محمدصادق جنان‌صفت

رییس‌جمهور محمود احمدی‌نژاد سه‌شنبه شب در شبکه یک تلویزیون حاضر شد و تحلیل خود را از روزگار ایران امروز ارائه کرد. وی بخشی از سخنانش را به موضوع پرداخت نقدی یارانه‌ها اختصاص داد و جزییات بیشتری از طرح دولت را بازگو کرد. رییس‌جمهور گفت: با بررسی‌های انجام شده و بررسی اطلاعات اقتصادی، برآورد ما این است که باید یارانه‌ها به حدود ۵۳میلیون نفر از هموطنان ارائه شود. به دهک‌های اول ۵۰ تا ۷۰هزار تومان به ازای هر نفر پرداخت می‌شود و دو سه دهک دوم ۴۵ تا ۵۰هزار تومان دریافت خواهند کرد.باتوجه به پیامدهای ناشناس و گسترده اجرای طرح پرداخت نقدی یارانه‌ها و نوع تعامل مجلس و دولت درباره این طرح که با اظهارنظرهای گوناگون از سوی نمایندگان مواجه شده است و حتی رییس کمیسیون اقتصاد پرسیده است که آیا دولت پول دارد که وعده می‌دهد، دو نکته زیر را یادآور می‌شوم:

۱ - یک حساب ساده‌نشان می‌دهد اگر ۵۳میلیون نفر مشمول دریافت یارانه نقدی شوند و به هر فرد به‌طور میانگین. ۵۰هزار تومان در ماه پرداخت شود، منابع مورد نیاز اجرای طرح در ماه معادل ۲۶۵۰میلیارد تومان و برای یک‌سال معادل ۳۱۸۰۰میلیارد تومان خواهد شد.

در صورتی که نرخ هر دلار به ریال را برای یک سال ثابت و ۹۳۰۰ریال فرض کنیم، رقم قابل پرداخت دولت برای اجرای این طرح در یک سال اول حدود ۳۲میلیارد دلار خواهد شد. باتوجه به اینکه ۳۲میلیارد دلار رقم بزرگی است، باید دید که محل تامین آن کجا است؟ آیا قرار است این رقم از محل فروش انواع حامل‌های انرژی (فرآورده‌های نفتی و برق) به قیمت آزاد تامین شود؟ به این معنی که دولت قیمت بنزین، گاز مایع، برق، گازوییل و ... را آزاد خواهد کرد و آن را به قیمت‌های بین‌المللی عرضه خواهد کرد؟ آیا تا زمانی که این اتفاق بیفتد و منابع مورد نیاز از مصرف‌کنندگان دریافت شود، قرار است از حساب ذخیره ارزی برداشت شود؟

این بحث‌ها در حالی است که رییس‌جمهور گفته است: در لایحه ارائه شده به مجلس درباره پرداخت نقدی یارانه، رقمی برای خانواده‌ها اعلام نخواهد شد.

۲ - به نظر می‌رسد رییس‌جمهور احمدی‌نژاد با بیان جزییات طرح پرداخت نقدی یارانه و اعلام دقیق پرداختی به هر نفر، کار سیاسی گسترده‌ای انجام داده و این گفت‌وگوی تلویزیونی وی پیامدهای خاص خود را دارد. به این معنی که اگر مجلس قانون‌گذاری لایحه دولت را با بررسی‌هایی که انجام خواهد داد، رد کرده و مهر تصویب بر آن نزند، باید در برابر ۵۳میلیون نفری که به وعده رییس‌جمهور چشم دوخته‌اند، پاسخگو باشد و به نوعی در مقابل میلیون‌ها انسان بایستد. یک سناریوی دیگر این است که مجلس لایحه دولت را آن گونه که می‌آید، تصویب و برای اجرا ابلاغ کند. در این صورت، دولت اگر طرح را اجرا کند و کامیابی به دست نیاورد، به قانون استناد کرده و می‌تواند ادعا کند که دستور مجلس را انجام می‌دهد. اما یک راه نیز قابل تصور است و آن انجام بحث‌های کارشناسانه بر روی این طرح توسط مجلس و بازگویی پیامدهای آن است.

این احتمال وجود دارد که مجلس با تمرکز بر روی تورم‌زا بودن طرح و این که اجرای آن نه تنها سودی برای شهروندان ندارد، بلکه با آثار تورمی که به بار می‌آورد، به زیان شهروندان است، آن را تصویب نکند. سخنرانی رییس‌جمهور در تلویزیون او را در موقعیت برتری نسبت به مجلس قرار داده است.