عملکرد ۶ ماه ابتدایی سند مالی دولت در سال‌جاری بررسی شد

سه حفره بزرگ در بودجه ۱۴۰۰

دنیای‌اقتصاد : آنالیز عملکرد بودجه سال ۱۴۰۰ در نیم‌سال نخست، حکایت از وجود سه حفره بزرگ در منابع است: حفره نخست، درآمدهای نفتی است که در نیم‌سال اول سال جاری تنها ۱۳درصد از مقدار مصوب ۶ دوازدهم محقق شده است. حفره دوم، فروش انواع اوراق مالی و واگذاری سهام شرکت‌های دولتی در بورس است که کمتر از نیمی از هدف‌گذاری ۶ ماهه، محقق نشده است. حفره سوم، منابع تنخواه بودجه‌ای به میزان ۵۴هزار میلیارد تومان است که دولت در نیم‌سال نخست از بانک مرکزی استقراض کرده است و باید تا پایان سال بازگردانده شود.

آمار منتشر شده توسط وزارت اقتصاد و دارایی نشان می‌دهد که بودجه در 6 ماه ابتدایی سال‌جاری سه حفره بزرگ داشته است. اولین حفره‌‌‌ای که به چشم می‌آید اینکه در زمینه واگذاری دارایی‌‌‌های سرمایه‌‌‌ای که عمدتا ناشی از منابع حاصل از فروش نفت و سایر فرآورده‌‌‌های نفتی است، در 6 ماه ابتدایی سال‌جاری صرفا 13‌درصد از مقدار مصوب 6 دوازدهم آن محقق شده است.

دومین حفره بزرگ در زمینه واگذاری‌‌‌های دارایی‌‌‌های مالی دیده می‌شود. واگذاری دارایی‌‌‌های مالی شامل فروش انواع اوراق مالی اسلامی و واگذاری سهام شرکت‌های دولتی است و در 6 ماه ابتدایی سال‌جاری حدود یک‌سوم مصوب 6 دوازدهم این منبع مالی محقق نشده است. سومین حفره در بودجه 1400 را می‌توان در میزان تنخواه استفاده شده توسط دولت در 6 ماه ابتدایی نشان داد.  میزان تنخواه استفاده شده در 6 ماه ابتدایی سال‌جاری حدود 54‌هزار میلیارد تومان بوده که دولت موظف است تا پایان سال این بدهی را به بانک مرکزی پرداخت کند. همچنین با نگاه به مصارف و منابع در شش ماه ابتدایی سال‌جاری می‌توان متوجه شد که حدود 54‌هزار میلیارد تومان از مصارف بودجه در 6ماه ابتدایی سال‌جاری شامل کسری شده و منابع آن از طریق بدهی از بانک مرکزی در قالب تنخواه تامین شده است. نکته مهم اینکه صرفا یک‌سوم از مصارف کل بودجه شامل 415‌هزار میلیارد تومان پرداخت شده و مابقی به نیمه دوم سال منتقل شده است. گزارش عملکرد 6 ماهه بودجه که توسط خبرگزاری فارس منتشر شده نشان می‌دهد بسیاری از مصارف بودجه محقق نشده و بخش بزرگی از مصارف در 6ماه نخست تامین مالی نشده است.

  نیمی از درآمدها تحقق نیافته

منابع دولت در سال 1400 حدود 50‌درصد افزایش داشته است. بر اساس آمار اعلام شده توسط وزارت اقتصاد و دارایی، عملکرد 1400 در زمینه منابع بودجه که شامل درآمدها، واگذاری دارایی‌‌‌های سرمایه‌‌‌ای و واگذاری دارایی‌‌‌های مالی است، در 6 ماه اول سال‌جاری به 361‌هزار میلیارد تومان رسیده است. این رقم حدود 28‌درصد از کل منابع مصوب دربودجه 1400 محسوب می‌شود. با این وجود اگر مصوب 6 دوازدهم بودجه مبنا قرار گیرد حدود 57‌درصد از منابع محقق شده است.

  تحقق قابل قبول درآمدهای جاری

در این زمینه درآمدهای جاری دولت که بخش بزرگ‌تری از منابع بودجه را در سال‌جاری تشکیل می‌دهد، بیش از 195‌هزار میلیارد تومان اعلام شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از 63‌درصد افزایش داشته است. با این وجود درآمدهای جاری دولت در 6 ماه ابتدایی سال‌جاری حدود 43‌درصد از کل منابع مصوب بودجه 1400 محسوب می‌شود. همچنین داده‌‌‌های آماری نشان می‌دهد که عملکرد دولت در زمینه درآمدهای جاری 6 ماه، 102‌درصد مصوب 6 ماهه را محقق کرده است. البته درآمدهای جاری در مقایسه با سایر درآمدها، به مقدار بسیار بیشتری تحقق پیدا کرده است.

  فروش نفت همچنان کمتر از انتظارات

به گزارش خبرگزاری فارس میزان واگذاری‌‌‌ دارایی‌‌‌های سرمایه‌‌‌ای در 6ماه ابتدایی سال‌جاری بیش از 26‌هزار میلیارد تومان بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل حدود 5 برابر شده است. با این وجود، حدود 7‌درصد از مصوب کل بودجه و 13‌درصد از بودجه 6 دوازدهم در زمینه این قلم درآمدی محقق شده است. واگذاری دارایی‌‌‌های سرمایه‌‌‌ای بیشتر ناشی از منابع حاصل از فروش نفت و فرآورده‌‌‌های نفتی بوده و عدم‌تحقق آن ناشی از عدم‌توفیق دولت در فروش نفت و فرآورده‌‌‌های آن در بازارهای جهانی به دلیل تحریم‌ها بوده است. حدود 7‌درصد از مصوب کل بودجه در زمینه منابع حاصل از نفت و فرآورده‌‌‌های آن محقق شده است.

  فروش اوراق در دستور کار نیست؟

واگذاری‌‌‌ دارایی‌‌‌های‌‌‌ مالی نیز که بیشتر ناشی از فروش اوراق مالی اسلامی و فروختن سهام شرکت‌های دولتی بوده، حدود 33‌درصد از کل منابع مصوب این قلم درآمدی را در نیمه اول سال‌جاری محقق کرده است. البته تامین مالی از طریق واگذاری دارایی‌‌‌های مالی بیش از 65‌درصد از مصوب بودجه 6دوازدهم دراین قلم درآمدی بوده است. میزان واگذاری دارایی‌های مالی در نیمه اول سال‌جاری بیش از 139‌هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 16‌درصد افزایش داشته است. با این وجود عدم‌تحقق این قلم درآمدی را نیز می‌توان یکی دیگر از حفره‌‌‌های بودجه در سال‌جاری دانست. فروش اوراق مالی اسلامی بر اساس آمار اعلام شده در سال‌جاری حدود 114‌هزار میلیارد تومان بوده که 86‌درصد از مصوب کل این قلم درآمدی در نیمه اول سال‌جاری محقق شده است. همچنین واگذاری شرکت‌های دولتی ذیل دارایی‌‌‌های مالی تعریف می‌شود که عملکرد آن در این مدت 680‌میلیارد تومان بوده، در حالی در نیمه سال 99 بالغ بر 21‌هزارو500‌میلیارد تومان منابع حاصل شده بود.

  سومین حفره در بودجه 1400

سومین حفره بزرگ در بودجه نیم سال را می‌توان در میزان تنخواه استفاده شده توسط دولت مشاهده کرد. حدود 54‌هزار میلیارد تومان از هزینه‌‌‌های بودجه نیم سال توسط استقراض از بانک مرکزی در قالب تنخواه تامین شده است. با مقایسه درآمدها و مصارف بودجه می‌توان پی برد که دولت در نیم‌سال 1400، حدود 54‌هزار میلیارد تومان کسری داشته و این کسری از طریق استقراض از بانک مرکزی تامین شده است.

  تحقق یک‌سوم از کل هزینه‌‌‌ها

طرف دیگر درآمدها، هزینه‌‌‌های بودجه هستند که در این مدت 415‌هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 57‌درصد افزایش یافته است و 65‌درصد رقم مصوب 6 ماهه را محقق کرد. به این ترتیب دولت حدود یک‌سوم از هزینه‌‌‌های خود در سال‌جاری را کم کرده یا آن را به نیمه دیگرسال انتقال داده است.

در این میان بیش از 78‌درصد از هزینه‌‌‌های بودجه در نیم سال اول صرف پرداخت اعتبارات هزینه‌‌‌ای شده است. اعتبارات هزینه‌‌‌ای شامل حقوق و مزایای مستمر کارکنان دولت، صندوق بازنشستگی کشوری و تامین اجتماعی لشگری، سایر هزینه‌‌‌های ملی و استانی، ‌‌‌ ردیف‌‌‌های متفرقه، یارانه کالاهای اساسی، پرداخت بابت صندوق توسعه ملی، اعتبارات تملک دارایی‌‌‌های سرمایه‌‌‌ای و مالی و تنخواه بودجه می‌شود. در این مدت بابت حقوق و مزایای کارکنان دولت 126‌هزارو700‌میلیارد تومان پرداخت شده که نسبت به مدت مشابه سال 99 بالغ بر 61‌درصد افزایش یافت. همچنین برای صندوق‌های بازنشستگی نیز حدود 80‌هزار میلیارد تومان پرداخت شده و این بخش نیز رشد حدود 68‌درصدی را تجربه کرده‌‌‌ است.  

در نیمه نخست سال‌جاری حدود 67‌هزار میلیارد تومان اعتبار به طرح‌‌‌های عمرانی تزریق شده که نسبت به عملکرد سال گذشته، 91‌درصد افزایش نشان می‌دهد. سال گذشته در همین مدت حدود 35‌هزار میلیارد تومان به عمرانی‌‌‌ها اختصاص یافته بود. رقم مصوب کل سال بیش از 176‌هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است و به این ترتیب در شش ماه ابتدایی سال‌جاری حدود 38‌درصد از کل هزینه مصوب بودجه در این زمینه پرداخت شده است.