آیت‌الله صانعی معتقد بود زنان هم می‌توانند مرجع تقلید شوند
مرضیه آذرافزا از کنشگران حوزه زنان جزو افرادی است که در این سال‌ها تعامل زیادی با آیت‌الله صانعی داشته است. او به چند پرسش درباره دیدگاه‌های این مرجع تقلید فقید در حوزه زنان پاسخ داد.
خانم آذرافزا، شما به عنوان یک کنشگر مدنی که به‌ویژه در حوزه زنان فعال بوده‌اید، احتمالا طی این سال‌ها با آیت‌الله صانعی تعامل داشته‌اید؛ به نظر شما نگاه ایشان به زنان و مسائل این حوزه چگونه بود؟
واقعیت آن است که نگاه آیت‌الله صانعی به مسائل مختلف اجتماعی و سیاسی، نگاهی بسیار به‌روز بود البته با تحفظی که طبیعتا نسبت به اصول فقه داشتند. به یاد دارم چندسال پیش یک نوبت که با جمعی از زنان خدمت ایشان رسیدیم، در بحث‌های مختلف - چه در بحث مسائل حقوقی و چه بحث برابری‌خواهی زنان- شاهد این نگاه به‌روز و متفاوت آیت‌الله صانعی بودیم.
با این حال باید تاکید کنیم که این افق دید بلند را در چارچوب اصول تفقه به عنوان یک فقیه بیان می‌کردند و با همین نگاه خاص مبتنی بر تفقه که از یک فقیه و مرجع تقلید نیز جز این انتظاری نیست، سعی می‌کردند راه را برای فعالیت سیاسی و مدنی زنان باز کنند. مشخصا آنگاه که در حضور و تعدادی از فعالان سیاسی زنان درباره مسائل این زنان از ایشان طرح پرسش کردیم، ایشان نگاهی بسیار روشن و به‌روز داشتند و هیچ محدودیتی برای زنان در عرصه اجتماعی و سیاسی و تصدی مناصب مدیریتی قائل نبودند.
با این حساب معتقدید که به‌رغم تاکید بر اصول فقه، مانعی در مسیر فعالیت زنان نمی‌دیدند؟
بله. ایشان چهره‌ای بودند که نسبت به حقوق زنان، نگاهی برابری‌خواه داشتند. منتها این نگاه را به عنوان یک مرجع تقلید در بستر تفقه پیش می‌برد که کاملا طبیعی هم است؛ چراکه به هر حال ایشان یک مرجع تقلید بوده و خوانشی تاریخی مبتنی بر دین بر مسائل دارند و طبیعتا اگر یک چهره دانشگاهی بخواهد دیدگاهش درباره زنان را مطرح کند، با چنین چالشی روبرو نیست اما این نگاه به دین باعث نمی‌شد که نگاهی روبه عقب داشته باشند.
تاکید بر نقش زنان و لزوم حضور این گروه از جامعه در مناصب سیاسی و مدیریتی در نگاه آیت‌الله صانعی، در حالی که ازقضا این روزها بار دیگر بحث تعریف «رجل سیاسی» و احتمال کاندیداتوری زنان برای انتخابات ریاست‌جمهوری مطرح است، از این جهت نیز قابل بررسی است. نگاه ایشان را از این حیث چطور می‌بینید؟
برداشتم از رویکرد ایشان این است که می‌خواستند مساله حقوق زنان و ارتقای زنان را در بستر تفقه پیش ببرند. دیدگاه ایشان با مراجع دیگر متفاوت بود اما همچنان با فقه پیوستگی داشتند. اما ایشان هیچ محدودیتی برای زنان قائل نبوده و حتی معتقد بودند که زنان می‌توانند ولی‌فقیه شوند. درواقع از این منظر تا انتهای مسیر رفتند. البته شاید در بحث ارث نه به این معنا که احکام را جاودانه کرده باشند اما احتیاط‌هایی داشتند که ناظر بر تحولات زمان و مکان است و شاید نمی‌خواستند حرف آخر را ابتدا بگویند. درواقع در برخی موارد محتاط عمل می‌کردند اما رویکرد خودشان کاملا به‌روز بود. درواقع ایشان نظرات را بیان می‌کرد اما این نظرات تاوقتی بخواهد وارد رساله عملیه شده و تبدیل به جریان اجتماعی شود، طبیعتا مقداری طول می‌کشد.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
