ژاپن، سومین ایستگاه دیپلماسی ظریف

ایرنا : محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران، در ادامه تور آسیایی خود، بعد از ترکمنستان و هند امروز پنجشنبه مهمان ژاپنی ها بود کشوری که به دلیل قدمت طولانی مناسبات دوستانه و مسالمت آمیز، برای مشورت درباره اقدامات تنش زای آمریکا انتخاب شده بود.

او در بدو ورود به توکیو گفت: پس از اقدامات تنش زای آمریکا و به دعوت وزیر خارجه ژاپن که علاقه مند به گفت و گو در این باره بود، به ژاپن آمدم ضرورت دارد مشورت هایی با کشورها و شرکت های مهم جمهوری اسلامی ایران صورت گیرد.

ظریف ابتدا با همتای ژاپنی خود - تارو کونو - دیدار و گفت و گو کرد و بعد از ان به ملاقات &#۳۹;شینزو آبه&#۳۹; نخست وزیر این کشور رفت.

در دیدار وزرای خارجه دو کشور، دو طرف با اشاره به روابط تاریخی ایران و ژاپن بر لزوم توسعه و تعمیق آن و تداوم رایزنی های سیاسی میان مقامات دو کشور تاکید کردند.

آخرین تحولات برجام و اقدام قانونی جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با بد عهدی و قانون شکنی دولت آمریکا و عدم اقدام قابل قبول اروپایی ها در اجرای برجام از محورهای اصلی گفت وگوهای دو وزیر بود که طی آن وزیر امور خارجه کشورمان مواضع اصولی جمهوری اسلامی ایران را در این زمینه به تفصیل تشریح کرد.

بررسی ابعاد مختلف روابط دو جانبه و مهمترین مسائل منطقه ای و بین المللی از دیگر محورهای گفت وگوی دو وزیر خارجه بود.

دکتر ظریف و تارو کونو دور دوم گفتگوهای خود را بطور خصوصی برگزار کردند.

عادی سازی روابط اقتصادی ایران راه حفظ برجام است

وزیر امور خارجه ایران بعد از این دیدار گفت: جامعه بین المللی برای حفظ برجام باید نسبت به عادی سازی روابط اقتصادی ایران اقدام کند.

ظریف اظهار کرد: در این دیدار درباره شرایط کنونی منطقه، اقدامات آمریکا، نحوه حفاظت از برجام اگر جامعه بین المللی تمایلی به حفظ آن داشته باشد، صحبت کردیم.

وی یادآور شد: تارو کونو وزیر امورخارجه ژاپن در این دیدار گفت متعهد به برجام بوده و ژاپن علاقه مند است اقدامات دیپلمات خود را برای کاهش تنش در منطقه ادامه دهد.

وزیر امورخارجه ایران تاکید کرد: در این دیدار روش های کاهش تنش در منطقه و توقف اقدامات جنگ طلبانه آمریکا را توضیح دادم و اینکه جمهوری اسلامی به دنبال درگیری در منطقه نیست اما همواره از منافع خودش با تمام قدرت دفاع کرده و اکنون نیز این کار را انجام خواهد داد.

دیدار با آبه

وزیر امور خارجه ایران در ادامه سفرش به ژاپن با شینزو آبه نخست وزیر ژاپن دیدار و گفت و گو کرد آنها در این دیدار، در خصوص روابط دو جانبه، مهمترین مسائل منطقه ای و بین المللی، به ویژه برجام گفت وگو و تبادل نظر کردند.

نخست وزیر ژاپن بر عزم دولت این کشور برای حفظ و گسترش روابط دیرینه دو کشور تاکید کرد، او برجام را دستاورد مهمی خواند که باید حفظ شود.

شینزو آبه همچنین نقش و جایگاه ایران را در ثبات و امنیت منطقه بسیار مهم و مثبت ارزیابی کرد.

نگاهی به روابط ایران و ژاپن

آنچه بیش از هر چیز در روابط دو کشور نمایان است دوره طولانی از مناسبات دوستانه و مسالمت آمیز و مملو از همکاری در عرصه های مختلف برای دو طرف است.

ژاپن با نظر به اینکه سومین قدرت اقتصادی بزرگ دنیا پس از آمریکا و چین است و در زمینه فناوری همتا ندارد و سازنده بسیاری از کالاهای پیشرفته دنیا است و از خریدارن بزرگ نفت کشورمان نیز محسوب می شود، در سیاست خارجی ایران هم جایگاه ویژه ای دارد.

ژاپنی ها در هر دوره ای تلاش وافر کرده اند تا از مناسبات دوستانه خود با جمهوری اسلامی ایران حراست کنند و حتی پس از اینکه دولت آمریکا از برجام خارج شد، باز هم ژاپن رایزنی های خود را با واشنگتن ادامه داد و برای مدتی از معافیت خرید نفت برخوردار شد و همزمان تلاش کرد تا از چالش ها و اختلافات بکاهد.

این کشور در روزهای اخیر هم به طور تلویحی از سیاست های آمریکا در قبال ایران انتقاد کرده و افزوده است که هر چه در توان دارد برای کاهش اختلافات و گفت و گو و جلوگیری از تشدید تنش ها در منطقه خاورمیانه بکار می گیرد.

اینها نشان دهنده دوستانه و دیرینه بودن روابط تهران و توکیو است ژاپن در کنار کشورهای چین و کره جنوبی همواره از مشتریان بزرگ انرژی ایران هم بوده است و محدودیت های خرید نفتی برای توکیو هم مشکلات زیادی ایجاد کرده است.

قبل و پس از برجام

ژاپن و ایران دوستی بسیار دیرینه ای دارند و توکیو به طور سنتی همواره با بازار کشورمان ارتباط نزدیکی داشته ولی پس از برجام، اراده خود را برای حضور در آن راسخ تر کرد.

یکی از اقدامات مهم توکیو به دنبال توافق برجام این بود که تحریم های ایران را لغو کرد و به سرعت دو کشور یک پیمان سرمایه گذاری منعقد کردند.

جدیت فراوانی در دولت و شرکت های ژاپنی برای گسترش روابط با ایران وجود دارد به طوری که دولتمردان ژاپنی بسیاری از شرکت های این کشور را ترغیب کرده اند که بویژه پس از برجام و لغو تحریم‌ها، سرمایه گذاری کلانی در بازار ایران انجام دهند.

توکیو بارها تاکید کرده است که حضور شرکت های ژاپنی در بازار ایران برای هر دو طرف دارای اهمیت است و باعث افزایش تجارت دوجانبه خواهد شد در این راستا این کشور همچنان به بازار ایران و همکاری در بخش انرژی اهمیت می دهد و طبیعتا یک شریک مهم تجاری هم برای کشورمان محسوب می شود.

ایران همچنین در بخش سرمایه گذاری با ۵۰ کشور دنیا از جمله فرانسه، آلمان، چین و کره جنوبی و همینطور ژاپن معاهده سرمایه گذاری متقابل امضا کرده است ژاپن نیز با نزدیک به ۳۰ کشور و منطقه پیمان های سرمایه گذاری متقابل امضا کرده است که امتیازات ویژه اقتصادی و تجاری به این کشور می دهد.

علاقه مفرط دیگر کشورها به بازار ایران حتی باعث شد تارنمای «ژاپن تایمز» در گزارشی اعلام کند شرکت های ژاپنی نمی خواهند فرصت ها را از دست بدهند و برای همین منظور از سال ۲۰۱۷ برنامه های گسترده ای را برای گسترش مناسبات اقتصادی در نظر گرفتند.

گزارش این نشریه می افزاید: اعتبار ۱۰ میلیارد دلاری که برای تجارت با ایران از سوی ژاپن در نظر گرفته شد علاوه بر آنکه مشوقی برای شرکت ها محسوب می شود نشانه ای نیز از اهمیت روابط با تهران بخصوص در عرصه اقتصادی است.

بر همین اساس انتظار می رود که روابط تجاری دو کشور، بخش های غیرنفتی چون برق، آب، صنایع پتروشیمی و فولاد را نیز در برگیرد و شرکت های ژاپنی عزم خود را برای حضور جدی و رقابت با رقبای سرسخت در ایران جزم کرده اند.

ایران و ژاپن، قابلیت ها

ایران دومین دارنده ذخایر بزرگ گاز طبیعی دنیا و چهارمین قدرت برتر نفتی است از سوی دیگر ژاپن سومین اقتصاد بزرگ جهان و سومین وارد کننده بزرگ نفت پس از آمریکا و چین است و نمی تواند بازار انرژ‌ی ایران را نادیده بگیرد.

ژاپن تا قبل از سال ۲۰۱۱ میلادی روزانه نزدیک به ۳۱۵ هزار بشکه نفت از ایران وارد می کرد و سپس در سال ۲۰۱۵ میلادی بر اثر تحریم ها این رقم به ۱۷۰ هزار بشکه کاهش یافت اما در ماه ژانویه (دی - بهمن سال ۹۴) این میزان به ۱۹۵ هزار بشکه رسید بر اساس تازه ترین آمارها به دنبال توافق هسته ای برای مدتی به سقف ۳۰۰ هزار بشکه بازگشت و در سال گذشته میلادی به طور میانگین بالاتر از ۲۱۰ هزار بشکه بوده است.

این وضعیت البته به دلیل مشکل تحریم ها تغییراتی کرده است اما این به معنای دور شدن ژاپن از بازار ایران نیست و وزارت اقتصاد این کشور و مسئولان ارشد ژاپنی اعلام کرده اند به دنبال هر راهکاری برای حفظ روابط انرژی دو کشور هستند.

موسسه تحقیقاتی خاورمیانه اخیرا با انتشار گزارشی اعلام کرد که ژاپن به شدت به نفت خاورمیانه متکی است و می کوشد تا در این راستا همچنان بر بازار ایران متمرکز باشد.

این موسسه می افزاید: توافق هسته ای و لغو تحریم ها، راه را برای خریدهای نفتی بیشتر ژاپن از تهران و افزایش سرمایه گذاری ها در بازار ایران هموار کرد و به نظر می رسد پس از گذر از این دوره، ژاپن کماکان خریدار بزرگ محصولات کشورمان باشد و قصد داشته باشد به سرمایه گذاری هایش در ایران ادامه دهد.

محققان خاطرنشان کرده اند ژاپن البته برای حضور در بازار ایران رقبای سرسختی چون کشورهای اروپایی، چین و کره جنوبی را پیش رو دارد.

برای ژاپن امنیت انرژی بسیار حائز اهمیت است و به باور کارشناسان حوزه اقتصادی، این کشور به دلیل روابط دوستانه سنتی خود با ایران، به انرژی ایران وابستگی راهبردی دارد.

همکاری در عرصه های مختلف

در مجموع ایران و ژاپن در زمینه های علمی، فنی، انرژی، فرهنگی و خرید هواپیماها همکاری های بسیار فراوانی دارند بعضا همکاری ها به دلیل تحریم ها ممکن است فراز و فرودهایی داشته باشد اما در سیاست خارجی دو کشور روابط دوستانه برای هر دو طرف تعریف شده است و این اصل و زیربنای مناسبات را شکل می دهد.

خبرگزاری کیودو در گزارشی به نقل از شرکت هواپیمایی آسمان ایران اعلام کرده است این شرکت به مذاکراتش با شرکت صنایع سنگین &#۳۹;میتسوبیشی&#۳۹; ژاپن برای خرید هواپیما ادامه می دهد.

ژاپن از جمله کشورهایی است که پس از برجام تلاش زیادی کرده است تا حضور قوی در بازار ایران از جمله در صنایع سنگین و هواپیما داشته باشد.

گزارش ها حاکی است که طرفین همچنان مذاکراتی را که از یک سال قبل شروع شده بودند، ادامه می دهند و آسمان در نظر دارد در این باره رایزنی های بیشتری با طرف ژاپنی انجام دهد.

خبرگزاری کیودو در همین باره گزارش داده است که شرکت هواپیمایی آسمان ایران هنوز هم به مذاکرات برای خرید هواپیما از میستوبیشی چشم دوخته است.

رسانه های ژاپنی می نویسند که برجام موجب شد شرکت هواپیمایی آسمان از سال گذشته با شرکت میتسوبیشی در باره خرید ۲۰ جت مسافربری در حال گفت و گو باشد.

شرکت هواپیمایی میتسوبیشی که زیر نظر شرکت صنایع سنگین ژاپن با همین نام اداره می شود جت های مسافربری با ظرفیت ۱۰۰ مسافر می سازد.

در برخی از گزارش ها آمده است که آسمان به دنبال خرید ۲۵ فروند هواپیما از میتسوبیشی به ارزش ۵۰۰ میلیون دلار است.

ژاپن و تاثیرپذیری از روابط با آمریکا

با توجه به اینکه دولت ژاپن ارتباطات تنگاتنگی با آمریکا دارد، به نظر می رسد که روابطش تحت تاثیرات منفی نیز قرار گیرد این مساله برای هر دو کشور ایران و ژاپن سودمند نیست اگرچه توکیو تلاش کرده است تا نقش میانجی را حفظ کند و همزمان از مناسبات خود با تهران حراست به عمل آورد.

آنچه بویژه می تواند چالش ها را برطرف و نقش مخرب آمریکا را در روابط دو کشور محدودتر کند، سفرهای میان مقام های دو کشور و افزایش دیدارها میان آنهاست هرچقدر در این راستا تبادلات بیشتری صورت گیرد می توان امیدوار بود که مناسبات تحکیم شود.

علاوه برموضوعات سیاسی انتظار می رود که طرفین درباره حضور شرکت های ژاپنی در ایران و سرمایه گذاری در طرح های مختلف گفت و گو کنند.

افزون بر اینکه دو کشور عرصه های مختلفی برای همکاری دارند، بررسی های تاریخی نشان می دهد که هر دو کشور در مجموع در زمینه های سیاسی، اقتصادی و تجاری به نوعی به یکدیگر وابسته هستند و بویژه در بخش انرژی وابستگی ژاپن به کشورمان بیشتر است و به منبعی مانند ایران نیاز فراوان دارد.

اشتیاق دو کشور به داشتن روابط سالم، نیاز متقابل آنها به بازارهای یکدیگر ، زیربنای دوستانه مناسبات ، دیرینه بودن روابط و خواست دو کشور برای گسترش روابط همواره از عواملی بوده که روابط ایران و ژاپن را در مسیری با اطمینان قرار داده است و سفرهای مختلف مسئولان و مشورت و رایزنی های بیشتر و زمینه سازی برای عرصه های مختلف همکاری می تواند این مسیر را باز هم هموارتر کند.