چالش ارز و تحریم؛ دو تهدید صنعت پلاسما

مرضیه مونا زیانی مدیرعامل شرکت پالایش و پژوهش خون تولید پلاسما، پالایش و تولید مشتقات آن که کاربردهای بسیاری در صنعت دارو و درمان دارند، یکی از صنایع بسیار مهم و حساس محسوب می‌شود. خوشبختانه کشور ما از بسترهای مناسب برای توسعه آن برخوردار است و می‌تواند سرمایه‌های بخش خصوصی را وارد حوزه‌ای بکر با کارآمدی بسیار بالا کند. با این حال مشکلاتی که در حوزه‌های مختلف در سال‌های اخیر شاهد آن بودیم، همین میزان توسعه را نیز تحت تاثیر خود قرار داده که باید این موانع و مشکلات به سرعت برطرف شوند.

مشکلات ارزی و تحریم‌ها اثرات مستقیمی روی تولید پلاسما و تامین داروهای مشتق از آن دارند و اکنون شرکت‌های تامین‌کننده پلاسما در شرایط سختی به سر می‌برند و تولید پلاسما در داخل با مشکلات زیادی روبه‌رو شده، زیرا دستگاه‌ها، اقلام مصرفی مانند ست‌های تولید پلاسما، کیت‌ها، محلول‌ها و... همگی وارداتی است و از طریق اداره تجهیزات پزشکی وارد می‌شوند و متاسفانه در دو سال اخیر شرکت‌ها نتوانسته‌اند ارز موردنیاز را برای واردات به موقع تجهیزات دریافت کنند و اغلب اوقات ارز یا تعلق نگرفته یا با تاخیر تعلق گرفته و در تامین تجهیزات مصرفی بلاتکلیفی ایجاد شده که ادامه این روند تولید پلاسما را کاهش می‌دهد که به صلاح کشور نیست. در زمینه تولید قراردادی مشتقات پلاسما نیز زمانی که پلاسما به صورت امانی در اختیار پالایشگرهای خارجی قرار می‌گیرد، پس از تهیه محصول باید کارمزد به صورت ارزی و بر اساس مصوبه ارزی پرداخت شود که تامین این ارز با تاخیر و با شرایط نامساعدی انجام می‌شود. با این حال با حداقل اسناد، بدون انتقال ارز، محصولات زیادی تاکنون از گمرک ترخیص و با قیمت دولتی به بازار عرضه شده، اما در تخصیص ارز دچار مشکلات عدیده‌ای هستیم و اگر راهی برای دریافت ارز باز نشود، مشکلات موجود برای شرکت‌های تولیدکننده پلاسما افزایش می‌یابد که می‌تواند به ورشکستگی آنها منتهی شود. این در حالی است که اگر مشکلات نبودند ایران می‌توانست شرایط مساعدتری را در تامین کامل نیاز داخل و حتی صادرات محصول برنامه‌ریزی کند. ایران تاکنون به صورت مشخص در صادرات محصولات مشتقه از پلاسما یا خود پلاسما موفق نبوده است، زیرا هم تولید پلاسما و هم مشتقات هنوز برای تامین نیاز داخل کافی نیست و لذا نمی‌توان صادرات انجام داد. از طرفی براساس استانداردهای جهانی، صادرات این محصولات با سختگیری‌های خاصی روبه‌رو است و باید مراحل متعددی پشت سر گذاشته شود. البته مذاکراتی با کشورهای مختلف انجام شده، اما هنوز عملیاتی نشده است؛ زیرا ابتدا باید تولید پلاسما در کشور به حدی بالا باشد که بتواند نیاز داخل را تامین کند و علاوه بر آن پس از ثبت پلاسما در کشورهای دیگر، به دنبال صادرات مشتقات آن نیز برود. در صورتی که ثبت پلاسما در کشورهای دیگر صورت بگیرد ثبت مشتقات نیز به آسانی انجام می‌شود ولی در حال حاضر استانداردهای داخلی اجازه این کار را نمی‌دهند.

راه‌حل نیز آن است که ابتدا حجم تولید پلاسما در کشور افزایش یابد تا شرکت‌هایی که صاحبان این صنعت هستند انگیزه بازاریابی جهانی را پیدا کنند و این مهم‌ترین اقدام در مسیر صادرات پلاسما و مشتقات است که نیازمند رفع همه مشکلات در حوزه‌های اقتصادی و تحریمی ‌است.