«ای‌نَماد»؛ سد در راه کسب و کارها

وحید والی مدیرعامل شرکت نیک‌اندیش حدود سال ۹۰ بود که قانون جرائم رایانه‌ای تدوین شد. ولی همچنان کسب و کارها هیچ مرجعی برای مجوزدهی نداشتند و البته خرید و فروش در اینترنت هم به شکل امروز نبود، بازار بسیار کوچک‌تر بود و کم‌کم داشت مفهوم استارت‌آپ در ایران، اوایل دهه ۹۰ شکل می‌گرفت. امثال ما که از چند سال پیش در حوزه‌های مختلف کسب و کار داشتیم هم تازه با مفهوم استارت‌آپ و استارت‌آپ ویکند و ... آشنا می‌شدیم و تازه می‌فهمیدیم که در فلان بیزینس اگر موفق نبودیم اصطلاحا یک استارت‌آپ را fail کرده‌ایم.

ما هم سعی کردیم در این جمع‌های جدید وارد شویم و کم کم با این مفاهیم آشنا شدیم و بعد هم به عنوان منتور در استارت‌آپ ویکندهای شهرهای مختلف شرکت داشتیم، اینقدر این تب و تاب زیاد شده بود که حتی شعار «هر جوانِ ایرانی یک استارت‌آپ» هم، همان سال‌ها بود که مطرح شد.  همه خوب می‌دانیم روند مجوزدهی در کشور ما روندی بسیار سخت و زمانبر است. شاید جالب باشد که بدانید ما هم اتحادیه چلوکباب و چلو‌خورش داریم و هم اتحادیه رستوران‌داران، که در برخی قوانین هم با هم متفاوت هستند. در صورتی‌که ما در یک رستوران می‌توانیم همه آنها را سفارش دهیم، اتحادیه چلوکباب و چلوخورش قبل از سال ۱۳۰۰ شروع به فعالیت کرد و رستوران‌داران، دهه‌ها بعد... بگذریم.

اوایل دهه ۹۰ مرکز توسعه تجارت الکترونیک در قالب نهادی تحت لوای وزارت صمت شروع به فعالیت کرد و نمادی را تحت عنوان ای‌نَماد که معرف حضور همه است تعریف کرد و همه ارائه‌دهندگان خدمات مبتنی بر اینترنت را ملزم کرد با ارسال مدارک و احراز هویت اینَماد دریافت کنند و همه سایت‌ها هم با ارسال مدارک، اینَماد را می‌گرفتند و به نوعی یک trust seal بود که مشتری می‌توانست مطمئن شود که این سایت احراز هویت شده است و اگر شکایتی داشت می‌توانست به مرکز توسعه تجارت الکترونیک ارسال کند و شکایت‌های زیاد منجر به ابطال ای‌نَماد می‌شد، ولی این روند کم‌کم تغییر کرد، اینَماد از شکل یک trust seal خارج شد و تبدیل به اجبار شد که در صورت نداشتن اینَماد حتی درگاه پرداخت هم به شما تعلق نمی‌گرفت.

بسیاری از کسب و کارها به‌جای اینکه مشکلشان حل شود گرفتار شدند، چون حالا دیگر برای داشتن اینَماد باید حتما مجوزی ارائه می‌دادید و مجوز را هم از هرجا که مرکز توسعه تجارت الکترونکی صلاح می‌دانست باید دریافت می‌کردید و ممکن بود صلاحش این باشد که از اتحادیه رستوران‌داران بگیرید یا اتحادیه چلوخورشت‌فروشان، این موضوع با روح نوآوری و تکنولوژی در تضاد بود، زیرا برای سرویسی که جدید است و مثلا در حوزه فین‌تک فعالیت می‌کند، هنوز مجوزی تعریف نشده بود که اقدام به دریافت   کنید و عملا ای‌نَماد به عنوان یک سد در راه کسب و کارها قرار گرفت و نماد بسیاری از کسب و کارهای نوین از آنها گرفته شد.  شاید یکی از دلایل فعالیت اتحادیه کسب و کارهای اینترنتی که در اواسط دهه ۹۰ شروع به فعالیت کرد همین تسهیل مجوز‌دهی بود، آنها هم در ابتدا به کسب و کارهای نوین مجوز اعطا می‌کردند و اینَماد هم به واسطه آن مجوز، اجازه داشت درگاه پرداخت اینترنتی را صادر کند، ولی بعد از مدت کوتاهی، اتحادیه هم برای مجوز‌دهی بر سر راه کسب و کارهای حوزه فین‌تک، سدهای زیادی قرار می‌داد. و البته این به‌دلیل قانون‌های بالاسری بود و عملا بسیاری از ایده‌ها در نطفه خفه می‌شدند. ولی این مشکل به کمک شرکت‌هایی که به پرداختیار موسوم هستند تا حدی حل و فصل شد و شرکت‌هایی از جمله شرکت‌های حوزه رمزارزها و سایر فناوری‌های نوین مالی که نه در اتحادیه جایی داشتند و نه به آنها ای‌نَماد تعلق می‌گرفت، مستقیما از پرداختیارها سرویس می‌گرفتند.  اتفاق‌های زیادی در این بین افتاد و حالا در نقطه‌ای هستیم که مجددا مرکز توسعه تجارت اکترونیکی اجبار کرده است که اگر سایتی اینَماد ندارد، باید درگاه پرداخت ریالی آن سایت قطع شود. حتی درگاه‌های پرداختیاری آن.  در نهایت نظر من همیشه در خصوص اینَماد این بوده است که باید به عنوان یک trust seal باشد، نه به عنوان یک قانون و مجوز. بنابراین اجباری شدن ای‌نَماد موجب جلوگیری از رشد و توسعه اکوسیستم استارت‌آپی ایران و همین‌طور اکوسیستم بلاک‌چین و رمزارزهای کشور می‌شود. اما به طور موازی دریافت اینَماد با هدف احراز هویت و شناسایی آدرس، حق مسلم تمامی کسب و کارهای اینترنتی، شامل فعالان در زمینه تبادل رمزارزها است و ما خواهان اعطای این حق مسلم به تمامی کسب و کارهایی هستیم که مایل به دریافت آن هستند.