جدال بر سر خوب یا بد بودن مجلس اول/ مجلس ششم واقعا بدترین مجلس بود؟

شورای نگهبان و انتخابات؛ دو شخصیت داستانی شده اند که حداقل هر ۴ سال یکبار گویی مرور این داستان ناگزیر و اجباری شده است. یک فصل داستان هم نحوه نظارت این شورا و خاصه نظارت استصوابی است که گاه آنقدر دایره آن محدود می شود که صدای انتقادات را بلندتر از قبل می کند. کلافی که گاه آنچنان پیچیده و پر از گره می شود که حتی برخی اگر بنای بر انتقاد از نهادهایی چون مجلس را داشته باشند یک نتیجه ضعف ها را عملکرد همین شورا می دانند.

«بهترین مجلس در طول تاریخ انقلاب اسلامی مجلس اول بود که در آن نظارت به این شکل وجود نداشت و حتی شورای نگهبان وجود نداشت و حتی منافقین هم در آن ثبت نام کردند.» این سخن حسن روحانی در جلسه ۱۷ مهرماه هیات دولت بود که اتفاقا واکنش‌های مختلفی را به دنبال داشت، بسیاری از آن استقبال کردند و البته شورای نگهبانی ها را دلخور کرد. آنچنان که عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان به فاصله ای بسیار کوتاه پاسخ سیاستمداران به ویژه حسن روحانی را در صفحه توئیترش داد.

اما فارغ از دعوای دیرینه احزاب و شخصیت های سیاسی با شورای نگهبان درباره نظارت استصوابی سوال اینجاست که آیا سیاسیون دیگر هم با حسن روحانی درباره عملکرد مجلس اول اتفاق نظر دارند یا خیر؟ واقعا مجلس اول بهترین مجلس بود؟ شاخصه های بهتر بودن آن مجلس چه بود که گاه و بیگاه برخی سیاسیون حسرت آن پارلمان را می خورند؟

هیچ بقالی نمی‌گوید ماست من ترش است

هرچند افراد و چهره‌های زیادی هستند که معتقدند مجلس اول در زمره بهترین مجالس قرار دارد و حداقل در نظرخواهی ۱۵ نفره خبرآنلاین، ۱۰ نفر به این موضوع اعتراف کردند اما در این میان افرادی هم بودند که نگاهی متفاوت داشتند. علیرضا سلیمی نماینده مجلس هشتم تا دهم مجلس از جمله افرادی است که معتقد است مجلس اول آنطورها هم که روحانی می‌گوید در راس امور نبوده است. نماینده مردم محلات به خبرآنلاین می‌گوید: اینکه کدام مجلس قوی‌تر است یا کدام یک ضعیف‌تر به نوع نگاه سیاسی باز می‌گردد. من در این مقوله قطعا مجلس دهم را ضعیف‌ترین مجلس می‌دانم. بلاخره آقایان لیستی امدند و لیستی امدن بهتر از این نمی‌شود. اما نگاه ها فرق دارد. آقای روحانی می‌گوید مجلس اول بهتر بود برای انکه خودش در این دوران نماینده بوده است این درحالی است که یک نماینده دیگر ممکن است نظر دیگری داشته باشند به هر صورت هیچ بقالی نمی‌گوید ماست من ترش است.

جدال خوب یا بد بودن مجلس اول

حسین انصاری‌راد از نمایندگان مجلس اول، پنجم و ششم نیز منتقد این نگاه است و به خبرآنلاین می‌گوید:«هیچ کدام از این ده دوره مجلس را نمی‌توان گفت در راس امور بوده‌اند همه انها تا حدودی مقهور قدرت‌های بیرون و نهادهای بیرونی مجلس بودند. مجلس اول از نظر اینکه انتخاباتی آزادتر داشته است و گروه‌های مختلفی به ویژه مرحوم بازرگان و همینطور مهندس سحابی، صباغیان، معین‌فر و ... حضور داشتند مجلس خوبی بود اما در آن مجلس تقریبا نصف و نصف روحانی و غیرروحانی حضور داشتند و اکثریت مجلس با حزب جمهوری اسلامی بودند و از همین رو رفتار مناسبی با اعضای نهضت آزادی نداشتند بنابراین من مجلس اول را هم مجلس خوبی نمی‌دانم.»

او ادامه می‌دهد: «درواقع مجلس اول مجلس انقلاب بود و هنوز آن طوفان پر زوری که بر احساسات مردم غلبه داشت به صورتی بود که این مجلس قادر نبود وظیفه خود را انجام دهند. من یک نمونه را برای شما می‌گویم و آن اینکه در آن مقطع اقای چمران هم وزیر دفاع کابینه بازرگان بود و در منطقه جنگی حضور داشت وقتی به مجلس آمد اجازه ندادند او نطقش را تمام کند لذا به او فشار آوردند و و بدون انکه نطق و سخنرانی‌اش را تمام کند پایین آمد و به میدان جنگ برگشت.»

مجلس ششم واقعا بدترین مجلس بود؟

از سوی دیگر حجت‌الاسلام احمد سالک نماینده اصولگرای که سابقه حضور در مجلس اول، نهم و دهم را دارد به خبرآنلاین می‌گوید: «مجلس اول اکثر افرادی که در جریان مبارزات انقلاب بودند و زندان رفته بودند به مجلس آمدند به جز منافقین البته آقای روحانی به منافقین هم اشاره کرد اما هرچند آنها در انتخابات شرکت کردند اما رای نیاوردند. اکثر قریب به اتفاق افراد انقلابی و وزین بودند. در آن شرایط کشور در یک تلاطم بود و دشمنان داخلی و خارجی تلاش کردند مجلس را فلج کنند. از ۷ تیر ۶۰ تعدادی از نمایندگان شهید و مجروح شدند بنابراین شرایط شرایط عجیبی بود و در چنین شرایطی همین مجلس طرح عدم کفایت رئیس جمهور را تصویب می‌کند. در این مجلس هم ما توانستیم ۵ سوال از رئیس جمهور بود مطرح کرد و به او کارت زرد داد »

او نهایتا می گوید: «مجلس اول به نظرم مجلسی بود که توانست در راس امور باشد مجلس هفتم و هشتم هم بد نبود اما مجلس ششم بدترین مجلس بود ان اتفاقاتی که رخ داد و آن نامه ای که در مقابل مقام معظم رهبری امضا کردند اتفاقات ناگواری بود »

اما الهه کولایی از اعضای مجلس ششم درباره بهترین دوره مجلس به خبرآنلاین می‌گوید: مجلس اول به دلیل آنکه هنوز ساختارهای قدرت به درستی شکل نگرفته بودند لذا از همین رو مجلس اول بهتر توانست در راس امور باشد. اما درمورد مجالس بعدی باید گفت مجلس ششم نمایندگان تلاش زیادی کردند تا بتوانند وظایف نمایندگی را به خوبی انجام دهند اما از آنجا که نمایندگان باید از فیلتر شورای نگهبان عبور کنند مردم نمی‌توانند آنطور که باید و شاید در پایان دوره با انتخاب کردن یا نکردن آنها دیدگاه‌های خود را به نمایش بگذارند.

در جدول زیر از ۱۵ نماینده سابق و فعلی مجلس پرسیده شده است بهترین مجلس کدام بود و چرا بهترین؟

نماینده و دوره نمایندگی	بهترین مجلس	چرا بهترین مجلس؟
اکرمی، سیدرضا /دوم، سوم چهارم، پنجم و هشتم	مجلس اول	در مجلس اول افراد نخبه و پخته انتخاب شدند به طور مثال ریاستش را شخصی مانند آیت الله هاشمی رفسنجانی به عهده داشت مضاف برآنکه با همه مشکلاتی که کشور با آن دست به گریبان بود افرادی می‌نشستند و با مشکلات مواجه می‌شدند.
انصاری‌راد، حسین/ اول، پنجم، ششم	مجلس ششم	اکثریت در دست اصلاح‌طلبان بود که منطبق بر قانون بودند و معتقد به موازین قانونی بودند البته در درون مجلس اقلیتی بودند که مخالف این رویه بودند و در بیرون مجلس هم نهادهایی بودند که کاملا با این شرایط ناسازگار بودند.
آرین‌منش، جواد/ هفتم و هشتم	مجلس اول	به دلیل فراگیری که داشته است و به دلیل حضور شخصیت‌های برجسته‌ای که وجود داشته است و امور اولیه حکومت را مورد بحث و بررسی قرار می‌دادند قاعدتا تاثیراتش نسبت به مجلس کنونی بیشتر بوده است.
بیمقدار، شهاب‌الدین/ اول، دوم و دهم	مجلس اول و دوم	برای اینکه حضرت امام به در راس امور بودن مجلس اعتقاد داشت و بسیاری از تصمیمات مهم در جلسات علنی و غیرعلنی مجلس اتخاذ می‌شد. خود مجلس هم کار می‌کرد و به شکل امروز نبود که ۲۰ روز ۲۰ روز تعطیل باشد. یعنی در مجلس اول و دوم بعد از پنج‌ماه به زور چند روزی می‌توانستیم مرخصی بگیریم و به حوزه انتخابیه می‌رویم. حال این شرایط را با تعطیلات این‌روزهای مجلس مقایسه کنید. در بعد نظراتی هم بهتر عمل می‌کردند مضاف بر آنکه دولت اقای بازرگان هم جلساتی هفتگی با نمایندگان داشت و همه مسائل آنجا حل می‌شد و دیگر کار به سوال و استیضاح کشیده نمی‌شد.
پورمختار، محمدعلی/ نهم و دهم	سه دوره اول مجلس	مجلس اول در ابتدای انقلاب تشکیل شده بود که نمایندگانش را انقلابیونی تشکیل می‌دادند که همه اهتمامشان متوجه مسائل ملی بود و اینطور نبود که همه فکر و ذکر آنها مانند شرایطی که امروز در مجالس جریان دارد متمرکز بر امور اجرایی حوزه انتخابیه باشد لذا تغییر نگاه به مجلس و نمایندگان و باعث شد تا مجلس از آن راس امور بودن فاصله بگیرند.
تاجرنیا، علی / ششم	ششم	این مجلس پارلمان را به استاندارد پارلمان‌های مرسوم دنیا نزدیک‌تر کرد. یعنی اگر در مجموعه حاکمیت تخلفی صورت می‌گرفت مجلس ششم بدون تعارف آن را بیان‌ می‌کرد. این مجلس بعد نظارتی را به بهترین نحو انجام داد و این نظارت را تا نهادهایی که تا آن زمان هیچ‌گاه مورد خطاب قرار نمی‌گرفت به پیش برد. در این زمینه شاهد فراخواندن وزیر اطلاعات و تشکیل کمیته تحقیق و تفحص درباره عملکردش نیز شاهد بودیم این‌ها نوعی تابو شکنی بود که در مجلس ششم رقم خورد.
حیدری، غلامرضا/ دوم، سوم و دهم	مجلس اول	در مجلس اول ما شاهد نمایندگان با سلائق و نظرات مختلفی هستیم که در عین اعتقاد به کلیت نظام جمهوری اسلامی از یک تنوع دیدگاه برخوردار بودند. به عبارت دیگر غربالگری تحت عنوان نظارت استصوابی نبود. همچنین در این مجلس افرادی وزین حضور داشتند که با تمام وجود مسائل ملی را بر مسائل فردی و گروهی ارجح قرا می‌دادند.
ذوالقدر، سیدمصطفی/ دوم، سوم، ششم و هشتم، دهم	اول و دوم	این مجالس توانستند به خوبی به وظایف خود عمل کنند.
سالک، احمد / اول، نهم، دهم	مجلس اول	به این دلیل که نمایندگان از وزن قابل توجهی برخوردار بودند و کارهای عمیق برای حفظ نظام جمهوری اسلامی ایران انجام دادند. قوانینی که بتوانند کشور را به یک آرامش برساند. برخورد با حرکت منافقین و بنی‌صدر از جمله مواردی بود که باعث شد مجلس اول در راس امور باشد.
سلیمی، علیرضا /هشتم، نهم و دهم	مجلس پنجم و هشتم	به لحاظ بعد نظراتی توانستند عملکرد قابل قبولی داشته باشند در همین راستا مجلس هشتم توانست تابو سوال از رئیس جمهور را بشکند.
شریعتی، عفت/ هفتم و هشتم	هفتم	مجلس هفتم را من حیث المجموع یک مجلس ساده و بی‌پیرایه می‌دانم. به اعتقادم مجلس هفتم هم در حوزه نظارتی و هم در حوزه قانون‌گذاری توانست کارنامه قابل قبولی ارائه کند.
غرضی، سیدمحمد/ اول	اول و دوم	مجالس اول و دوم به معیارها نزدیک‌تر بوده است اما در همان دوران هم این امتیازطلبی ها وجود داشت مثلا همین قانون بانک‌های اسلامی در مجلس دوم تصویب شد که شرح مفصلی است بر گرفتاری‌هایی که در امور مردم و اقتصاد و ... مسلط شدند. من می‌خواهم بگویم قاعده جامعه در این دو مجلس شراکت داشت اما بعد از ان این وجود نداشت.
قمی، محمد/ سوم، چهارم، پنجم، ششم، هفتم و دهم	مجلس سوم و ششم	مجلس سوم در امور سیاسی مجلس قوی‌تر و فعال‌تری بود و مجلس ششم هم مجلس فعال‌تری نسبت به ادوار مجلس بود.
قنبری، داریوش/ هشتم	اول و دوم تا سوم	مجالس اول به دلیل حضور سلایق مختلف توانست نقش پررنگ‌تری را ایفا بکند.
کولایی الهه / ششم	اول و ششم	مجلس اول به دلیل آنکه هنوز ساختارهای قدرت به درستی شکل نگرفته بودند و از همین رو مجلس اول بهتر توانست در راس امور باشد. اما درمورد مجالس بعدی باید گفت مجلس ششم نمایندگان تلاش زیادی کردند تا بتوانند وظایف نمایندگی را به خوبی انجام دهند اما از آنجا که نمایندگان باید از فیلتر شورای نگهبان عبور کنند مردم نمی‌توانند آنطور که باید و شاید در پایان دوره با انتخاب کردن یا نکردن آنها دیدگاه‌های خود را به نمایش بگذارند.