دکتر مهدی نصرتی

مخاطبان این یادداشت، برخی اهالی بخش‌های دولتی، شبه دولتی و خصوصی‌اند که به‌دنبال تامین مالی طرح‌های خود هستند. برخی تصورات، توقعات و مراجعات نشان می‌دهد که باید نکاتی درخصوص مقوله تامین مالی تبیین شود؛ هرچند که این مطالب برای فعالان حوزه مالی، بدیهی است. این روزها در فضای پسابرجام شرکت‌ها و افراد زیادی را می‌توان مشاهده کرد که برای تامین مالی طرح‌های خود به‌دنبال تامین مالی از منابع خارجی هستند. این موضوع در ایران تحت عنوان فاینانس شناخته می‌شود. مثلا عنوان می‌شود که برای فلان طرح صنعتی یا زیرساختی همه عوامل مهیا شده است و به‌دنبال فاینانس هستیم، شما فاینانسور سراغ ندارید؟! صد البته در این بین عده‌ای نیز پیدا می‌شوند که مدعی ایفای این نقش واسطه‌ای هستند و پس از صرف هزینه، زمان و انرژی نیز دستاوردی برای متقاضی نخواهند داشت.

در ایران به‌دلیل شرایط سال‌های گذشته و وجود واسطه‌ها و دور زدن تحریم‌ها، پول‌های هنگفتی توسط افراد حقیقی جابه‌جا شده است. بنابراین تصور این است که ارقام چند ده میلیون دلاری به نوعی پول توجیبی شمرده می‌شوند و می‌توان آن را از بانک‌های خارجی قرض گرفت. اما واقعیت این است که این ارقام در دنیای مالی اگر قرار باشد به‌صورت وجه نقد باشد ارقام بزرگی محسوب می‌شوند و کاملا به دور از ذهن است که بانکی حاضر باشد این مبالغ را به‌صورت پول نقد در اختیار متقاضی قرار دهد، بلکه با شبکه تامین‌کنندگان و فروشندگان مواجه خواهد شد. برای تامین مالی طرح‌های بزرگ‌تر نیز معمولا یک بانک به تنهایی وارد نمی‌شود و از سازوکار سندیکایی استفاده می‌شود.بنابراین واقعیت این است که نمی‌توان همه جنبه‌های طرح شامل مجری و تامین‌کننده و... را تعیین کرد و در انتها به‌دنبال فاینانسور گشت! برای تامین مالی طرح، بانک نیز از ابتدا باید درگیر باشد.

نکته بعدی این است که شرکت‌ها و صاحبان طرح‌ها، با کدام رتبه اعتباری می‌خواهند با بانک‌های خارجی طرف شوند؟

از این رو این تصور را که بانک‌های خارجی برای حل مشکل نقدینگی شرکت‌های داخلی، وجه نقد در اختیار این شرکت‌ها خواهند گذاشت باید به طور کامل از ذهن دور کرد. این تصور را که طرح صنعتی و فروشنده و خریدار همه مهیا هستند و فقط به‌دنبال فاینانسور می‌گردیم، باید فراموش کرد. عبارت‌های بومی را (!) نظیر EPCF که در دنیا ناشناخته است، باید فراموش کرد. این تصور که طی این سازوکار، طرح صنعتی یا زیرساختی به پیمانکار واگذار شود سپس پیمانکار طرحی را که همه جنبه‌های طراحی، مهندسی و تامین تجهیزات و فروشنده و خریدار آن تعیین شده در دست بگیرد و دور دنیا را دنبال فاینانسور بگردد و خود نیز وثایق لازم را فراهم کند، باید از ذهن زدود. در شرایط فعلی کشور، محتمل‌ترین گزینه‌ها برای تامین مالی خارجی، خطوط اعتباری، بانک‌ها و صندوق‌های توسعه صادرات کشورهای صنعتی هستند. طبق اخبار رسانه‌ها، موسساتی از کشورهای کره‌جنوبی، ژاپن، سوئد، ایتالیا و... جزو مواردی هستند که مراودات خود را با طرف‌های ایرانی آغاز کرده‌اند و مشروط به تامین تجهیزات از صادرکنندگان این کشورها، می‌توانند گزینه‌هایی قابل بررسی برای صاحبان طرح‌ها باشند.