رئیس کل بانک مرکزی تاکید کرد
هدف‌گذاری برای تقویت حکمرانی ریال
محمدرضا فرزین در اختتامیه دهمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی با عنوان «حکمرانی ارزی؛ ثبات و رونق اقتصادی» تاکید کرد: ارز و ریال دو روی یک سکه به حساب می‌آیند. وقتی درباره حکمرانی ارزی صحبت می‌کنیم باید درباره حکمرانی ریال هم صحبت کنیم. طبیعی است که اگر حکمرانی ارزی را دنبال می‌کنیم به دلیل اهمیت حکمرانی ریال است. حتی اگر مقدور باشد با استفاده از ریال در بازارهای خارجی از پول خودمان در تجارت استفاده کنیم و ریال سهم بیشتری در تسویه تجارتمان داشته باشد. عالی‌ترین مقام بانک مرکزی حکمرانی ریال را بسیار حائز اهمیت توصیف کرد و افزود: کسانی که در سیاستگذاری هستند باید حواسشان به ریال باشد، همه ما در بانک مرکزی مرزبان ریال هستیم؛ دغدغه ما ریال است و دلار نیست؛ باید روی ریال متمرکز شویم، باید ریال را تقویت و حکمرانی کنیم و برای آن قاعده بگذاریم؛ لذا معضل ما ریال است، دلار نیست.
رئیس کل بانک مرکزی خواستار توجه به حکمرانی ریال در تمامی سیاستگذاری‌ها شد و خاطرنشان کرد: ریال امروز جایگزین پیدا کرده است؛ در خبرها می‌بینیم که در فلان صنف برای مبادلات سنگین از شمش طلا، رمزارز و دلار استفاده می‌کنند و با افتخار هم آن را اعلام می‌کنند. باید قوه قضائیه به این موارد ورود کند. کسی اجازه ندارد در مبادلات کشور، ارزی غیر از ریال استفاده کند. متاسفانه در برخی مواقع ما هم اشتباه می‌کنیم. وقتی مدام از دلار صحبت می‌کنیم عملا منجر به تضعیف ریال می‌شود. رئیس کل بانک مرکزی افزود: جریانی در کشورمان شکل گرفته که دائما درحال تضعیف حکمرانی ریال است؛ نمی‌گویم به‌عمد ولی بعضا تمام جوانب دیده نمی‌شود و مشکل‌ساز می‌شود. رمزارزها امروزه به‌راحتی می‌توانند جایگزین پول ملی کشور شوند ولی در کشور ما بسیاری از وظایف اجتماعی و محدودیت‌ها به بانک‌ها تحمیل می‌شود و ریال تضعیف می‌شود.
وی از برگزارکنندگان این همایش درخواست کرد اگر لازم است همایش یا کمیته‌ای تشکیل شود. او گفت: آماده‌ایم کمک کنیم تا به راهکاری برسیم که چه کنیم ریال تضعیف نشود. باید چاره‌اندیشی شود. رئیس کل بانک مرکزی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه با وجود تحریمها، اقتصاد باز در کشور داریم، گفت: سهم صادرات و واردات عدد بزرگی است؛ اقتصاد ما اقتصاد باز است و به همین دلیل نسبت به ارز حساس می‌شویم. حجم صادرات و واردات نسبت به تولید ناخالص داخلی بالاست و به تبع آن، مراودات ما با دنیای خارج نیز عدد بالایی را به خود اختصاص می‌دهد و به همین دلیل که اقتصاد بازی داریم دائما با خطر نرخ ارز و برابری آن با ریال و اثرات آن روی متغیرهای داخل اقتصاد کشور مواجه‌ایم. فرزین با بیان اینکه قبل از تحریمها روال معمول مراودات و مبادلات مالی و ارزی برقرار بود گفت: نظام بانکی وظیفه اصلی مبادلات تجاری را عهده‌دار بود و ما نیز از ابزارهای متداول استفاده می‌کردیم و فعالیت‌های مالی و تجاری را بر همان اساس با دنیا پیش می‌بردیم.
البته چه پیش از انقلاب و چه پس از آن کمتر با دنیا مراودات غیرتجاری یا مالی بالایی داشتیم و بیشتر مبادلات ما ناشی از تجارت بود و مراودات مالی نداشتیم. به دلیل اینکه دچار مشکلات کمبود سرمایه نبودیم و تراز تجاری مثبت بود و تراز پرداخت همیشه مثبت بوده است، این مساله توسط درآمدهای ارزی مطمئن تأمین می‌شده است. او ادامه داد: تحریمها باعث شد نقشه تجاری تغییر کند. با تحریم، تجارت ما از غرب به شرق سوق پیدا کرد اما مراودات مالی به سمت شرق نرفت و هنوز هم بیشتر شعب بانکی ما در غرب هستند. رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به اینکه نقل‌وانتقال ارزی هم با تحریمها تغییراتی داشت افزود: برای تقویت حکمرانی ارزی باید ابزارهای لازم برای نقل‌وانتقالات ارزی کشور تقویت شود. البته در حال حاضر با وجود تحریمها در وضعیت مناسبی قرار داریم و نهادسازی خوبی در این باره در کشور صورت گرفته است. اگرچه، تلاش تیم فکور ایرانی این بوده است که برای حفظ سهم تجارت از ابزارهای مختلفی استفاده شود.
او ضمن اشاره به اینکه باید سازوکار جدیدی برای مراودات تجاری بعد از تحریمها تعیین می‌شد، گفت: مدیران ایرانی در این باره عملکرد مناسبی داشتند و از ابتدای سال تا کنون حجم تجارت ما نزدیک به ۲۰۰میلیارد دلار بوده است. این عدد بزرگی با وجود تحریم‌هاست و حجم بالای تجارت را حفظ کردیم. البته هنوز نتوانسته‌ایم به اندازه‌ای که در غرب حضور تخصصی و حرفه‌ای و نهادی در حوزه‌های مالی داشتیم در شرق هم چنین حضوری داشته باشیم. فرزین گفت: این سیاست طی یک سال گذشته در دستورکار بانک مرکزی است و امروزه سهم کشورهای شرق در اقتصاد و تجارت جهان افزایش یافته است و تبادلات ما در کشورهای شرق عمدتا به صورت غیررسمی است. این مبادلات باید به سمت تبادلات و حضور رسمی در شرق تغییر کند. رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به افزایش سهم کشورهای شرقی در تجارت ادامه داد: باید بتوانیم در این حوزه حضور بسیار قوی‌تری داشته باشیم، نهادسازی کنیم و از آن هم استفاده کنیم. برای مثال با روسیه و چین در حوزه بریکس پیشنهادهایی داشتیم و آنها در حال بررسی هستند.
ایران باید به سمت نهادهای مشترک و پول مشترک یا برعکس برود. پیام‌رسانی شبیه سوئیفت یا نهاد نظارتی همچون FATF در بریکس ایجاد شود و به سمت مبادلات پولی با کشورهای همسایه حرکت کنیم. او خاطرنشان کرد: باید تحولات اقتصادی را در بریکس دنبال کنیم. حکمرانی ارزی بدون تعامل با دنیا امکان‌پذیر نیست و باید با شرق و کشورهای همسایه روابط تجاری و مبادلات مالی را توسعه دهیم. با کشورهای دوست که مراودات سیاسی داریم نیز روابط و همکاری‌ها را افزایش دهیم. هرچند تجارت روابط سیاسی را تقویت می‌کند.
رئیس کل بانک مرکزی افزود: دولت دکتر رئیسی از همان ابتدا اعلام کرده است که در کنار توسعه روابط با تمام کشورهای دنیا، روابط تجاری با کشورهای منطقه نیز افزایش یابد؛ چراکه بخش عمده‌ای از تجارت ما با کشورهای همسایه است و لذا ما هم باید با کشورهای همسایه روابط تجاری و مالی را تقویت کنیم و این یکی از پیش‌نیازهای حکمرانی ارزی در کشور است. او در ادامه ضمن تشریح سیاست‌های بانک مرکزی در حوزه حکمرانی ارزی تاکید کرد: در کشور ما دائما کانال‌هایی نرخ‌سازی می‌کنند و هرچه زمان می‌گذرد تعداد این کانال‌ها افزایش می‌یابد و بعضا مرجعیت هم دارند. ولی امیدواریم مرجعیت ارزها به مرکز مبادله ارزی منتقل شود. هرچند هنوز با این هدف فاصله داریم ولی خسته نمی‌شویم و حتما دنبال می‌کنیم. ایده‌آل ما این است که مرکز مبادله نرخ‌ها را مشخص کند و شاهد آن باشیم که تابلوهای ارزهای مختلف نشان‌دهنده نرخ ارز باشند و تجار بر این اساس معاملات خود را انجام دهند.
فرزین با اشاره به اینکه در کشور فضایی درست شده که هرچقدر بیشتر انتقاد کنی جذاب‌تر نشان می‌دهد، گفت: باید بتوانیم نقاط مثبت کشور را هم ببینیم. باید بتوانیم از دانش و توان تمام متخصص‌ها استفاده کنیم. در حوزه ارز چون دائما درحال تهدید بودیم الان متخصصان خوبی در این حوزه داریم که تسلط بالایی دارند و سازوکارهای ارزی را می‌شناسند. امروزه مدیران، کارشناسان و اقتصاددانان خوبی داریم. اگر گردوغبارهای سیاسی آرام بگیرد، اعتقاد دارم که بسیاری از مسائل اقتصادی را می‌توانیم حل کنیم. البته باید نقاط ضعفمان را نیز برطرف کنیم. او با اشاره به اینکه همین الان ۵۰ شعبه خارج از کشور داریم، گفت: این‌طور نیست که خودمان را محدود کرده باشیم، بلکه دنبال توسعه روابط بین‌الملل هستیم و هرعامل محدودکننده را از پیش رو برمی‌داریم و نمی‌خواهیم دور کشورمان مرز بکشیم.
