محمود صدری

حلاوت «انتخاب- انتصاب» حامد کرزی به ریاست‌جمهوری افغانستان یک روز بیشتر دوام نیاورد. کمیسیون انتخابات افغانستان پریروز و در پی انصراف عبدالله‌ عبدالله از شرکت در دور دوم انتخابات افغانستان، کرزی را پیروز انتخابات و رییس‌جمهور خواند؛ اما عبدالله عبدالله دیروز این تصمیم کمیسیون انتخابات را غیرقانونی و ریاست‌جمهوری کرزی را بی‌اعتبار خواند. تصمیم کمیسیون انتخابات و اعتراض عبدالله عبدالله، باری سنگین بر مسائل و مشکلات حامد کرزی خواهد افزود.

عبدالله عبدالله از یاران قدیم احمدشاه مسعود، فرمانده افسانه‌ای افغانستان است که بسیاری از مردم این کشور او را بزرگ‌ترین مبارز و شهید جنبش آزادی‌بخش ملی به شمار می‌آورند. اکنون در غیاب مسعود و کهولت و حاشیه‌نشینی رهبرانی مانند برهان‌الدین ربانی، عبدالله‌عبدالله به نماینده تمام عیار بخش بزرگی از تاجیک‌ها و هزاره‌های افغانستان و شمار قابل‌توجهی از پشتون‌ها تبدیل شده است. ۳۶درصد از جمعیت ۳۲میلیونی افغانستان در زیر شاخه اقوام تاجیک و هزاره قرار دارند که از حامیان جدی و تردیدناپذیر عبدالله به شمار می‌روند. همچنین عبدالله به علت تبار پشتون خود، در میان اکثریت پشتون هم حامیانی دارد. پدر عبدالله پشتون و مادر وی تاجیک است و عبدالله از این تبار دووجهی استفاده بسیار برده و می‌برد. علاوه بر این حامیان قومی، عبدالله در میان نوگرایان افغانی هم از محبوبیت زیادی برخوردار است. اتصال عبدالله به حلقه‌های قومی و فکری نیرومند در افغانستان از یک سو و گرفتاری‌های پرشمار دولت حامد کرزی از سوی دیگر، عبدالله را به شناخته‌شده‌ترین رهبر سیاسی و متوازن‌کننده قدرت در افغانستان تبدیل کرده است. اکنون اگر عبدالله با نامشروع خواندن ریاست جمهوری کرزی، حاضر به همکاری با دولت او نشود، کرزی حمایت‌ بخش بزرگی از جامعه افغانستان را از دست خواهد داد. این زوال قدرت که محتمل به نظر می‌رسد، کرزی را در زمینه حل بزرگ‌ترین مشکل افغانستان؛ یعنی جنگ و ناامنی، ناتوان‌تر خواهد کرد.

آمریکا و متحدان غربی‌اش از مدت‌ها پیش، اعزام نیروهای تازه به افغانستان را به تعیین تکلیف سیاست داخلی این کشور موکول کرده‌اند. آمریکا پیش از اعلام اعتراض عبدالله، از انتخاب مجدد کرزی استقبال کرد؛ اما اکنون که عبدالله به معارض کرزی تبدیل شده است، احتمالا در آمریکا تردیدهایی در زمینه ادامه حمایت از کرزی ایجاد خواهد شد. مشکل دیگر کرزی، پراکندگی‌های سیاسی داخلی و افزایش تحرکات طالبان و القاعده در مناطق شرقی و جنوب شرقی افغانستان است. حل پراکندگی‌های داخلی و دفع خطر طالبان، هر دو به همکاری عبدالله عبدالله و حامیان وی در جنبش شمال افغانستان بستگی دارد و کرزی ناگزیر به جلب حمایت و همکاری عبدالله است.عبدالله البته با صراحت گفته است قصد مذاکره،‌ همکاری و شراکت با دولت کرزی را ندارد؛ اما در افغانستان بنا به یک سنت دیرپا، فاصله جنگ و صلح به اندازه دستانی است که به سوی هم دراز می‌شوند و بعید نیست که عبدالله و کرزی در چارچوب رویه معمول در افغانستان، مذاکره و مصالحه را جایگزین منازعه کنونی کنند. هنوز نشانه‌ای از چنین تحولی دیده نمی‌شود؛ اما کرزی و عبدالله برای ادامه کار و حیات سیاسی خود به چنین مصالحه‌ای نیاز دارند.کرزی بدون عبدالله ناچار به اداره دولتی با مشروعیت ناچیز خواهد بود و عبدالله با قطع همکاری با کرزی چاره‌ای جز رهبری مخالفان ندارد و چنین تقابلی او را از قدرت دورتر خواهد کرد؛ بنابراین هنوز باید منتظر راه‌حلی غافلگیرکننده و تامین‌کننده خواسته‌های طرفین مناقشه در افغانستان نشست؛ چون در میان همه تردیدها، در این باره یقین وجود دارد که کرزی و عبدالله هیچ یک تمایل و توانایی نزدیک شدن به راه‌حل‌های خشونت‌بار را ندارند.