹ حاکی است: هزینه شعب ۲۳ بانک در نیمه نخست سال گذشته حدود ۲۶هزار میلیارد تومان بوده است. بر اساس این بررسی متوسط هزینه‌های اداری و عمومی‌اداره هر شعبه حدود ۵۰۰میلیون تومان در نیمه سال برآورد شده است و سرانه هزینه‌های اداری و عمومی‌بانک‌های یاد شده به ازای هر کارمند ماهانه حدود ۳۱میلیون تومان بوده است. اگرچه تعداد شعب بانکی در چند دهه گذشته شاخص قابل قبولی برای گستره خدمات بانکی به حساب می‌آمد، اما در یک دهه اخیر با رشد فناوری اطلاعات و افزایش ضریب نفوذ اینترنت و اخیرا بانکداری دیجیتال و نئو بانک، گسترش فیزیکی شعب بانکی نه تنها مزیتی محسوب نمی‌شود، بلکه با تحمیل هزینه به بانک‌ها آنها را از ارائه خدمات بهتر و تسهیلات بانکی باز می‌دارد.
تعداد کارکنان
گزارش مورد نظر در خصوص ۲۳ بانک کشور حاکی است: تعداد کارکنان این بانک‌ها بدون در نظر گرفتن کارکنان شرکت‌های زیر مجموعه، در مجموع ۱۲۸ هزار و ۶۷۲ کارمند دارند. بانک صادرات با حدود ۲۵هزار کارمند در رتبه اول، بانک ملت با ۱۹ هزار و ۴۳۶ نفر در رتبه دوم، بانک تجارت با ۱۶ هزار و ۴۳۶ نفر در رتبه سوم، بانک کشاورزی با ۱۵هزار و ۶۶۹ نفر در رتبه چهارم، بانک رفاه با ۹هزار و ۶۷۳ نفر در رتبه پنجم و بانک آینده با ۴۵۰۰ نفر در رتبه ششم قرار دارد. بانک‌های پارسیان، پاسارگاد، توسعه تعاون و اقتصاد نوین هم به ترتیب در رتبه‌های هفتم تا دهم قرار دارند.
سرانه هزینه هر کارمند بانکی
یکی دیگر از داده‌های جالب توجه در صورت‌های مالی ۲۳ بانک مورد بررسی، مقایسه سرانه هزینه‌کرد ماهانه هر بانک برای کارکنان خود، اعم از هزینه‌های اداری و عمومی است. در این خصوص مقایسه داده‌ها نشان می‌دهد در ۲۳ بانک مورد بررسی، سرانه هزینه اداری و عمومی‌این بانک‌ها به ازای هر کارمند ماهانه ۳۱میلیون تومان است. بانک دولتی توسعه صادرات با سرانه ۶۰میلیون تومان در رتبه اول، بانک ملت با حدود ۴۸میلیون تومان در رتبه دوم، بانک تجارت با ۶/ ۴۶میلیون تومان در رتبه سوم، بانک رفاه و سامان هرکدام با هزینه نزدیک به ۴۳میلیون تومان در رتبه‌های چهارم و پنجم قرار دارند. خاورمیانه با سرانه ۴۱میلیون تومان، گردشگری با سرانه نزدیک به ۳۹میلیون تومان، شهر با سرانه ۳۳میلیون تومان؛ سینا با سرانه نزدیک به ۳۲میلیون تومان، همگی بالاتر از میانگین کل بانک‌ها و در رتبه‌های ۶ تا ۹ قرار دارند.
بانک‌های ایران‌زمین، سرمایه و کشاورزی (سال ۹۷)، رسالت و توسعه تعاون (۹۸)، صنعت و معدن (۹۸) و پست بانک و همچنین بانک دی کمترین هزینه به ازای هر کارمند را داشته‌اند که البته با توجه به اینکه آمارهای صورت مالی بانک‌های دولتی مربوط به سال ۹۷ و ۹۸ است، با حذف این بانک‌ها، کمترین هزینه به ازای هر کارمند در ماه، مربوط به بانک‌های ایران زمین، سرمایه، رسالت و پست بانک می‌شود. بر این اساس ایران زمین و سرمایه با سرانه کمتر از ۱۸میلیون تومان به ازای هر کارمند، دو بانک با کمترین هزینه اداری و عمومی هستند. پس از این بانک‌ها، رسالت با ماهانه ۵/ ۱۸ میلیون تومان به ازای هر کارمند و پست‌بانک نیز با ۲۲میلیون تومان ،بهترین عملکرد را دارند.
بانک‌های بدون شعبه
در یک دهه اخیر با وجود اینترنت و گسترش فناوری اطلاعات، تحولات شگرفی در بانکداری به وجود آمده است. نخست با گسترش خدمات دیجیتال، بانک‌های سنتی تلاش کردند در کنار شعب فیزیکی خود از این امکان برای ارائه خدمات به مشتریان استفاده کنند. اما همچنان ارائه خدمات آنها به شعب فیزیکی وابسته بود. اما در سال‌های اخیر شکل متفاوتی از بانکداری ظهور کرده که دیگر هیچ گونه وابستگی به شعب فیزیکی ندارد و ارائه خدمات در قالب استارت‌آپ صورت می‌گیرد. در این نوع بانکداری که به نئو بانک (neo bank) شهرت یافته، مدل کسب و کار بانکی از اساس مورد بازنگری قرار گرفته و شعب فیزیکی کارکرد خود را از دست داده‌اند. در بانکداری جدید، کلیه خدمات بانکی از افتتاح حساب تا برداشت و پرداخت وجه، دریافت وام و اعتبارسنجی در فضای آنلاین انجام می‌شود. این نوع خدمات بانکی بر هوش مصنوعی و رایانش ابری استوار است و مهم تر از آن با تحلیل کلان داده‌ها، خدمات بانکداری را شخصی‌سازی می‌کند. نئو بانک‌ها موجب شده‌اند تا طیف وسیعی از قابلیت‌ها در دسترس مشتریان قرار گیرد. مشتریانی که در فضای آنلاین زیسته‌اند و با آن خو گرفته‌اند. در این نوع بانکداری دیگر زمان محدودیت به شمار نمی‌رود و هرکس از هر مکانی و در هر ساعتی از شبانه روز می‌تواند به خدمات گسترده بانکی دسترسی داشته باشد. در چنین شرایطی که مدل کسب و کار بانکی تغییر کرده و انواع خدمات با سرعت و دقت بی نظیر و هزینه کمتر در اختیار انبوهی از مشتریان قرار می‌گیرد، فلسفه وجودی شعبه‌های فیزیکی با هزینه‌های سرسام‌آور و سرعت پایین خدمات زیر سوال رفته و امکان تداوم آن وجود ندارد. شیوع بیماری کرونا هم با تمام مصیبت‌های آن لزوم تغییر شیوه سنتی بانکداری را به بانکداران گوشزد کرده و بازنگری در شیوه‌های گذشته را بیش از پیش ضروری ساخته است. در این میان کسب و کارهایی می‌توانند به حیات خود ادامه دهند که خود را با تغییرات جدید هماهنگ کنند یا به تاریخ بپیوندند.
