دکتر محمد نظری‌زاده داستان غم‌انگیز گسترش فساد اداری و اقتصادی در بسیاری از سازمان‌ها و ادارات کشور نیاز به تکرار ندارد. هر از چند گاهی هم دلواپسان واقعی این مملکت اشاراتی به این مساله داشته‌اند، ولی متاسفانه هنوز هیچ برنامه جدی و همه‌جانبه‌ای برای مبارزه با این پدیده به اجرا در نیامده است. باید اذعان کرد که بسیاری از کشور‌های دنیا در طول تاریخ خود در مقاطعی با گسترش رشوه‌گیری، خویشاوندسالاری و رانت‌خواری که از مهم‌ترین مصادیق فساد اداری و مالی هستند، روبه‌رو بوده‌اند؛ بنابراین توجه به تجربیات موفق و ناموفق دیگران می‌تواند راهکارهای مناسبی را پیش روی ما قرار دهد. در اینجا تلاش می‌شود تا با بررسی نمونه‌های واقعی از مبارزه با فساد اداری به‌ویژه در برخی از شهرداری‌های دنیا، تجربیات قابل استفاده را استخراج کند. برای مبارزه با فساد اداری باید این موضوع در کل جامعه جا بیفتد که رشوه‌گیری یک روال معمول نیست. به‌عنوان مثال باید از طرف مدیران سازمان‌ها و نهاد‌های حکومتی و دولتی یک سیگنال بسیار قوی ارسال شود که بنا داریم موضوع رشوه‌گیری را به‌طور جدی رسیدگی کنیم. همزمان، باید توجه داشت که فرهنگ رشوه‌گیری همواره این‌گونه به عموم القا می‌کند که «ماهی بزرگ همیشه آزاد خواهد بود»؛ بنابراین شاید اولین قدم اساسی این باشد که ماهی بزرگ را سرخ کنیم!

به‌عنوان مثال در سال ۱۹۹۸ وقتی رئیس‌جمهور کلمبیا تصمیم گرفت یک مبارزه جدی و واقعی با رشوه‌گیری را آغاز کند، یک تیم با اختیارات کافی برای این موضوع تشکیل داد و این تیم اختیار یافت تا شهردارانی را که حتی مظنون به دخالت و مشارکت در رشوه‌گیری‌ها هستند، فورا معلق کند. ماهی‌های بزرگ در ماهی‌تابه افتاده و بالا و پایین می‌پریدند، اما همین اقدام اولیه یک سیگنال بسیار قوی برای همه ارسال کرد. رئیس‌جمهور نیکاراگوئه نیز در کشورش با تشکیل تیم مشابهی حتی پا را فراتر گذاشت و اجازه داد تا تیم مبارزه با رشوه‌گیری تمامی توصیه‌نامه‌های اختصاصی معاونان ریاست‌جمهوری و وزرا را کنترل کنند.

از طرف دیگر بانک جهانی در گزارش سال ۲۰۱۱ خود اشاره‌ای دارد که در کشورهایی که برای مبارزه با رشوه‌گیری اقدام کرده‌اند یک اصل دیگر نیز، قابل ملاحظه بوده است: «میوه‌های پایین‌تر و رسیده‌تر را زودتر بچینید!» تغییرات موثر الزاما در ابتدا به‌دنبال اهداف سخت‌تر نمی‌روند، بلکه در بسیاری از مواقع موفقیت‌های در دسترس‌تر که قابل ملاحظه هم باشند، در اولویت خواهند بود.

در نهایت باید گفت که برای تغییر فرهنگ سازمانی در جهت مبارزه با فساد اداری به تزریق خون تازه به سازمان‌ها نیز نیاز داریم. کاری که شهردار شهر لاپاز در بولیوی انجام داد و نیروهای جوان و با انگیزه را به نیروهای موجود اضافه کرد تا چشم‌ها و گوش‌های حساس به پدیده رشوه‌گیری را به تدریج جایگزین افرادی کند که رشوه‌گیری برایشان امری طبیعی شده بود.