صنعت بتن ایران از فناوری‌های جدید دورمانده است

میرحمید اسکندری، دانش‌آموخته رشته مهندسی ساختمان از دانشگاه پلی‌تکنیک دانمارک و مدیرعامل شرکت «مادوی» است. وی که در سال ۱۹۶۹ از دانشگاه فارغ‌التحصیل شده، از پیشگامان تولید بتن پیش‌تنیده در ایران است. حتی پایان‌نامه خود را در مورد بتن پیش‌تنیده و پیش فشرده به رشته تحریر درآورده است. فعالیت‌های این فعال صنعتی در حوزه تولید بتن استاندارد و پیش‌تنیده بهانه‌ای شد تا با وی گفت‌وگویی را انجام دهیم که از نظر می‌گذرد.

 در خصوص سوابق و مسوولیت‌های اجرایی‌تان توضیح دهید؟

سال ۱۹۷۰ در ایران، کارخانه آکام بتن را راه‌اندازی کردم و این کارخانه نخستین واحدی بود که قطعات باربر تولید می‌کرد. با راه‌اندازی این واحد تولیدی، در آن زمان می‌توانستیم ساختمان ۶ طبقه کامل را در کارخانه تولید و در مکان مشخصی نصب کنیم.

در آن سال‌ها گواهی اسپایرول کانادا را گرفتم که این امکان را می‌داد که قطعات سقف پیش‌تنیده را تولید کنم. این تولید بسیار محبوب شد؛ چراکه در آن زمان سفارش‌های زیادی از جمله تولید سقف کلیه پارکینگ‌های مجموعه اکباتان به من داده شد. در سال‌های دهه ۵۰ خورشیدی انبارسازی برای کارخانه‌ها و مراکز عرضه زیاد شده بود و من متناسب با نیاز روز، خط تولید قطعات بتنی سقف و ستون راه‌اندازی کردم که اتفاقا اولین مشتری این قطعات فروشگاه‌های کوروش بودند که احتیاج به انبار داشتند و ما توانستیم ظرف مدت ۱۵ روز یک انبار با ۲۸۰۰ متر پوشش را برای آنها سر هم کنیم. این کار در آن زمان در ایران بسیار منحصر به‌ فرد بود و تقریبا کسی باور نمی‌کرد که در کشور امکان چنین تولیدی وجود داشته باشد.

در حال حاضر مدیرعامل شرکت مادوی هستم، اینکه چرا کار در آکام‌بتن را رها کردم این بود که بعد از انقلاب به دلیل برخی شرایط، این مجموعه توسط دولت ضبط شد و من نیز بلافاصله شرکت مادوی را تاسیس کردم. قبل از تاسیس شرکت مادوی شرکت کوچکی که مسوولیت واردات کابل‌های پیش‌تنیده از ژاپن را داشت و توسط خودم راه‌اندازی شده بود، بعد از تعطیلی آکام بتن فعال کردم. این شرکت درواقع همان شرکت مادوی بود. سه سال بعد از انقلاب شرکت کابل‌های پیش‌تنیده هیلتی با من تماس گرفت و به من گفت آیا من تمایلی دارم این نمایندگی را بگیرم؟ من قبول کردم.

 وضعیت و جایگاه ایران در صنعت بتن در دنیا کجاست و چه میزان تا جایگاه مطلوب فاصله‌ داریم؟

اجرای بتن در ایران قدمت بسیار زیادی دارد؛ فکر می‌کنم ما هیچ مشکلی در این حوزه نداریم. به‌طور مثال آرماتوربندهای ما بدون هیچ آموزشی بهترین عملکرد را دارند. بتن‌ریزان ما بدون اینکه آموزشی دیده باشند، شاهکار می‌کنند. مشکل ما به‌کار بردن سیستم‌های جدیدی است که درجاهای دیگر به وجود آمده و ما از آن دور هستیم. اصلی‌ترین اشکال ما در قالب دال است و متاسفانه هنوز از قالب‌های فلزی استفاده می‌کنیم. قالب‌ها برای استفاده از آلومینیوم و استفاده متریالی که سبک‌تر هستند به‌کاربرده می‌شود. چون در روی این قالب‌ها از چوب استفاده می‌شود که برای ما صرف ندارد که از چوب استفاده کنیم و بعد از یک مدت که چوب‌ها صیقل نیستند و خوب کار نمی‌کنند دور ریخته می‌شوند.

 فاصله ما تا رسیدن به توسعه در استانداردسازی ساختمان چقدر است ؟

مشکلات ما در مسیر رسیدن به توسعه پایدار نبود آموزش صحیح برای تربیت کارگر ماهر ساختمان و مدارس حرفه‌ای برای آموزش تکنسین ساختمان، غیرحرفه‌ای بند و... است. در کشور یا مهندس عمران تربیت یا کارگر ساختمانی را به‌صورت تجربی وارد بازار کارکردیم. برای تربیت نیروی انسانی که دانشگاه نمی‌رود باید مدارس حرفه‌ای ایجاد کرد. همه که نباید دانشگاه بروند. فرد نمی‌تواند یا نمی‌خواهد دانشگاه برود ولی می‌تواند در یک مدرسه حرفه‌ای مثلا کاشی‌کار خوب یا آرماتور بند، یا نجار یا بنا یا بتن‌ریز حرفه‌ای یا تکنسین ماهر تربیت و وارد بازار کار شود. متاسفانه تمام مدارس حرفه‌ای به دانشگاه تبدیل شده و در دانشگاه هم دوره‌ای آموزشی که مثلا دانشجوی عمران قالب‌های بتن را ببیند و بداند که باید از کدام قالب‌ها باید در هر سایتی استفاده کند، وجود ندارد.

یکی از مشکلات ما دررسیدن به توسعه پایدار، ارتباط ضعیف صنعت و دانشگاه است و فاصله بین این دو، خیلی زیاد است و البته باید این فاصله برداشته شود.

 آینده صنعت بتن را در ایران چگونه می‌بینید؟

آینده صنعت بتن را خوب می‌بینم؛ چراکه بتن همخوانی بسیار خوبی با شرایط کشور ما دارد. بخش‌های زیادی از ایران روی گسل زلزله قرار دارد از طرفی به دلیل وجود شن و ماسه مرغوب و نیز صنعت سیمان در کشور، ساخت سازه بتنی بسیار باصرفه‌تر از سازه فلزی است. یکی از ضعف‌های فرآیند تولید و بتن‌ریزی باکیفیت برتر در کشور ما بی‌توجهی به قوانین است مثلا طبق قوانین باید بتن‌ریزی در سایت‌های ساختمانی در روز انجام شود تا نسبت به آن نظارت کافی وجود داشته باشد. این در حالی است که بتن‌ریزی به خاطر ترافیک عموما در شب اجرا می‌شود. بتن‌ریزی در شب از آن ‌جهت مشکل دارد که دمای هوا در شب کمتر و سردتر از روز است. از طرفی در شب به دلیل نبود نور کافی نظارت بر بتن‌ریزی به‌خوبی انجام نمی‌شود؛ حتی ویبراتور کردن بتن هم درست اجرا نمی‌شود. مشکل دیگری که وجود دارد بحث ترافیک در شهر است که موجب می‌شود مدت‌زمانی بیشتر از یک ساعت، بتن در ماشین‌های میکسر باقی بماند و همین منجر به سفت شدن بتن می‌شود. بدیهی است که کارگران برای شل کردن بتن دوباره به آن آب اضافه می‌کنند.

 اهمیت به مساله محیط‌زیست یکی از اهداف کلی صنعت سیمان است. آیا مرکز تحقیقات بتن تاکنون کاری برای حفظ محیط‌زیست و زیست‌محیط ناشی از تولید سیمان انجام داده است؟

یکی از راهکارهای حفظ محیط‌زیست در کارخانه‌های سیمان این است که شن و ماسه قبل از تحویل و ورود به پروسه تولید سیمان، باید شسته شوند. ولی این کار به دلیل کمبود آب انجام نمی‌شود. موقع جابه‌جایی شن و ماسه هم باید روی محموله به‌گونه‌ای پوشانده شود که در هنگام حرکت ماشین در جاده، گردوخاک ایجاد نشود. همچنین باید تمامی کارخانه‌های سیمان فیلتر داشته باشند که معمولا ندارند.