معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک‌مرکزی خبر داد
جانمایی چک در اپلیکیشن‌ها
معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک‌مرکزی در گفت‌وگویی تلویزیونی در برنامه«صبح به خیر ایران» به اهمیت اصلاحات جدید قانون چک پرداخت. به گزارش روابط‌عمومی بانک‌مرکزی، معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک‌مرکزی، اقدامات بانک‌مرکزی برای ایجاد زیرساخت‌های لازم اجرایی قانون جدید چک از ۲۲ آذر ماه سال‌جاری را توضیح داد.
معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک‌مرکزی با اشاره به اهمیت اصلاحات جدید در قانون چک گفت: قانون چک از سال ۱۳۹۷ توسط مجلس شورای اسلامی تصویب و سپس به دستگاه‌های اجرایی کشور ابلاغ شد. قانون جدید چک در واقع اصلاحیه‌ای بر قانون صدور چک است و بنابراین با نام قانون اصلاح قانون صدور چک شناخته می‌شود. نادعلی‌زاده با اشاره به اینکه قانون جدید چک به‌دنبال پیشگیری از صدور چک بی‌محل است، توضیح داد: اعتقاد و نگاه قانون جدید چک بر اقدامات پیشینی است. بر خلاف اصلاحات اعمال‌شده در قانون چک، در قانون گذشته اقدامات پسینی مدنظر قرار داده شده بود. در قانون اصلاح قانون صدور چک، در فرآیند تخصیص چک و فرآیند صدور چک توسط مشتریان شبکه بانکی کشور، تمهیداتی تعبیه شده است که می‌توان با استفاده از آن صدور چک بلامحل را کاهش داد. این قانون همچنین اهداف مبارزه با پولشویی را دنبال می‌کند.
معاون بانک‌مرکزی با تاکید بر اینکه قانون جدید بر اقدامات پیش‌بینی صدور چک متمرکز است، توضیح داد: در این قانون تصریحات مشخص و دقیقی برای دارندگان چک‌های برگشتی وضع شده است، اعم از اینکه افراد دارای چک برگشتی مانند سابق به راحتی نمی‌توانند اقداماتی مثل افتتاح حساب، دریافت دسته‌چک و دریافت ضمانت‌نامه را انجام دهند و حتی تسهیلات بانکی این افراد با مشکل مواجه خواهد شد.
استفاده از چک در اپلیکیشن
نادعلی‌زاده با بیان اینکه از ۲۲ آذر ماه قرار است این قانون اجرایی شود، توضیح داد: در ماده ۲۱ مکرر این قانون صراحتا به عملیات صدور چک توسط مشتری اشاره شده است. قانون اصلاحات قانون صدور چک، صادرکننده چک را به تکمیل عملیات صدور چک با ثبت در سامانه صیاد ملزم می‌کند. به گفته نادعلی‌زاده، فرد صادرکننده چک با تهیه فیزیک چک و مرقوم کردن مبلغ و سایر اطلاعات روی برگه چک، چکی را به نفع فردی صادر می‌کند. از بیست‌و دوم ماه جاری، صادرکننده چک باید برای تکمیل فرآیند صدور، به سامانه صیاد مراجعه کند و دقیقا همان مطالبی را که روی چک درج کرده بود، درسامانه صیاد ثبت کند.
بانک‌مرکزی برای تسهیل این شرایط، از اپلیکیشن‌ها استفاده کرده است. اپلیکیشن‌ها موجودیت‌هایی در سند نظام پرداخت کشور هستند که مردم به استفاده از آنها خو گرفته‌اند. درحال‌حاضر افراد زیادی با مفاهیمی مانند پرداخت قبض، انتقال وجه و... از طریق اپلیکیشن‌ها آشنا هستند. بانک‌مرکزی از طریق اپلیکیشن‌ها دسترسی مردم را به سامانه صیاد باز کرده است. بخش‌هایی با عنوان «مدیریت چک‌ها» یا «ثبت چک صیادی» در این اپلیکیشن‌ها قرار خواهد گرفت که مورد استفاده مشتریان شبکه بانکی کشور قرار می‌گیرد. زمانی که این اپلیکیشن‌ها رونمایی رسمی شوند، تبلیغات ویژه خودشان را خواهند داشت و به اطلاع هموطنان خواهد رسید که چگونه می‌توانند چکشان را از طریق اپلیکیشن ثبت کنند. بنابر این دارندگان دسته‌چک با مراجعه به بانک مربوطه خود می‌توانند از نحوه چگونگی دسترسی به سامانه صیاد مطلع شوند. پس از ۲۲ آذر ماه سال‌جاری، بانک‌ها بر اساس مصوبات جدید قانون چک، با استفاده از درگاه‌های نوین مانند اینترنت‌بانک یا همراه‌بانک، اختیارات زیادی را در اختیار مشتریان خود قرار خواهند داد.
معاون بانک‌مرکزی پس از بیان وظایف صادرکننده چک، به ذکر وظایف دارندگان چک پرداخت: دارنده چک هم قاعدتا یکسری وظایف دارد. فرد به‌عنوان دارنده چک باید بتواند استعلام بگیرد و ثبت شدن چک خود را در سامانه صیاد بررسی کند. دارنده چک نیز مشابه صادرکننده چک می‌تواند به شعب بانک خود مراجعه کند و از طریق درگاه‌های نوین بانکی یا از طریق اپلیکیشن‌های موبایل به سامانه صیاد دسترسی داشته باشد. این دسترسی‌ها برای این است که فرد بتواند استعلام بگیرد و اگر اطلاعاتی در سامانه ثبت شد، با اطلاعات فیزیک چک تطابق داشته باشد، دارنده چک می‌تواند مراتب تایید خودش را در سامانه صیاد اعلام کند. زمانی که صادرکننده چک چک برگشتی داشته باشد، سامانه اجازه ثبت چک مجدد را نخواهد داد. این اقدام یکی از اقدامات پیشینی است که مد نظر قانون‌گذار بوده است.
ممنوعیت صدور چک حامل
نادعلی‌زاده گفت: در قانون ۲۱ مکرر صراحتا قید شده که صدور چک در وجه حامل از ۲۲ آذر ماه سال‌جاری ممنوع است. در واقع چک حتما باید در وجه ذی‌نفع مشخص صادر شود و ثبت هویت این ذی‌نفع نیز باید در سامانه صیاد اتفاق بیفتد. شاید این سوال پیش آید که آیا ذی‌نفع حتما باید چک را نقد کند و آیا نمی‌تواند چک را به فرد دیگری منتقل کند؟ در پاسخ باید گفت که امکان انتقال چک برای ذی‌نفع چک در سامانه صیاد فراهم شده و در واقع ذی‌نفع می‌تواند همین چکی را که دریافت کرده است، به ذی‌نفع مشخص بعدی با ثبت هویت وی به‌عنوان شخص ثالث که چک را دریافت کرده است، در سامانه صیاد انتقال دهد.
رتبه‌بندی چک‌ها نیازمند مطالعه است
نادعلی‌زاده با اشاره به فرآیند اعتبارسنجی مشتری‌های شبکه بانکی در قانون جدید گفت: براساس این قانون به هر یک از اشخاص دارنده چک، سقف اعتبار مشخص تخصیص داده می‌شود و افراد نمی‌توانند متجاوز از آن سقف اعتبار چک صادر کنند. این موضوع مستلزم ایجاد روال‌های اعتبارسنجی چک است که درحال‌حاضر بانک‌مرکزی درحال تمهید این روال‌ها است. مطابق قانون، بانک‌مرکزی ایجاد روال‌های اعتبارسنجی را دنبال می‌کند؛ اما باید توجه شود که اجرای زودهنگام و غیرکارشناسی این طرح می‌تواند منجر به مشکل شود. این موضوع به‌رغم حسن‌های زیادی که دارد، می‌تواند به نوعی مشکلات عدیده‌ای ایجاد کند و بنابراین بانک مرکزی ترجیح می‌دهد که با مطالعه بیشتری وارد این فاز شود و ان‌شاءالله به زودی با رتبه‌بندی مشتریان شبکه بانکی در زمان تخصیص چک مواجه خواهیم بود.
چک الکترونیک در سبد محصولات بانکی
ناد علی زاده به محصول جدید بانکی در راستای قانون جدید چک اشاره کرد و گفت: در ذیل ماده این قانون درخصوص چک الکترونیک صحبت شده است. توضیحات ذیل قانون چک بانک‌مرکزی را ملزم کرده که دستورالعمل‌های لازم برای چک الکترونیک را صادر کند. سال ۱۳۹۷ بانک‌مرکزی پیش‌نویس این دستورات را در وب‌سایت رسمی خود منتشر کرد. بانک‌مرکزی بعد از جذب نظرات خبرگان و کارشناسان بانکی، دستور العمل نهایی را به شبکه بانکی ابلاغ کرد.
او ادامه داد: چک الکترونیک چیزی متفاوت از چک فیزیکی یا عادی نیست. تنها تفاوت میان چک الکترونیک و چک عادی این است که فیزیک از چک الکترونیک گرفته می‌شود و چک الکترونیک با امضای الکترونیکی اعتبار خواهد داشت. منتها چک الکترونیک یک محصول خواهد بود که در سبد محصولات بانکی قرار می‌گیرد و مشتری می‌تواند انتخاب کند که چک کاغذی داشته باشد یا از چک الکترونیک استفاده کند. برای مثال افراد درحال‌حاضر از اسکناس استفاده می‌کنند؛ ولی همزمان توانایی استفاده از روش‌های پرداخت الکترونیک و استفاده از کارت‌های بانکی را دارند. درخصوص چک الکترونیک هم مراتب به همین ترتیب است و اگر مشتری تمایل داشته باشد، می‌تواند از چک الکترونیکی استفاده کند.
