تغییر آرایش شورای نگهبان/ کدخدایی رفت، طحان نظیف آمد/ چرا آملی لاریجانی کنار رفت؟

خبرآنلاین : همزمان با کناره گیری آیت الله آملی لاریجانی و انتصاب جدید رهبر انقلاب برای عضو فقیه شورای نگهبان، محمد دهقان هم با استعفای خود باعث شد تا این شورا آرایش جدیدی به خود بگیرد.

عصر شنبه۱۳ شهریور به ‌دنبال کناره‌گیری آیت‌الله آملی لاریجانی از عضویت شورای نگهبان،حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر انقلاب در حکمی، حجت‌الاسلام‌ احمد حسینی‌خراسان را به عضویت شورای نگهبان منصوب کردند. با کناره‌گیری آملی لاریجانی، حالا خراسانی به عنوان هشتمین عضو جدید این شورا در دوره هفتم انتخاب شده است.

چرا آملی لاریجانی کنار رفت؟

پیش از دوماه از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰، می گذرد. انتخاباتی که پیش از گذشته عملکرد شورای نگهبان را مورد نقد و بررسی قرار داده تا جایی که حتی آیت الله صادق آملی لاریجانی هم سکوت خود را شکست و لب به اعتراض گشود. 

او که عنوان یکی از فقهای شورای نگهبان در ۱۰ روز جلسات بررسی پرونده کاندیداها حضور داشت و درپی حذف چهره های سیاسی چون علی لاریجانی، اسحاق جهانگیری و ...  در اقدامی عجیب پرده از پشت پرده تصمیمات عجیب شورای نگهبان در ردصلاحیت چهره های شاخص برداشت و در یک رشته توئیتی نوشت:« از اولین حضور این‌جانب در شورای‌ نگهبان در سال ۱۳۸۰، قریب به بیست سال می‌گذرد. در تمام این مدت، از شورای نگهبان دفاع کرده‌ام، حتی در سال‌هایی که در قوه قضاییه بودم؛ اما هیچ گاه تصمیمات شورا را تا این حد غیر قابل دفاع نیافته‌ام؛ چه در تأیید صلاحیت‌ها و چه در عدم احراز صلاحیت‌ها.» 

این اعتراضات تا جایی پیش رفت که آملی لاریجانی نه تنها اعتبار نامه سید ابراهیم رئیسی را امضا نکرد؛ بلکه در مراسم تحلیف وی نیز حاضر نشد. بر همین اساس، در دو ماه گذشته شایعاتی در برخی محافل سیاسی درباره برکناری او از عضویت در شورای نگهبان مطرح شده بود؛ اما حکم رهبر انقلاب برای احمد حسینی‌خراسانی به این شایعات پایان داد. در این متن آشکار شد که آملی لاریجانی نامه استعفای خود را خطاب به رهبر انقلاب ارسال کرده و ایشان هم با آن موافقت کرده‌اند.

حقوقدانی که به پاستور رفت

نماینده مردم طرقبه در مجلس دهم بود که با رای بالای بهارستان نشین ها راهی شورای نگهبان شد. شاید آن روز که خانه ملتی ها، محمد دهقان را روانه این شورا کردند، کسی فکرش را هم نمی کرد که دو ساله بعد در شهریور 1400، با حکم سید ابراهیم رئیسی به سمت معاون حقوقی رئیس جمهور منصوب شود. 

به گفته سخنگوی شورای نگهبان، دهقان به دلیل آنکه نمی تواند همزمان هم عضو این شورا باشد و هم مشغول کار در دولت، استعفای خود را به شورا ارائه کرده است؛ اما هنوز خبری از جایگزین وی نیست و نگاه ها به تصمیم رئیس قوه قضاییه است تا مشخص شود مُهر حقوق دانی شورای نگهبان این بار به نام چه کسی زده می شود. 

کدخدایی رفت، طحان نظیف آمد

چهل و یک سال از برپا شدن خیمه شورای نگهبان در نظام جمهوری اسلامی ایران می‌گذرد و ۲۶ تیر ماه نیز در تقویم ایران به نام این شورا نام گرفته شده است. بر اساس آئین نامه داخلی شورای نگهبان، انتخابات هیئت رئیسه این شورا هر ساله برگزار و طی آن هیئت رئیسه جدید برای فعالیت یک ساله انتخاب می‌شوند. 

برهمین اساس، در انتخابات تیرماه شورای نگهبان، عباسعلی کدخدایی که رکورددار سخنگویی شورای نگهبان است، از سمت خود خداحافظی کرد تا جای خود را به هادی طحان نظیف، همکار دهه شصتی خود بدهد. کدخدایی که به سبب توئیت ها و دفاعیاتش از عملکرد شورا در سال های اخیر حسابی جنجال برانگیز شده بود، پس از پایان مسئولیتش در این سمت در یادداشتی نوشت:« با تحولات ۱۳۸۴ قرعه فال سخنگویی به نام این حقیر کم تجربه افتاد که البته تلاش کردم با توکل بر خدای بزرگ آنچه شایسته این نهاد بوده است را بیان کنم و هماره از او هدایت می‌خواستم تا ره گم نکنم و بگویم آنچه را او مقدر کرده است. اگر چه انسان مصون از خطا نیست، اما تلاش داشتم در این سال‌ها کمتر به خطا روم و یا حدیث دل بگویم چرا که مسئولیتی خطیر از سوی اعضا محترم بر عهده داشتم. حتی آنجا که نظر من مخالف نظر اکثریت بود تلاش می‌کردم نظر شورا را به تمامه دفاع کنم و نظر خود را دخالت ندهم.»

حال با توجه به تغییرات اخیر و لزوم تعیین نفرات جدید و بالتبع تغییر فضای داخلی شورای نگهبان در سایه جابجایی افراد به نظر می رسد افکار عمومی در انتظار عملکرد این شورا در روزهای آینده خواهد بود تا معلوم شود که حضور نفرات جدید چه تاثیری بر این نهاد انقلابی دارد. 

جدول زیر همه تغییرات شورای نگهبان در این ۴۰ سال را نشان می‌دهد:

دوره	نام عضو پیشین	سمت	دلیل اتمام فعالیت	نام عضو جدید
اول (۱۳۵۹ تا ۱۳۶۵)	محمدرضا مهدوی‌کنی	فقیه	وزارت کشور	ابوالقاسم خزعلی
	عبدالرحیم ربانی‌شیرازی	فقیه	درگذشت	محمدرضا مهدوی‌کنی
	یوسف صانعی	فقیه	استعفا	محمدمهدی ربانی‌املشی
	محمدمهدی ربانی‌املشی	فقیه	پایان حضور در دوره اول	محمد امامی‌کاشانی
	محمدرضا مهدوی‌کنی	فقیه	پایان حضور در دوره اول	محمد مومن
	غلامرضا رضوانی	فقیه	پایان حضور در دوره اول	محمد محمدی‌گیلانی
	محسن هادوی	حقوقدان	پایان حضور در دوره اول	سیدجلال‌الدین مدنی
	مهدی هادوی	حقوقدان	پایان حضور در دوره اول	خسرو بیژنی
دوم (۱۳۶۵ تا ۱۳۷۱)	خسرو بیژنی	حقوقدان	پایان حضور در دوره اول	حسن حبیبی
	سیدجلال‌الدین مدنی‌کرمانی	حقوقدان	پایان حضور در دوره اول	احمد علیزاده
سوم (۱۳۷۱ تا ۱۳۷۷)	محمد محمدی‌گیلانی	فقیه	ریاست دیوان عالی کشور	سیدمحمود هاشمی‌شاهرودی
	حسن فاخری	حقوقدان	پایان حضور در دوره اول	سیدرضا زواره‌ای
	سیدرضا زواره‌ای	حقوقدان	استعفا	علی آراد
چهارم (۱۳۷۷ تا ۱۳۸۳)	محمد امامی‌کاشانی	فقیه	استعفا	رضا استادی
	ابوالقاسم خزعلی	فقیه	استعفا	سیدحسن طاهری‌خرم‌آبادی
	سیدمحمود هاشمی‌شاهرودی	فقیه	ریاست قوه قضاییه	محمد یزدی
	احمد علیزاده	حقوقدان	پایان حضور در دوره اول	ابراهیم عزیزی
	حسن حبیبی	حقوقدان	پایان حضور در دوره اول	عباسعلی کدخدایی
	علی آراد	حقوقدان	پایان حضور در دوره اول	محسن اسماعیلی
	محمدرضا عباسی‌فرد	حقوقدان	استعفا	-
پنجم (۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹)	صادق آملی‌لاریجانی	فقیه	ریاست قوه قضاییه	سیدمحمود هاشمی‌شاهرودی
	ابراهیم عزیزی	حقوقدان	استعفا	عباسعلی کدخدایی
	عباسعلی کدخدایی	حقوقدان	پایان حضور در دوره اول	حسینعلی امیری
ششم (۱۳۸۹ تا ۱۳۹۵)	غلامرضا رضوانی	فقیه	درگذشت	مهدی شب‌زنده‌دار
	عباسعلی کدخدایی	حقوقدان	پایان حضور در دوره اول	نجات‌الله ابراهیمیان
	حسینعلی امیری	حقوقدان	پایان حضور در دوره اول	سام سوادکوهی‌فر
هفتم (۱۳۹۵ تا ۱۴۰۱)	سیدمحمود هاشمی‌شاهرودی	فقیه	درگذشت	صادق آملی‌لاریجانی
	محمد مومن	فقیه	درگذشت	علیرضا اعرافی
	محمدرضا علیزاده	حقوقدان	درگذشت	سیامک ره‌پیک
	محمدحسن صادقی‌مقدم	حقوقدان	پایان حضور در دوره اول	محسن اسماعیلی
	نجات‌الله ابراهیمیان	حقوقدان	پایان حضور در دوره اول	محمد دهقان
	سام سوادکوهی‌فر	حقوقدان	پایان حضور در دوره اول	هادی طحان‌نظیف
	محمد یزدی	فقیه	استعفا	سیداحمد خاتمی