پیشگیری از خروج ارز با آبیاری قطره‌ای

ایران جزو کشورهایی به‌شمار می‌رود که در ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ ﺧﺸﻚ و ﻧﻴﻤﻪ‌ﺧﺸﻚ ﺟﻬﺎن قرار دارد، این در حالی است که ۹۰درصد آب مصرف شده در ایران به کشاورزی اختصاص دارد. یکی از مهم‌ترین ایراداتی که می‌توان به سیستم کشاورزی در ایران وارد کرد، استفاده از روش‌های سنتی یا غرقابی است که به میزان بالایی سبب هدر روی آب شده است.

 گامی بلند برای آبیاری نوین

شرکت آرسیس قطران با هدف ایجاد آبیاری نوین در سطح کشور در سال ۱۳۹۴ تاسیس شده است. این شرکت با تولید نوارهای آبیاری قطره‌ای برای صرفه‌جویی در مصرف و افزایش راندمان آب در آبیاری سطوح کشاورزی، حفظ منابع آب و خاک، انتقال دانش روز و ایجاد ارتقا در صنعت کشاورزی به این عرصه ورود پیدا کرده است.

این شرکت در طول مدت فعالیت خود ضمن جلب توجه کشاورزان داخلی، قادر است که سهم قابل توجهی از بازار صادراتی را نیز به خود اختصاص دهد و به کشورهایی چون عراق، کویت و ترکیه صادرات داشته باشد. در حال حاضر در کشور ۱۰۰ واحد تولید نوارهای آبیاری قطره‌ای مشغول به فعالیت هستند، اما ۹۵ درصد این واحدها با یک تا دو دستگاه و آن هم به صورت زیرپله‌ای مشغول فعالیت هستند. این در حالی است که شرکت آرسیس قطران با وجود ۳۰ دستگاه از نظر تولید رتبه نخست را به خود اختصاص داده است. شرکت دوم در سطح کشور دارای ۸ دستگاه است.  

ضمنا در کارخانه سه سوله موجود است و ۱۰۰ نفر به صورت مستقیم و حدود دو برابر این تعداد نیز به صورت غیرمستقیم مشغول به کار هستند.

 مزایای استفاده از آبیاری قطره‌ای

آبیاری مزارع در کل دنیا به دو روش آبیاری سنتی (غرقابی) و آبیاری نوین صورت می‌گیرد؛ آبیاری نوین که همان سیستم آبیاری تحت فشار است به صورت آبیاری بارانی و قطره‌ای انجام می‌گیرد.

آبیاری قطره‌ای از نظر اقتصادی از آبیاری بارانی نیز به‌صرفه‌تر است، زیرا در این روش به میزان زیادی از اتلاف آب به صورت نفوذ عمقی، ایجاد روان آب سطحی و تبخیر در مقایسه با روش‌های سنتی و بارانی کاسته می‌شود. آبیاری قطره‌ای روشی است که در آن آب با فشار کم از روزنه یا قطره چکان از شبکه خارج و به صورت قطره قطره در پای گیاه ریخته می‌شود.  

شرکت آرسیس قطره با مطالعه و انجام تحقیقات علمی، خط تولید بهترین نوارهای آبیاری قطره‌ای را با ضخامت ۱۷۵ و ۲۰۰ میکرون و فواصل قطره چکان ۱۰، ۱۵، ۲۰ و ۳۰ سانتی‌متری، مطابق با استانداردهای معتبر جهانی، با هدف مهار بحران آب و دستیابی به مناسب‌ترین راندمان کشت در اختیار دارد.

مهم‌ترین تفاوت آبیاری قطره‌ای با سایر روش‌های آبیاری در این است که بین تبخیر و تعرق و مقدار ‌آبی که باید به زمین داده شود، در یک دوره زمانی محدود ۲۴ تا ۲۷ ساعته، توزان برقرار می‌شود. این امر با توجه به محدود بودن منابع آب در دسترس، سبب می‌شود بیشترین بهره‌وری از آب انجام پذیرد.  

مدیرعامل شرکت آرسیس قطران درباره مزایای استفاده از آبیاری قطره‌ای در گفت‌و‌گو با «دنیای‌اقتصاد» عنوان کرد: اگر در سیستم قطره‌ای آب به درستی مدیریت شود، بازدهی آن بسیار بالاست و نسبت به آبیاری غرقابی (سنتی) تا ۹۵ درصد به صرفه‌جویی در مصرف آب می‌انجامد. از سوی دیگر به دلیل ریختن قطرات آب پای گیاه و کاهش میزان شسته شدن خاک، هدرروی کود و مواد مغذی به حداقل می‌رسد و سبب صرفه‌جویی ۹۵ درصدی در مصرف کود می‌شود.

صبایی ادامه داد: همچنین در این نوع آبیاری علف هرزی وجود ندارد و به فاصله چند سانتی‌متری این قطره‌چکان‌ها هیچ علف هرزی رشد نمی‌کند. از این رو نیازی به سموم و دفع علف‌های هرز نیست و می‌توان ادعا کرد که محصول به صورت ارگانیک به دست مصرف‌کننده می‌رسد. به علاوه در این نوع آبیاری به صاف و تراز شدن مزرعه نیازی نیست و در زمین‌های شیب‌دار نوارهای آبیاری را به صورت عمود بر شیب باید اجرا کرد. فرسایش خاک نیز تا ۹۷ درصد کاهش پیدا می‌کند؛ زیرا در روش‌های آبیاری غرقابی آب خاک را شسته و با خود می‌برد که سبب فرسایش زمین می‌شود. در نهایت اینکه بازدهی محصول در روش آبیاری قطره‌ای از ۴۵ درصد تا ۷۵ درصد قابل افزایش است.

 صرفه‌جویی آب معادل۵/ ۱ برابری ذخیره سد کرج

کارخانه آرسیس قطران با ۳۰ دستگاه مشغول تولید نوارهای آبیاری قطره‌ای هستند. دستگاه‌های آن ساخت ایران هستند و مواد اولیه نوارها در داخل تهیه می‌شوند. این شرکت روزانه حدود ۳ هزار رول هزار متری تولید می‌کند.

با یک میلیون حلقه نواری که سالانه در شرکت آرسیس قطران تولید می‌شود، حدود ۱۶ میلیارد لیتر آب مصرف می‌شود که اگر همین میزان آبیاری به روش سنتی و غرقابی انجام گیرد، ۳۲۸ میلیارد لیتر آب مصرف خواهد شد. از این رو با این روش، ۳۱۲ میلیارد لیتر آب صرفه‌جویی خواهد شد.

مدیرعامل شرکت آرسیس قطران درباره میزان صرفه‌جویی آبیاری قطره‌ای که با ۳۰ دستگاه در کارخانه انجام می‌گیرد، عنوان کرد: ظرفیت مخزنی سد کرج ۲۰۵ میلیون مترمعکب آب گزارش شده است که به اندازه ۲۰۵ میلیارد لیتر آب ظرفیت دارد. با یک محاسبه ساده شرکت آرسیس قطران با تولیدات خود ۵/ ۱ برابر ظرفیت سد کرج در سال در میزان مصرف آب صرفه‌جویی خواهد کرد.

 نیاز به ۲۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری جدید

صبایی با تاکید بر این موضوع که امسال از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان سال جهش تولید نامگذاری شده است، خاطرنشان کرد: در سالی که قرار است خیز بلندی برای تولید برداشته شود، اگر بتوانیم ۳۰ دستگاه موجود در کارخانه را به ۱۰۰ دستگاه برسانیم، می‌توانیم در زمینه تولید نوارهای قطره‌ای گام بلندی برداریم. در این راستا برای خرید ماشین‌آلات و مواد اولیه به ۲۰۰ میلیارد تومان سرمایه نیاز داریم که اگر از سوی دولت کمک شود، ما این توان را داریم که واردات ذرت را به صفر برسانیم.

وی درباره شرایط کشت و میزان واردات آن در ادامه توضیح داد: براساس آمار گمرک ایران در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ سالانه ۶ میلیون تن ذرت دامی وارد شده است که در سال ۱۳۹۷ برای واردات ذرت مبلغ ۱۴۵۰ میلیون دلار و در سال ۱۳۹۸ مبلغ ۱۴۸۰ میلیون دلار ارز خارج شده است که با روش آبیاری قطره‌ای می‌توان این میزان واردات را به صفر رساند.

مدیرعامل شرکت آرسیس قطران در ادامه افزود: برای بی‌نیاز کردن واردات ذرت دام به کشور چند امر اساسی ضروری به‌شمار می‌رود؛ نیاز نخست در این راستا، آبیاری قطره‌ای است که شرکت ما با تولید نوارهای قطره‌ای توان تولید آن را دارد. در مرحله بعد به بذر نیاز است که بزرگ‌ترین واحدهای کشت و صنعت ایران از جمله کشت و صنعت مغان پارس و ... این میزان بذر را دارد. نیاز بعدی، زمین است که اگر بخواهیم در استان کرمان و فارس ۶ میلیون تن ذرت دامی بکاریم، به ۴۰۰ هزار هکتار زمین نیاز است که در این دو استان این میزان زمین موجود است و از آنجا که این دو استان بهترین آب و هوا را برای تولید ذرت دارند، بهترین گزینه برای کشت ذرت به‌شمار می‌روند.  صبایی با مقایسه سیستم سنتی با سیستم قطره‌ای در کشت ذرت عنوان کرد: در سیستم سنتی یا غرقابی هر هکتار زمین، ۵ تن ذرت به بار می‌رود، اما در آبیاری قطره‌ای این میزان به ۱۰ تا ۱۵ تن می‌رسد. بنابراین برای ۶ میلیون تن ذرت به ۴۰۰هزار هکتار زمین نیاز است و برای هر هکتار، ۲۵ کیلو بذر و برای هر هکتار ۱۰ نوار آبیاری قطره‌ای نیاز است. از همین رو برای خروج ۱۴۵۰ میلیون دلار ارز به صورت سالانه، تنها ۲۰۰ میلیارد تومان برای خرید ماشین‌آلات موردنیاز است که در این راستا نیازمند حمایت مسوولان هستیم.

از ‌آنجا که فصل کشت ذرت یک ماه دیگر آغاز می‌شود و اگر در این مدت این سرمایه‌گذاری انجام بگیرد، از خروج ۱۴۵۰ میلیون دلار پیشگیری می‌شود، از همین رو تامین این سرمایه‌گذاری نیازمند توجه مسوولان است.