محمدصادق جنان صفت

مجلس قانونگذاری ایران در تعامل با دولت و با هدف تصویب لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها، گام‌های بلندی برداشت و این لایحه را آماده کرد. این روزها که احتمال اجرایی شدن مفاد این لایحه افزایش چشمگیری پیدا کرده است، داوری درباره پیامدهای نیک و بد آن نیز رشد یافته و از سطح نخبگان عبور و به بحثی جدی در میان خانواده‌ها، پیشه‌وران، تولیدکنندگان و غیره تبدیل شده است. نمایندگان مجلس و همچنین مسوولان دولتی نیز در صف اول بحث‌ها در این باره قرار دارند و هرکدام بنا بر درک خود، از پیامدهای این لایحه نکاتی را یادآور می‌شوند. روز گذشته در نماز جمعه پایتخت، علاوه بر امام جمعه، سخنران پیش از خطبه‌های نماز نیز درباره این موضوع داوری و پیشنهاد دادند. در میان همه نکاتی که غلامرضا مصباحی‌مقدم به‌عنوان رییس کمیسیون ویژه طرح تحول اقتصادی و از مطلع‌ترین افراد درباره جزئیات این لایحه در نماز جمعه تهران بیان کرد، یک نکته کلیدی وجود داشت. او گفت: «... من خیلی شفاف عرض می‌کنم، این‌طور نیست که خیال کنید از این راه (پرداخت نقدی یارانه) یک زندگی مرفهی برای مردم تامین می‌شود. بلکه بخشی از هزینه‌هایی که ایجاد می‌شود، جبران خواهد شد و من عامیانه می‌گویم، در این راستا حلوا تقسیم نمی‌شود...» در میان همه داوری‌ها و اظهارنظرهایی که در هفته‌های اخیر درباره پیامدهای اجرایی شدن این لایحه انجام شده است، مصباحی‌مقدم که از آگاه‌ترین افراد نسبت به این موضوع است، صادقانه‌تر و صمیمانه‌تر است. واقعیت نیز دست‌کم در کوتاه‌مدت همین است و این کار تلخی‌های خاص خود را بر زندگی مردم بر جای خواهد گذاشت. بیان نکردن ابعاد این تلخی و یکسره از شیرینی‌ها گفتن به ویژه توسط اعضای ارشد دولت، خطری است که می‌تواند دردسرهای جدی درست کند. شهروندان ایرانی در هر کسب و پیشه و در هر سطح از زندگی مادی، باید نسبت به پیامدهای تلخ اجرای این لایحه اطلاع کافی و لازم داشته باشند تا با شوک‌های عجیب و غریب مواجه نشوند.

اگر اصرار داریم که این لایحه تاثیرگذارترین لایحه‌ای است که در ۳ دهه گذشته تهیه و آماده اجرا شده است، باید به همان نسبت نیز به مردم اطلاعات دقیق، شفاف و قابل‌فهم ارائه شود. بیان این نکات که با اجرای این لایحه، ساختار تولید ایران تحول پیدا می‌کند، تورم ساختاری از میان می‌رود و ... لازم است، اما کافی نیست. شهروندان ایرانی می‌خواهند بدانند در امر نخستین، قبض‌های آب و برق ارائه‌شده از طرف دو غول انحصاری دولتی برای آنها چقدر تفاوت پرداخت دارند و چقدر از این مابه‌التفاوت را دولت می‌خواهد جبران کند.

شهروندان علاقه دارند بدانند پس از اجرای این لایحه، نرخ کرایه تاکسی در پایتخت و در دیگر شهرها چه میزان تفاوت پیدا می‌کند و دولت چقدر از این رقم را به آنها می‌دهد تا به قول آقای مصباحی‌مقدم «بخشی از هزینه‌هایی را که ایجاد می‌شود جبران کند» پرسش شهروندان همین تفاوت قیمت‌ها است و فایده‌های بلندمدت را دست‌کم در کوتاه‌مدت باور نخواهند کرد. پرسش شهروندان این است که آیا جزو خانواده‌هایی هستند که یارانه نقدی می‌گیرند و در این صورت چقدر؟ این پرسش‌ها را جدی بگیریم.